උසස් පෙළ- ආර්ථික විද්‍යාව - ජාතික ගිණුම් -
ජාතික ගිණුම් පාඩම අමාරු ද ?
ඉන්න මං කියලා දෙන්නම් ඔයාලට සරල ව.
හරි,මුලින් ම අපි තේරුම් අරං ඉමුකෝ ජාතික ගිණුම්කරණය කියන්නේ මොකද්ද කියලා..
- ජාතික ගිණුම්කරණය කියන්නේ...සමස්ත ආර්ථිකයේ ව්‍යුහය, ක‍ර්යසාධනය හා හැසිරීම් පෙන්නුම් කරන ප්‍රධාන සාර්ව (සමස්ථ) ආර්ථික ප්‍රවාහයන්ගේ වටිනාකම ඇස්තමේන්තු කරන එක යි,
සාමාන්‍ය ආර්ථිකයක ප්‍රධන කාරකයන් 3 ඉන්නවා.
- කුටුම්භ අංශය
- ව්‍යාපාරික අංශය
- රාජ්‍ය අංශය
විවෘත ආර්ථිකයක නම් ඒ ටිකට ම , 4.විදේශ අංශය ත් එකතු වෙනවා.
හරි,ඊළඟට....
ජාතික අදායම් චක්‍රීය ප්‍රවාහය මෙන්න මේ රූප සටහනෙන් පැහැදිලි කරගන්න පුලුවන්
ඒත් ඇයි අපි මෙහෙම චක්‍රීය ප්‍රවාහ සටහනක් ගොඩනගන්නේ ?
- ජාතික ගිණුම්කරණයේ ආදායම්,වියදම් හා නිමැවුම් වැනි ප්‍රවේශයන් විග්‍රහ කරන්න
- සමසත් ආරථික ක්‍රියාවලිය ම ඉතා සර ව ඉදිරිපත් කරන්න.
- ආර්හ්ථික කාරකයන් අතර අන්‍යෝන්‍ය ලෙස හුවමාරු වන මූල්‍ය හා මූර්ත ප්‍රවාහයන් නිරූපණය කරන්න.
වගේ දේවල්වලට වැදගත් වන් නිසා තමයි අපි එහෙම සටහනක් ගොඩනගන්නේ.
දන් එමු, ව්‍යාපාර චක්‍රවලට
ව්‍යාපාර චක්‍රයක් කියලා කියන්නේ ආර්ථිකයේ කෙටි කාලීන හා දිගු කාලීන හසිරීම්වල සබඳතාවය අවබෝධ කරගන්න උදව් වෙන සංකල්පය ක්.
මේ රූප සටහනින් ඒක පහැදිලි කරගන්න පුලුවන් වෙයි.
( image from e-thaksalawa page )
- ආර්ථික පසුබැසීම කියන්නේ ,එක දිගට මාස 6 ක් හා ඉදිරියටත් සමස්ත ආර්තික ක්‍රියාවලිය දුර්වල වීම යි.
උදා;මූර්ත දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය පහළ වැටීම,සේවා වියුක්තිය
- පතුල - ආර්ථික පසුබසීමකට ලක්වීම අවසන් වී යළි ප්‍රසාරණය වීමට පටන් ගන්න අවදියයි.
- ප්‍රසාරණ අවදිය - පතුලේ සිට ආර්ථික වෘද්ධි ක්‍රියාවලිය යළි අඛණ්ඩ ව වර්ධනය වී ඉහළට ගමන් කිරීමේ අවදිය යි.
- මුදුනත අවදිය කියන්නෙ , ප්‍රසාරණ අවදියේ උච්චත ම අවස්තාවයි.
මේ වෙනකං ටික තේරෙන්න ඇති කියලා මං හිතනවා.
හරි එහෙනම් දැන් යමු ජාතික ගිණුම් සකසන හැටි ගැන පොඩි දේවල් ටිකක් දැනගන්න.
ජා.ගිණුම් හදන්න යොදාගන්න ප්‍රවේශ 3 ක් තියෙනවා.
- නිමැවුම් ප්රවේශය -----> ජාතික නිෂ්පාදිතය
- අදායම් ප්රවේශය ------> ජාතික ආදායම
- වියදම් ප්රවේශය ------> ජාතික වියදම
නිමවුම් ප්රවේශය යටතේ දළ දේශීය නිශ්පාදිතය හොයන ක්‍රම දෙකක් තියෙනවා,
- අවසාන නිශ්පාදිත ක්‍රමය
- එකතු කළ වටිනාකම් ක්‍රමය
ද.දේ.නි කියන්නේ,
- කිසියම් කාල සීමාවකදී
- යම් නිශ්චිත දේශ සීමාවක් තුළ
- නිපදවූ අවසාන භාණ්ඩ හා සේවාවල වටිනාකමයි.
