ඉන්දීය සංචිත බැංකුවේ මුල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය
ඉන්දීය බැංකු ක්‍රමය ගැන කතා කරන විට එය ප්‍රධාන වශයෙන් කාලයන් දෙකකට බෙදා දැක්විය හැකිය.එනම්,
1.1992 ප්‍රතිසංවිධානයට පෙර කාලය
2.1992 ප්‍රතිසංවිධානයට පසු කාලය
1) 1992 ප්‍රතිසංවිධානයට පෙර කාලය
1992 ට පෙර ඉන්දීය මුල්‍ය ක්‍රමය දෘඪ හා බෙදුණු ස්වරුපයක් පෙන්නුම් කළා.මෙම කාලය තුලදී අන්තර් බැංකු වෙළදපලක් පමණක් දක්නට තිබුනා.එමෙන්ම පොලි අනුපාත විශාල ලෙස පාලනයට නතු වී තිබුනා.මෙම නිසා වාණිජ බැංකු ක්‍රමයත් දැඩි පාලනයකට ලක් වුනා.මේ නිසා 1980 දශකයේ දී රජයේ අයවැය හිගය පියවීමට විශාල ලෙස මුදල් යෙදවීමට වාණිජ බැංකු වලට සිදු වුනා.
2) 1992 ප්‍රතිසංවිධානයට පසු කාලය
මෙම කාලය තුලදී බැංකු වලට පෙරට වඩා නිදහසේ කටයුතු කිරීමට හැකිවිය.ඒ අනුව 1994 සිට වාණිජ බැංකු ණය පොළී අනුපාතිකය අඩු කළා.1992 ට පෙර කාලය තුලදී වාණිජ බැංකු තම මුල්‍ය උපකරණ රජයේ අයවැය හිගය පියවීමට යෙදවුවද 1992 න පසුව විශේෂයෙන්ම 1994 සිට වාණිජ බැංකු තම මුල්‍ය උපකරණ රජයේ අයවැය හිගය පියවීමට යොදවනවා වෙනුවට මුල්‍ය වෙළදපලේ වර්ධනය උදෙසා යොදා ගත්තා.1990 ගණන් අගභාගයේ සිට මහ බැංකු මුල්‍ය ප්‍රතිපත්තියේ අවධානය යොමු වුයේ උද්ධමනය පාලනයට හා කාර්මික ආයෝජන වර්ධනය කර ගැනීමටයි.
ඉන්දීය සංචිත බැංකුවේ ණය පාලන උපකරණ
මුදලේ අභ්‍යන්තර හා බාහිර ස්ථායිතාවය ආරක්ෂා කිරීම සදහා ආර්ථිකයේ අවශ්‍යතාවයන්ට අනුකුල වන ආකාරයට මුල්‍ය ප්‍රසාරණය හා මෙහෙයවීම ණය පාලනයයි.මේ සදහා ප්‍රමාණාත්මක හා ගුණාත්මක ණය පාලන උපකරණ යොදා ගනී.
ප්‍රමාණාත්මක ණය පාලන උපකරණ
1.බැංකු පොලී අනුපාතිකය - මහ බැංකුව වාණිජ බැංකු වලට අවසාන ණය දෙන්නා වශයෙන් ණය දීමේදී අයකරන පොලියයි.
1935 දී 3.5%
1994 දී 10%
2011 දී 6%
1992 න් පසු ඉන්දියාව විශේෂයෙන්ම විවෘත ආර්ථික ප්‍රතිපත්තියක් කරා යොමු වූ හෙයින් මුල්‍ය ක්‍රමය ද සුමට විය.වාණිජ බැංකු හා පොලි අනුපාත දැඩි පාලනයට හසු නොවිය.
2.විවට වෙළදපල කටයුතු - මහ බැංකුව විසින් රජයේ හෝ රජය සහතික කල සුරැකුම්පත් විකිණීම හෝ මිලදී ගැනීම සිදු කරන වෙලදපලයි.
3.ව්‍යවස්ථාපිත සංචිත අනුපාතය - ඉන්දියාව තුල දී මෙය කොටස් දෙකකි.
1.සල්ලි සංචිත අනුපාතය - වාණිජ බැංකු විසින් පවත්වාගෙන යන මුළු තැන්පතු වලින් සංචිත බැංකුවේ එනම් මහ බැංකුවේ පවත්වාගෙන යන කොටස වේ.
1934 දී ඉල්ලුම් තැන්පතු සදහා 5% ද කාලින තැන්පතු සදහා 2% ක් ද විය.
1989 දී 14%
1993 දී 15%
1997 දී 8%
2011 දී 6%
2.ව්‍යවස්ථාපිත ද්‍රවශීලතා අනුපාතය - වාණිජ බැංකු විසින් පවත්වාගෙන යනු ලබන මුලු තැන්පතු වලින් ගනුදෙනුකරුවන් ඉල්ලු විට නැවත ලබා දීමට වාණිජ බැංකු සතුව පවත්වාගෙන යක්න කොටස වේ.මෙම කොටස මුළු ඉල්ලුම් හා කාලින තැන්පතු වලින් 20% ට නොඅඩු විය යුතු වේ.
1973 දී 33%
1974 දී 34%
1997 දී 25%
2010 දී 24%
ගුණාත්මක ණය පාලන උපකරණ
1.ණය සැපයීමේ දී ආන්තික අවශ්‍යතා පිළිබද කොන්දේසි නියම කිරීම - ආන්තික යනු සුරැකුම්පත් වෙළදපල වටිනාකම හා සුරැකුම්පත් තබාගෙන බැංකු සපයන ණය මුදල අතර වෙනසයි.
2.පාරිභෝගික ණය සදහා කොන්දේසි පැනවීම - විශේෂයෙන් පාරිභෝගිකයන්ට කල් පවත්නා භාණ්ඩ මිලදී ගැනීම සදහා නය ලබා දීමේ දී පාරිභෝගිකයා මිලදී ගන්න එම භාණ්ඩයේ වටිනාකමින් කිසියම් ප්‍රතිශතයක් බැංකුවේ තැන්පත් කල යුතුය.මෙම තැන්පත් කල යුතු ප්‍රතිශතය වැඩි කිරීමෙන් හා අඩු කිරීමෙන් ණය පාලනය කල හැකිය.
3.නියෝග නිකුත් කිරීම
4.ණය සලාක කිරීම
5.ණය අනුමත යෝජනා ක්‍රමය
6.ශිෂ්ථ ප්‍රයෝග
උසස් පෙළ
ආර්ථික විද්‍යාව
(සිද්ධාන්ත/පුනරීක්ෂණ)
තනි හෝ කණ්ඩායම් පන්ති
071-7556342 (කොළඹ/ගම්පහ අවට පමණි)
(විශ්ව විද්‍යාල සිසුවෙකු විසින් මෙහෙයවයි)
