සිව් පහර පෙට්‍රල් එන්ජිම (Four stroke petrol engine)

එන්ජිමේ එක් දහන චක්‍රයක් සම්පූර්ණ කිරීම සඳහා පහර හතරක් සම්පූර්ණ කරන එන්ජිම, සිව්පහර එන්ජිමක් ලෙස හඳුන්වයි. මෙම ක්‍රියාවලිය සිදු කිරීම සඳහා පෙට්‍රල් ඉන්ධනය භාවිතා කරන එන්ජින් සිව් පහර පෙට්‍රල් එන්ජිමක් ලෙස හදුන්වයි

ඉහත දක්වා ඇත්තේ තනි සිලින්ඩර සිව් පහර එන්ජිමකි. මෙම සිලින්ඩරය තුළ පිස්ටනය ඉහළ පහළ ගමන් කරන අතර එම අනුවැටුම් චලිතය පිස්ටන් අත හරහා දගර කද වෙත ලබා දෙයි. එම අනුවැටුම් චලිතය භ්‍රමණ චලිතයක් බවට පරිවර්ථනය කරනුයේ දගර කද මගිනි. 

සිව් පහර චක්‍රය

සිව් පහර එන්ජිමක් යනු එක් දහන චක්‍රයක් සම්පූර්ණ කිරීමට පහර 4 ක් සම්පූර්ණ කරන එන්ජිමක් බව අප කලින් සදහන් කලෙමු. එම පහර 4 නම්,

• චූෂණ පහර
• සම්පීඩන පහර
• බල පහර
• පිටාර පහර
  

දැන් අප මේ එක් එක් පහර පිළිබදව විස්තරාත්මකව හදාරමු.

චූෂණ පහර

එන්ජිම ක්‍රියාත්මක කිරීමේ දී පිස්ටනය ඉහල උඩු සීමාවේ (TDC - Top Dead Center - පිස්ටනයට ගමන් කළ හැකි උපරිම උස) සිට පහළට චලිත වේ. පිස්ටනය පහලට චලිතය ආරම්භ වනවාත් සමඟම චූෂණ කපාටය ද විවෘත වේ. පිස්ටනය තවත් පහළට චලිත වීමේ දී සිලින්ඩරය තුළ ඇති පරිමාව වැඩි වී පීඩනය අඩු වීමට පටන් ගනී. එම පීඩන අවපාතය නිසා චූෂණ කපාටය හරහා ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය සිලින්ඩරය තුළට ඇදී ඒමට පටන් ගනී. මෙසේ පිසිටනයට ගමන් කළ හැකි පහලම සීමාව (BDC - Bottom Dead Center - පහළ යටි සීමාව) දක්වා ගමන් කරයි. මෙය චූෂණ පහර ලෙස හඳුන්වයි.

පහරක් ලෙස හදුන්වනුයේ පිසිටනය TDC සිට BDC දක්වා (ඉහළම සීමාවේ සිට පහළම සීමාව වෙත) හෝ BDC සිට TDC දක්වා (පහළම සීමාවේ සිට ඉහළම සීමාව වෙත) ගමන් කරන එක් වාරයකි. චූෂණ පහරේ දී පිස්ටනය සිලින්ඩරයේ ඉහළ සිට පහළට ගමන් කරයි. එමනිසා මෙය පහරක් ලෙස හඳුන්වයි. මෙම පහරේ දී ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය සිලින්ඩරය තුළට ලබාගැනීම (චූෂණය) සිදු කරන නිසා මෙය චූෂණ පහර ලෙස හදුන්වයි. එමෙන්ම මෙය දහන චක්‍රයේ පළමු පහර වේ. එනම් දහනය සඳහා අවශ්‍ය ඉන්දන හා වාතය ලබා ගැනිම ය.

