සන්නිවේදනයේ මූලිකාංග
සන්නිවේදනයේ මූලිකාංග
සන්නිවේදනය තේරුම් ගැනිමටත් එය සාර්ථකව ක්‍රියාත්මක කිරීමටත් එකි ක්‍රියාවලියේ අන්තර්ගත මූලිකාංග මොනවාද යන්න පැහැදිලිව අවබෝධ කර ගැනිම අතිශය වැදගත් වූවකි.එසේම එකී අංග ඉහල ගුණත්වයකින් යුතු සන්නිවේදනයක් සදහා කෙසේ දායක වන්නේද යන්න පිළිබඳව අවධානය යොමු කිරිමද මෙහිලා ප්‍රයෝජනවත්ය.සන්නිවේදන ක්‍රියාවලියේ ප්‍රධාන මූලිකාංග 9ක් පැහැදිලි කරයි.
- සන්නිවේදකයා
- ආකේතකරණය
- සන්දේශය
- නාලිකාව / මාධ්‍යය
- ග්‍රහකයා
- විකේතකරණය
- ප්‍රතිපෝෂණය
- ඝෝෂා / බාධා
- අත්දැකීම් පසුතලය
- සන්දර්භය
- බලපෑම
සන්නිවේදකයා
සන්නිවේදන ක්‍රියාවලියේ දී ඉතා වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ඇත.සන්නිවේදන ක්‍රියාවලිය ආරම්භ වන්නේ සන්නිවේදකයාගේනි.ඒ අනුව මොනයම් පුද්ගලයෙකුට හෝ පිරිසකට සම්ප්‍රේෂණය කළ යුතු අදහස් හෝ සිතුවිල්ලක් සන්නිවේදකයා මගින් අරඹනු ඇත.මෙය තනි පුද්ගලයෙක් , සමුහයක් , ආයතනයක් හෝ සංවිධානයක් විය හැකිය.( ආකේතකරණය ලෙසද හදුන්වයි )
ආකේතකරණය
ආකේතකරණය යනු සන්නිවේදනය කිරීමට යම් සිතුවිල්ලක් පහළ වු පසු එය සංඥා හෝ සංකේත බවට පත් කිරීමයි.ඒ අනුව පංචේන්ද්‍රියට ගෝචර වන ආකාරයට ඇතුළත් කිරීම ආකේතකරණයයි.මෙම ක්‍රියාවලිය සන්නිවේදකයා හා බැදි ඇති ක්‍රියාවලියකි.
සන්දේශය
යම් කිසි සන්දේශ මූලයක් විසින් සිදු කරනු ලබන, සන්දේශනය කරනු ලබන භෞතික මූලය පණිවිඩයයි.ඒ අනුව සන්නිවේදකයා හා ග්‍රහකයා අතර හුවමාරු වන තොරතුරු ලෙසද හැදින්විය හැක.මෙම ක්‍රියාවලිය තව දුරටත් පැහැදිලි කරන්නේ නම් " වාචික හෝ අවාචිකව මාධ්‍යයක් ඔස්සේ ඉදිරිපත් කරනු ලබන ප්‍රකාශයේ ' අන්තර්ගත විෂය ' සන්දේශ ලෙසට හැදින්විය හැකිය."
උදා:- • දුරකථන ඇමතුමේ පණිවිඩය
• රූපවාහිනීයේ විකාශය වන පණිවිඩය
නාලිකාව
සන්දේශය ග්‍රහකයා වෙතට ගෙන යනු ලබන මාධ්‍යය නාලිකාව ලෙසට හැදින්වේ.මෙය වෙනත් අරුතකින් හැදින්වුව හොත් වාහකයා, මාධ්‍යය, නාලිය හෙවත් චැනලයයි.ප්‍රධාන වශයෙන් මෙම නාලිකාවක කාර්යභාරය නම් සන්දේශයක් එක් ස්ථානයක සිට වෙනත් ස්ථානයකට ගෙන යාමයි.
ග්‍රහකයා
ග්‍රහකයා යනු අප ඉදිරිපත් කරන සන්දේශයේ අවසාන ඉලක්කයයි. ඒ අනුව ඉදිරිපත් කරනු ලබන සන්දේශයක් අවසාන වශයෙන් ලබාගන්නේ ග්‍රහකයයි.බොහෝ විට ග්‍රහකයා තනි පුද්ගලයෙක් හෝ කණ්ඩායමක් විය හැකිය. ( විකේතකරය ලෙසද හදුන්වයි.)
