පාරිභෝගික හැසිරීම කෙරෙහි බලපාන සාධක (ප්‍රශ්න පත්‍රය)

ආර්ථික විද්‍යා මුලධර්ම

කාලය පැය ½ යි.

මුළු ලකුණු 20 යි.

අරමුණ - වෙළදපොලක භාණ්ඩ මිලදී ගැනීමේදී පාරිභෝගික හැසිරීම කෙරෙහි බලපාන සාධක පිලිබදව සහ මිනිසුන් ආර්ථිකමය වශයෙන් හැසිරෙන ආකාරය පිලිබදව න්‍යායාත්මක සහ ප්‍රයෝගික දැනුමක් ලබා ගැනීම.

1. සඵල ඉල්ලුමක් යනු කුමක්ද? (ලකුණු 02)

2. භාණ්ඩයක ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන ප්‍රධානතම සාධක හතර කුමක්ද? (ලකුණු 04)

3. පහත සදහන් සංකල්ප හදුන්වන්න. (ලකුණු 02*3)
i. ඉල්ලුම් න්‍යාය
ii. ඉල්ලුම් ශ්‍රිතය
iii. ඉල්ලුම් සමීකරණය

4.ඉල්ලුම් නිතිය නිර්වචනය කර එයට බලපාන සාධක විස්තර කරන්න. (ලකුණු 06)

5.ඉල්ලුම් නිතිය විදහා දක්වන රේඛිය ඉල්ලුම් සමිකරණයේ ස්වරූප දෙක මොනවාද? (ලකුණු 02)

පිළිතුරු

1.සඵල ඉල්ලුමක් යනු දෙන ලද අවස්ථාවකදී වෙළදපලේ පවතින විකල්ප මිල ගණන් යටතේ මිලදී ගැනීමට කැමති, මිලදී ගැනීමට හැකියාව ඇති, මිලදී ගැනීමට සුදානම්, භාණ්ඩ හා සේවා ප්‍රමාණයන්ය.

2. i. සලකා බලන භාණ්ඩයේ මිල
ii. අනෙකුත් භාණ්ඩ වල මිල ගණන් එනම් ආදේශක හා අනුපුරක භාණ්ඩ වල මිල ගණන්
iii. පාරිභෝගික රුචිය
iv. පාරිභෝගික ආදායම

3. i. ඉල්ලුම් න්‍යාය - ඉල්ලුම් න්‍යාය යනු ඉල්ලුමත් ඉල්ලුමට බලපාන සියලු සාධකත් අතර සබදතාවයි.

ii. ඉල්ලුම් ශ්‍රිතය - ඉල්ලුමත් ඉල්ලුමට බලපාන සියලු සාධකත් සමීකරණයක් ලෙස සාරාංශ ගත කොට දැක්වීමයි.ඒ අනුව ඉල්ලුම් ශ්‍රිතය මගින් ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන සියලුම සාධක වෙනස් වන විට ඉල්ලුම් ප්‍රමාණයේ සිදු වන වෙනසත් ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන එක් සාධකයක් වෙනස් වන විට ඉල්ලුම් ප්‍රමාණයෙහි සිදු වන වෙනසත් පෙන්නුම් කරයි. ඉල්ලුම් ශ්‍රිතය පහත දැක්වෙන සමීකරණයෙන් පෙන්නුම් කරයි.

Qdx = f(Px, Py, Pz, Y)

Qdx = සලක බලන භාණ්ඩයේ ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය

Px = සලක බලන භාණ්ඩයේ මිල

Py = ආදේශක භාණ්ඩයේ මිල

Pz = අනුපුරක භාණ්ඩයේ මිල

Y = පාරිභෝගික ආදායම

iii. ඉල්ලුම් සමීකරණය - ඉල්ලුම් සමීකරණය යනු ඉල්ලුම් ශ්‍රිතයේ වීජ ගණිතමය ප්‍රකාශනයයි.