සම්පීඩන පහර

චූෂණ පහර අවසානයේ දැන් පිස්ටනය ඇත්තේ සිලින්ඩරයේ පහළ යටි සීමාව (BDC - Bottom Dead Center - පිස්ටනයට ගමන් කළ හැකි පහළම සීමාව) තුළය. දැන් පහළ ඇති පිස්ටනය නැවතත් ඉහළට චලිත වීමට පටන් ගනී. පිස්ටනය ඉහළට චලිත වීමට ආරම්භ කළ සැනින් විවෘත වී ඇති චූෂණ කපාටය වැසීමට පටන් ගනී. දැන් පිස්ටනය තවත් ඉහළට ගමන් කිරීමේ දී චූෂණ පහරේ දී ඇදඟත් ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණයට පිටවීමට තැනත් නොමැති නිසා. පිස්ටනය ඉහළට ගමන් කිරීමේ දී ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය සිලින්ඩරය තුළ සම්පීඩනය වීම සිදු වේ. මෙසේ පිස්ටනය නැවත පිස්ටනයට යාමට හැකි ඉහළම සීමාව (TDC - Top Dead Center -ඉහල උඩු සීමාව) වෙත ගමන් කරයි. මෙය සම්පීඩන පහර ලෙස හඳුන්වයි.

පිස්ටනය BDC සිට TDC දක්වා (පහළම සීමාවේ සිට ඉහළම සීමාව වෙත) ගමන් කල නිසා අප කලින් සඳහන් කළ ආකාරයට මෙය පහරක් ලෙස හැදින්විය හැකිය. මෙම පහරේ දී චූෂණ පහරේදී ලබාගත් ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය සම්පීඩනයට ලක් කළ නිසා මෙම පහර, සම්පීඩන පහර ලෙස හඳුන්වයි. එමෙන්ම මෙය දහන චක්‍රයේ දෙවන පහර වේ. එනම් දහනය සඳහා ලබාගත් ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය සම්පීඩනයට ලක් කිරීම සිදු කිරීමයි.

බල පහර 

සම්පීඩන පහර අවසානයේ පිස්ටනය ඇත්තේ ඉහල උඩු සීමාව (TDC - Top Dead Center - පිස්ටනයට ගමන් කළ හැකි උපරිම උස) තුළය එමෙන්ම මෙම අවස්ථාවේ ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය අධික ලෙස සම්පීඩනය වී පවතී. එමනිසා අවස්ථාවේ ඒ සිලින්ඩරය මුදුනේ උෂ්ණත්වය ද තරමක් වැඩිය. මෙසේ සම්පීඩනය වී පවතින ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය වෙත ක්ෂණිකව පුලිගු පේනුවක් මඟින් පුලිගුවක් ලබා දීම සිදු කරයි. සම්පීඩනය වී පැවති ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය වෙත පුලිගුවක් ලැබුණු සැනින් එය ක්ෂණිකව දහනය වී ඉතා විශාල තාපයක් සමඟින් ඉහල උඩු සීමාව (TDC - Top Dead Center) පැවති පිස්ටනය ඉතා අධික බලයන් සහිතව පහලට (BDC - Bottom Dead Center - පිස්ටනයට ගමන් කළ හැකි පහළම සීමාව) වෙත තල්ලු වීම සිදු වේ. වාහනයක් ධාවනය සඳහා අවශ්‍ය බලය ලැබෙනුයේ එන්ජිමේ මෙම පහර මඟින් ය. මෙය බල පහර ලෙස හඳුන්වයි.

පිස්ටනය TDC සිට BDC දක්වා (ඉහළම සීමාවේ සිට පහළම සීමාව වෙත) ගමන් කල නිසා අප කලින් සඳහන් කළ ආකාරයට මෙය පහරක් ලෙස හැදින්විය හැකිය. මෙම පහරේදී ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය දහනය කර එන්ජිමට අවශ්‍ය බලය නිපදවා ගත් නිසා මෙම පහර, බල පහර ලෙස හඳුන්වයි. එමෙන්ම දහන චක්‍රයේ තුන්වන පහර මෙය වේ. එනම් චූෂණ පහරේ දී ලබාගත් ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය දහනය කිරීම සිදු කිරීමයි.