විකේතකරණය
විකේතකරණය යනු සන්නිවේදකයා විසින් අන්තර්ගත කරන ලද තොරතුරක් එයින් මුදවා ගැනිමයි. නැත්නම් තේරුම් ගැනිමයි . එම ක්‍රියාවලිය අයත් වන්නේ ග්‍රහකයාටයි.
ප්‍රතිපෝෂණය
ග්‍රහක ක්ෂේත්‍රය විසින් පෙරලා පණිවිඩය නිකුත් කරන ලද මුලාශ්‍රය වෙත දක්වනු ලබන ප්‍රතිචාරය මෙනමින් හැදින්වේ. එය ඇසිය හැකි දැකිය හැකි ආකාරයේ ප්‍රතිචාරයකි.එම ප්‍රතිපෝෂණය එක් අන්තයකින් අවසන් වන්නේ නැත. ප්‍රතිපෝෂණ ක්‍රියාවලිය සර්ථක සන්නිවේදනයක් සදහා අවශ්‍ය වෙයි.
ඝෝෂා
මෙය සන්නිවේදන මූලිකාංග වන එන තවත් එක් ක්‍රියාවලියකි. සන්නිවේදන බාධා වශයෙන් ද මෙය හැදින්වේ.සන්නිවේදනයේ දී සන්දේශයක් නියමාකාරයෙන් සම්ප්‍රේෂණය සිදු නොවිමේ ක්‍රියාවලිය ඝෝෂාව ලෙස හැදින්වේ.යම් කිසි සන්දේශයක විශ්වාසවන්ත භාවය නියමාකාරයෙන් රැකෙන්නේ මෙම ඝෝෂණය අවම වු විට පමණි.මෙම ඝෝෂා හෙවත් බාධා කිහිප ආකාරයකට බෙදයි. එනම්,
- අර්ථ බාධා
- මාධ්‍යය ( නාලිකා ) බාධා
- පාරිසරික බාධා
- මනෝමයා බාධා
අත්දැකීම් පසුතලය
එක් එක් පුද්ගලයා සතුවන්නා වු අත්දැකීම් එකිනෙකට වෙනස්ය. එය සන්නිවේදන මූලය නිකුත් කරනු ලබන සන්දේශය වටහා ගැනිමට උපකාරී වේ.අත්දැකීම් පසුතල දෙකක් වු කල්හී සන්දේශය වටහා ගැනිමට පහසු නොවේ. පරිසරයන් දෙකක සිටින පුද්ගලයන් දෙදෙනෙකුගේ අත්දැකීම් වෙනස්ය. එන නිසා ඔවුනොවුන්ට සන්නිවේදනය සදහා බාධා සිදුවිය හැකිය.
සන්දර්භය
සන්දේශන ක්‍රියාවලිය සදහා සන්දර්භය ඉවහල් වෙයි. සන්නිවේදන ක්‍රියාවලියක් සදහා පරිසරයෙන් සිදුවන දායකත්වය මෙයට නිදසුන්ය. ඇදුම, භාවිතා කරන උපකරණ පැළදුම් හා වර්ණ නිල ලාංචන ආදිය මගින් සන්දර්භය විදහා දැක්වෙයි.රෝහලක සේවය කරන පුද්ගලයන් අපට වෙන වෙනම හදුනාගත හැක්කේ මෙම සන්දර්භය නිසාය.සන්දර්භය ස්‍ෘජුවම සන්නිවේදන ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ වෙයි.
බලපෑම
සන්නිවේදන මූලිකාංග වල බලපෑම වශයෙන් හැදින්වෙන්නේ සන්නිවේදන ක්‍රියාවලියක පණිවිඩය ග්‍රහකයා වෙත ලැබිමෙන් පසුව ඇති කරනු ලබන ප්‍රතිඵලයයි.මෙය සන්නිවේදන ක්‍රියාවලියක අවසන් ප්‍රතිඵලයයි.මේ අනුව සංදේශ මූලයෙන් ආරම්භ වන සන්දේශයක අවසාන ඉලක්කය වන්නේද ග්‍රහකයා වෙත කරනු ලබන මෙම බලපෑමයි.එය මුල්‍යමය ,ආකල්පමය ,භාව්‍යයමය, චර්යාමය ආදී වශයෙන් විය හැකිය.නිදසුනක් ලෙස රූපවාහිනී මාධ්‍යයේන් විකාශය වන දැන්වීමක බලපෑම ග්‍රහක චර්යාව වෙනස් කිරීමය.එය සිදු වීම හෝ නොවිම විය හැකිය.