4. ඉල්ලුම් නිතිය යනු උපයෝගිතාව උපරිම කර ගැනීමේ අරමුණෙන් කටයුතු කරන පාරිභෝගිකයකුගේ ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවරව තිබියදී සලකා බලන භාණ්ඩයේ මිල වෙනස් වන දිශාවට ප්‍රතිවිරුද්ධ දිශාවට ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය වෙනස් කරයි. එනම් දෙන ලද අවස්ථාවකදී ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවරව තිබියදී සලක බලන භාණ්ඩයේ මිල වැඩි වුවහොත් ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය අඩු කරයි. එමෙන්ම දෙන ලද අවස්ථාවකදී ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවරව තිබියදී සලක බලන භාණ්ඩයේ මිල අඩු වුවහොත් ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය වැඩි කරයි. ඉල්ලුම් නිතිය සදහා සාධක දෙකක් බලපායි. ඒවානම්,

i. මිල වෙනස් විමක ආදේශන ප්‍රතිවිපාකය

ii. මිල වෙනස් විමක ආදායම් ප්‍රතිවිපාකය

මිල වෙනස් විමක ආදේශන ප්‍රතිවිපාකය යනු සාපේක්ෂ මිලයන්ගේ වෙනස් වීමට ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය දක්වන වෙනසයි.එනම් දෙන ලද අවස්ථාවකදී ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවරව තිබියදී සලක බලන භාණ්ඩයේ මිල අඩු වුවහොත් අනෙකුත් භාණ්ඩ වලට සාපේක්ෂව සලක බලන භාණ්ඩය ලාභදායි නිසා සලක බලන භාණ්ඩයේ ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය වැඩි වීමත් දෙන ලද අවස්ථාවකදී ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවරව තිබියදී සලක බලන භාණ්ඩයේ මිල වැඩි වුවහොත් අනෙකුත් භාණ්ඩ වලට සාපේක්ෂව සලක බලන භාණ්ඩය අලාභදායි නිසා සලක බලන භාණ්ඩයේ ඉල්ලුම් ප්‍රමාණය අඩු වීමත්ය.

මිල වෙනස් විමක ආදායම් ප්‍රතිවිපාකය යනු දෙන ලද අවස්ථාවකදී ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවරව තිබියදී (පාරිභෝගිකයාගේ මුදල් ආදායම ඇතුළුව) සලකා බලන භාණ්ඩයේ මිල වෙනස් වුවහොත් එමගින් පාරිභෝගිකයාගේ ක්‍රය ශක්තියට බලපෑමක් ඇතිවී ඉල්ලුම් කරන ප්‍රමාණය වෙනස් වීමයි.එනම් දෙන ලද අවස්ථාවකදී ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවරව තිබියදී (පාරිභෝගිකයාගේ මුදල් ආදායම ඇතුළුව) සලකා බලන භාණ්ඩයේ මිල වැඩි වුවහොත් පාරිභෝගිකයාගේ ක්‍රය ශක්තිය අඩු වී ඉල්ලුම් කරන ප්‍රමාණය අඩු කරයි.එමෙන්ම දෙන ලද අවස්ථාවකදී ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපාන අනෙකුත් සාධක ස්ථාවරව තිබියදී (පාරිභෝගිකයාගේ මුදල් ආදායම ඇතුළුව) සලකා බලන භාණ්ඩයේ මිල අඩු වුවහොත් පාරිභෝගිකයාගේ ක්‍රය ශක්තිය වැඩි වී ඉල්ලුම් කරන ප්‍රමාණය වැඩි කරයි

5. i. Qd=a-bp

ii. P=a-bQd

උසස් පෙළ
ආර්ථික විද්‍යාව
(සිද්ධාන්ත/පුනරීක්ෂණ)
තනි හෝ කණ්ඩායම් පන්ති
071-7556342 (කොළඹ/ගම්පහ අවට පමණි)

(විශ්වවිද්‍යාල සිසුවෙකු විසින් මෙහෙයවයි)