වැදගත් - ප්‍රායෝගිකව සැලකීමේ දී කාර්යක්ෂම පූර්ණ දහනයක් සිදු කිරීම සඳහා සම්පීඩන පහර අවසානය (TDC - Top Dead Center - පිස්ටනයට ගමන් කළ හැකි උපරිම උස) වෙත ලඟා වීමට ඉතා සුළු මොහොතකට පෙර පුලිගු පේනුව මඟින් පුලිගුවක් ලබා දීම සිදු කරයි. මෙහි අරමුණ වනුයේ සම්පීඩනය වූ ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය දහනය වීම සඳහා වැඩි කාලයක් ලබා දීම මඟින් පූර්ණ දහනයක් සිදු කරවීමයි. මෙමගින් ඉන්ධන අර්ධ දහනයෙන් ලැබෙන අහිතකාර වායූන් පරිසරයට මුදාහැරීම අවම වීමක් සිදු වේ.

පිටාර පහර 

චූෂණ පහරේ දී ලබාගත් ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය බල පහරේ දී දහනය කිරීමෙන් අනතුරුව ඉතිරි වන දුම තවමත් සිලින්ඩරය තුළ පවතී. එය ඉවත් කිරීම පිටාර පහරේ දී සිදු කරයි. බල පහර අවසානයේ පහළ සීමාවේ (BDC - Bottom Dead Center - පිස්ටනයට ගමන් කළ හැකි පහළම සීමාව) ඇති පිස්ටනය ඉහළ උඩු සීමාව (TDC - Top Dead Center - පිස්ටනයට ගමන් කළ හැකි උපරිම උස) වෙත චලිත වීම ආරම්භ කළ සැනින් පිටාර කපාටය විවෘත වේ. පිස්ටනය ඉහළ උඩු සීමාව වෙත ගමන් කරන විට සිලින්ඩරය තුළ ඇති දුම, පිටාර කපාටය හරහා එන්ජිමෙන් ඉවතට යැවීම සිදු කරයි. පසුව මෙම දුම උත්ප්‍රේරක පරිවර්ථක හරහා යවා විෂදායක වායුන් ඉවත් කර සයිලන්සරය හරහා වායුගෝලයට මුදා හැරීම සිදු කරයි.

මෙය දහන චක්‍රයේ අවසාන පහර වේ. මෙම පහරේ දී දහනයෙන් ඉතිරිවන දුම සිලින්ඩරයෙන් ඉවත් කිරීම සිදු කරයි. පිටාර පහර අවසානයේ නැවතත් ඉහත අප සඳහන් කළ පහර හතර සිදුවේ. මෙය දිගින් දිගටම ඉතා වේගයෙන් සිදු වීම නිසා රථයට ධාවනය වීම සඳහා අවශ්‍ය බලය ලැබේ. දැන් සිව්පහර එන්ජිමක් යනු කුමක්දැයි ඔබට වැටහෙනවා ඇති. එන්ජිමේ එක් දහන චක්‍රයක් සම්පූර්ණ කිරීම සඳහා පහර හතරක්, එනම් චූෂණ - සම්පීඩන - බල - පිටාර යන පහර 4 සම්පූර්ණ කරන එන්ජිමක් සිව්පහර එන්ජිමක් ලෙස හඳුන්වයි.

ලිපිය කියවූ ඔබට ස්තූතියි.

ඔබට මෙම ලිපියෙන් ප්‍රයෝජනයක් වූවා නම් Like කිරීමට අමතක නොකරන්න. ඒ සඳහා පළමුව myschool.lk වෙබ් අඩවියේ ලියාපදිංචි වන්න. ඒ සඳහා කිසිදු මුදලක් අය නොකෙරේ.. !