ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලිය සහ ශ්‍රී ලංකාව කෙරෙහි එහි බලපෑම්
උසස් පෙළ ආර්ථික විද්‍යාව විදේශ වෙළදාම පාඩම හා සැසදේ
ගෝලීයකරණය යනු ජාතික ආර්ථිකයන් විදේශ වෙළදාම,විදේශ ආයෝජන,සන්නිවේදනය සහ තාක්ෂණය යන අංශ තුලින් ලෝක ආර්ථිකයට ඒකාබද්ධ වීම හා විවෘත වීමයි.
ගෝලීයකරණය ක්‍රියාවලියේ ආරම්භය අධිරාජ්‍යවාදී රටවල් යටත් විජිතකරණය ආරම්භ කිරීම දක්වා ඈතට දිව යයි.ඒ අනුව අධිරාජ්‍යවාදී රටවල් තම රටේ ඒකරාශී වූ ප්‍රාග්ධනය යටත් විජිතවල ආයෝජනය කිරීමත් සමග ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලිය ආරම්භ විය.
ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලියේදී සිදු වනුයේ මුළු ලෝක ආර්ථිකයම එකම වෙළදපල ආර්ථිකයක් බවට පත් වීමයි.
ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලිය ව්‍යාප්ත කිරීමට මහත් සේ උත්සාහ ගනුයේ ඇමරිකාවයි.ඒ ඇමරිකානු ව්‍යාප්තවාදය තුලින් ඇමරිකාවට හිතකර වෙළදපල ආර්ථික ක්‍රමයක් බිහි කර ගැනීමට වේ.මේ සදහා ඇමරිකාව ජාත්‍යන්තර ආයතන කිහිපයක් ආරම්භ කළේය.එනම්,
1.ලෝක බැංකුව
2.ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදල
3.එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය
4.ලෝක වෙළද සංගමය
මෙම ජාත්‍යන්තර ආයතන මගින් විදේශ ණය,විදේශ ආධාර,තාක්ෂණික ආධාර,යුද්ධ ආධාර,විදේශ වෙළදාම වැනි අංශ හරහා අනෙකුත් රටවලට බලපෑම් එල්ල කරමින් සිටි.
නමුත් ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලිය වේගවත් වුයේ 1980 දශකයේ අග භාගයේදී රුසියාව ප්‍රමුඛ සමාජවාදී රටවල පවතී රාජ්‍ය ඒකාධිකාරිය බිද වැටීමත් සමගය. රුසියාව වැනි සමාජවාදී රටවල පවතී රාජ්‍ය ඒකාධිකාරිය බිද වැටීමත් සමග එම රටවල් පුද්ගලික අංශය ප්‍රසාරණය කරමින් වෙළදපල බලවේග වලට තම ආර්ථිකය හැසිරවීමට ඉඩ හසර ලබා දුනි.මෙම නිසා මෙම රටවල් වෙළදපල ආර්ථිකයක් කරා පරිවර්තනය වෙමින් පැවතුනි.
ඒ අනුව වර්තමාන ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලිය තුල ලෝකයේ රටවල් කොටස් දෙකකට බෙදිය හැක.එනම්,
- වෙළදපල ආර්ථික ක්‍රමයක් පවතින සංවර්ධිත ධනවාදී රටවල්
-
වෙළදපල ආර්ථිකයක් කරා පරිවර්තනය වෙමින් පවතින රටවල්
ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලිය සදහා ශ්‍රී ලංකාව එක් වනුයේ 1977 න් පසුවය.ඒ 1977 පවතී මහා මැතිවරණයේදී එක්සත් ජාතික පක්ෂය බලයට පත් වීමත් සමගය.ඒ අනුව එක්සත් ජාතික පක්ෂය මෙතෙක් ශ්‍රී ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වූ ආවෘත ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති වෙනුවට විවෘත ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාවට නංවමිනි.ඒ ලෝක බැංකුව, ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදල, එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය වැනි ජාත්‍යන්තර ආයතන වල උපදෙස් පිළිගනිමිනි.
ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකාවට 1977 න් පසුව ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලිය නිසා විවිධ බලපෑම් එල්ල විය.
හිතකර බලපෑම්
1.භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදිතය වර්ධනය වීම
ශ්‍රී ලංකාවට 1977 න් පසුව ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ වීම සදහා විවිධ ක්‍රියා මාර්ග රජය විසින් ගනු ලැබුණි.එනම්,
1.ආනයන නිදහස් කිරීම
2.ආයෝජනා ප්‍රවර්ධන කලාප පිහිටුවීම
3.කාර්මික ජනපද පිහිටුවීම
4.තීරුබදු සහන හා විරාම ලබාදීම
5.ආදායම් සහන හා විරාම ලබාදීම
මෙම නිසා ශ්‍රී ලංකාවට විදේශ ණය,විදේශ ආධාර,විදේශ තාක්ෂණය,විදේශ ඍජු පුද්ගලික ප්‍රාග්ධනය ලැබුණි.
උදාහරණ : 2005 වසරේදී ශ්‍රී ලංකාවේ මුළු ආයෝජන වලින් 61.5% ක් විදේශ ආයෝජන විය.
මෙම නිසා පුද්ගලික අංශය ප්‍රසාරණය විය.ශ්‍රී ලංකාව තුල මෙම නිසා නව කර්මාන්ත විශාල ප්‍රමාණයක් ආරම්භ විය.එමගින් භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදිතය වර්ධනය විය.එමෙන්ම තීරුබදු සහන හා විරාම ලබාදීම වැනි ක්‍රියාමාර්ග නිසා වෙළදාමද වර්ධනය විය.
2.ඉතිරි කිරීම් හා ණය පහසුකම් වර්ධනය වීම
3.සංචාරක කර්මාන්තය වර්ධනය වීම
උදාහරණ: 2005 වන විට පැමිණි සංචාරකයින් ප්‍රමාණය 566202 ක් විය
4.කොටස් වෙළදපල වර්ධනය වීම
5.සම්පත් සදහා ඉල්ලුම වර්ධනය වීම
6.පාරිබෝගික ස්වාධිපත්‍ය ඉහල යාම
7.විදේශ සේවා නියුක්තිය ඉහල යාම
8.විදේශ තාක්ෂනය ලැබීම
9.අපනයන පරිමාව වර්ධනය වීම
අහිතකර බලපෑම්
1.ජංගම ගිණුමේ හිගය ඉහල යාම
උදාහරණ: 1990 දී ඇ.ඩො.ද.ල. 377ක් වූ අතර 2000 දී ඇ.ඩො.ද.ල. 1066ක් දක්වා වර්ධනය විය
2.භාණ්ඩ වෙළද අනුපාතිකය පහල යාම
3.ලෝක මුල්‍ය අර්බුද වල බලපෑම එල්ල වීම
4.ආනයන ආශිත උද්ධමනයක් ඇති වීම
5.රාජ්‍ය ආදායම් පහල යාම
උදාහරණ: ආනයන නිදහස් කිරීම.තීරුබදු සහන අදායම් සහන අඩිය ලබාදීම නිසා.
6.විදේශ ණය සදහා විශාල වශයෙන් පොලි ගෙවීම
7.අන්තර්ජාතික තරගයට මුහුණ දිය නොහැකි දේශීය ළදරු කර්මාන්ත පිරිහී යාම
8.රටේ විදේශ විනිමය කෙරෙහි යම්කිසි බලපෑමක් ඇති වීම
9.විදේශ ණයගැති භාවය වර්ධනය වීම
උදාහරණ : 2005 වන විට ගෙවිය යුතුව තිබු විදේශ ණය ප්‍රමාණය රුපියල් දස ලක්ෂ 956620 ක් විය.
උසස් පෙළ
ආර්ථික විද්‍යාව
(සිද්ධාන්ත/පුනරීක්ෂණ)
තනි හෝ කණ්ඩායම් පන්ති
071-7556342 (කොළඹ/ගම්පහ අවට පමණි)
(විශ්වවිද්‍යාල සිසුවෙකු විසින් මෙහෙයවයි)