දැන් අපි අර නිමැවුම් ප්‍රවේශයේ ක්‍රම දෙක යටතේ ද.දේ.නි හොයන හැටි බලමු.
| අවසාන නිෂ්පාදිත ක්‍රමය |
|
පාරිභෝජන භාණ්ඩ xxx ආයෝජන භාණ්ඩ xxx + අතරමැදි තොග වෙනස්වීම් xxx ______ xxxx (අතරමැදි තොග වෙනස්වීම් = අග තොග වෙනස්වීම් - මුල තොග වෙනස්වීම්) |
| එකතු කළ වටිනාකම් ක්‍රමය |
|
|
ද.දේ.නි. = කෘෂි අංශයේ එකතුකළ අගය කාර්මික අංශයේ එකතු කළ අගය + සේවා අංශයේ එකතු කළ අගය |
|
|
නිශ්පාදන මූලාශ්‍ර ක්‍රමය
|
ආදායම් මූලාශ්‍ර ක්‍රමය |
|
නිමැවුමේ වටිනාකම - අතරමැදි යෙදවුමේ වටිනාකම
|
= බදු කුලී + වැටුප් + පොලී + ලාභ +ප්‍රාග්ධන ක්ෂය
|
දැන් ඒ හොයාගත්ත ද.දේ.නි. , දළ ජාතික නිෂ්පාදන බවට හරවමු.
හරිම ලේසියි,
කලින් හොයාගත්ත ද.දේ.නි ට ශුද්ධ විදේශ සාධක ආදායම් එකතු කරන්න විතරයි තියෙන්නේ.
ද.ජා.නි = ද.දේ.නි + ශුද්ධ විදේශ සාධක ආදායම්
ශුද්ධ විදේශ සාධක ආදායම් = විදේශ සාධක ආදායම් ලැබීම් - විදේශ සාධක ආදායම් ගෙවීම්
*** ශුද්ධ විදේශ සාධක ආදායමට අතුළත් වෙන්නේ ප්‍රාග්ධනයට හා ව්‍යවසායකත්වය්ට ලබෙන ඉපැයීම් විතරයි.***
දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය කියන්නේ එතකොට,
- කිසියම් කාල සීමාවකදි
- රටක නේවාසිකයන්ගේ සම්පත් වලින්
- නිපදවූ අවසාන භාණ්ඩ හා සේවා වල වටිනාකමයි
ජාතික නිෂ්පාදනය > දේශීය නිෂ්පාදිතය ---> ශු.වි.සාධක ආදායම ධන අගයක් ගන්නවා
ජාතික නිෂ්පාදනය < දේශීය නිෂ්පාදනය -----> ශු.වි.සාධක ආදාය සෘණ අගයක් ගන්නවා
මෙච්චර වෙලා අපි දළ අගයන් නේ හෙව්වේ.
දැන් අපි බලමු කොහොමද ඒ ද.දේ.නි හා ද.ජා.නි ශුද්ධ අගයන් වලට හරවන්නෙ කියලා.
කෙටියෙන් ම කිව්වොත් දළ එක ශුද්ධ කරන්න, ප්‍රග්ධන ක්ෂය ගලප්න්න විතරයි තියෙන්නේ.
එහෙනම්.....
ශුද්ධ දේශීය නිෂ්පාදිතය = ද.දේ.නි - ප්‍රග්ධන ක්ෂයවීම්
ශුද්ධ ජාතික නිශ්පාදනය = ද.ජා.නි - ප්‍රග්ධන ක්ෂය වීම්
ඔන්න අපි නිමැවුම් ප්රවේශය යටතේ දේ.නි , ජා.නි හොයන හැටි කතා කරලා ඉවරයි.තව ප්‍රවේශ දෙකක් තියෙනවනේ, ඉතිං ඒ කොටස් දෙක ඊළඟ කොටස්වලින් පැහැදිලිව මේ වගේ ම කියලා දෙන්නම්.
***************
ලිපියේ දෝෂ ඇත්නම් සමාවන්න.
අදහස්/යෝජනා එහෙම තියෙනවා නම් පොඩි email එකක් දාන්න අමතක කරන්නත් එපා.
සැකසුම ; නෙත්මි හසාරා
