දේශීය ආයෝජන
ආර්ථිකයක ප‍්‍රාග්ධන සම්පත් සම්පාදනය සදහා සම්පත් යෙදවීමේ ක‍්‍රියාවලිය ”ආයෝජනය” වේ. රටක ඉතුරුම් මත ආයෝජනයත්, ආයෝජනය මත ප‍්‍රාග්ධන සම්පාදනයත් තීරණය වේ.
ඉතුරුම්→ ආයෝජනය→ ප‍්‍රාග්ධනය
කාලයත් සමඟ රටක ප‍්‍රාග්ධන සම්පත් සම්භාරය වර්ධනය වේ. ආයෝජනය මඟින් නව ප‍්‍රාග්ධන භාණ්ඩ බිහිකරන අතරම තාක්ෂණය ද අළුත් කෙරේ.
අයෝජනය ප‍්‍රතිසම්පාදන ආයෝජනය හා ශුද්ධ අයෝජනය වශයෙන් කොටස් දෙකකි. ගෙවීයන ප‍්‍රාග්ධන සම්පත් නැවත ගොඩනැඟීම සදහා සිදුකරන ආයෝජනය ප‍්‍රතිසම්පාදන ආයෝජනය වශයෙන් හැදින්වේ. ඒ තුළින් සමාජයක් සතු ප‍්‍රාග්ධන සම්පත් සම්භාරය පහත නොවැටී පවත්වාගෙන යාමට හැකියාව ලැබේ. ශුද්ධ අයෝජනය යනු රටක ප‍්‍රාග්ධන සම්පත් තොගය ඉහළ නැංවීම සදහා නව ප‍්‍රාග්ධන සම්පත් බිහි කිරීමට සිදුකරන ආයෝජනයයි. මේ නිසා නව මහාමාර්ග, නව ගොඩනැඟිලි, නව ජලාශ, නව යන්ත‍්‍ර උපකරණ බිහි වී ප‍්‍රාග්ධන සම්පත් සම්භාරය වැඩි වේ. රටේ නිෂ්පාදන ධාරිතාව පුළුල් වේ.
ප‍්‍රතිසම්පාදන ආයෝජනය සදහා දරන වියදම හා ශුද්ධ අයෝජනය සදහා දරන වියදම එකතු කළවිට ලැබෙන මුළු වටිනාකම දළ ආයෝජනය ලෙස හැදින්වේ. රටක් කිසියම් වර්ෂයක බිලියන 100ක ප‍්‍රතිසම්පාදන ආයෝජනයක් ද බිලියන 500ක ශුද්ධ අයෝජනයක් ද සිදුකළේ නම් බිලියන 600ක දළ ආයෝජනයක් සිදුකර තිබේ.
මේ අනුව රටක විවිධ පාර්ශවයන් විසින් ප‍්‍රාග්ධන සම්පාදනය සදහා දරනු ලබන මුළු වියදම ආයෝජනය ලෙස සැලකේ. ව්‍යාපාර ආයතන, කුටුම්භ හා රජය යන සියලූම අංශ විසින් දරනු ලැබේ.
මෑතකාලීන ව ශ‍්‍රී ලංකාවේ දේශීය ආයෝජන සැලකූූ විට, වාර්ෂික ව ක‍්‍රමයෙන් ඉහළ ගොස් ඇති ආකාරයක් දක්නට ලැබේ.
වර්ෂය ආයෝජන
(රු.ද.ද)
1990 71455
1991 85156
1992 103239
1993 127675
1994 156510
1995 171825
1996 186264
1997 217103
1998 155889
1999 301823
2000 352632
2001 309684
2002 334804
2003 388757
2004 528016
2005 658019
2006 822240
2007 1000320
2008 1215247
2009 1181449
2010 1545500
2011 2408573
2012 3410511
දේශීය ආයෝජන රාජ්‍ය ආයෝජන හා පෞද්ගලික ආයෝජන වශයෙන් ප‍්‍රධාන අංශ 2ක් යටතේ හදුනාගත හැකිය.
රාජ්‍ය ආයෝජන යනු රජය විසින් ප‍්‍රාග්ධන සම්පත් බිහිකර ගැනීමටත් ඒවා ප‍්‍රතිසංස්කරණය කිරීමටත් සම්පත් යෙදවීමේ ක‍්‍රියාවලියයි. එනම් රජයේ ප‍්‍රාග්ධන වියදම් ය. රජයේ ප‍්‍රාග්ධන වියදමේ ප‍්‍රධාන කොටස් 3කි. රජයේ මූර්ත වත්කම් අත්පත් කරගැනීම, ප‍්‍රාග්ධන පැවරුම් හා ශුද්ධ ණයදීම් වශයෙනි. මධ්‍යම රජය විසින් ප‍්‍රාග්ධන සම්පාදනයට ඍජුව ආයෝජනය කරන මුදල් ප‍්‍රමාණය මූර්ත වත්කම් අත්පත් කරගැනීමේ වියදමයි. අධිවේගී මාර්ගයක් ඉදිකිරීමට මධ්‍යම රජය විසින් මුදල් ආයෝජනය කිරීම මේ සදහා නිදසුනකි. විවිධ රාජ්‍ය ආයතනයන්ට, සංස්ථාවන්ට, පළාත් පාලන ආයතනයන්ට ප‍්‍රාග්ධන සම්පාදනය සදහා ලබාදෙන නැවත ලබා නොගන්නා ප‍්‍රාග්ධන මුදල් ප‍්‍රාග්ධන පැවරුම් වේ. පාසැල් ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම සදහා මධ්‍යම රජය පළාත් සභාවලට ලබාදෙන මුදල් නිදසුනක් ලෙස දැක්විය හැකිය. විවිධ ප‍්‍රාග්ධන ව්‍යාපෘති ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සදහා ටෙලිකොම්, විදුලිබල මණ්ඩලය, තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුව වැනි විවිධ රාජ්‍ය ආයතනවලට රජය ලබාදෙන ණය ප‍්‍රමාණය සහ වර්ෂය තුළ එම ණය නැවත ලැබෙන ප‍්‍රමාණය අතර වෙනස ශුද්ධ ණයදීම් වේ.
පෞද්ගලික අංශය විසින් ප‍්‍රාග්ධන සම්පාදනය සදහා සම්පත් වෙන් කිරීම පෞද්ගලික ආයෝජන ලෙස දැක්විය හැකිය. ඒ යටතට යන්ත‍්‍ර සූත‍්‍ර උපකරණ මත ව්‍යාපාර ආයතන විසින් දරනු ලබන සියලූ වියදම්, සියලූ ඉදිකිරීම් හා තොග පවත්වාගෙන යාම ඇතුළත් වේ.
රාජ්‍ය ආයෝජන හා පෞද්ගලික ආයෝජනවල තත්ත්වය කෙසේද යන්න මෑතකාලීන දත්ත අනුව සලකා බැලූවිට, රාජ්‍ය ආයෝජන හා පෞද්ගලික ආයෝජන යන දෙඅංශය ම ක‍්‍රමිකව වර්ධනය වී ඇති අතර සාපේක්ෂව , රාජ්‍ය ආයෝජනවලට වඩා පෞද්ගලික ආයෝජන ඉහළය.
වර්ෂය රාජ්‍ය ආයෝජන (රු.ද.ද) පෞද්ගලික ආයෝජන (රු.ද.ද)
2004 57186 470830
2005 108295 549723
2006 119175 703065
2007 192902 807417
2008 286132 929115
2009 317964 863485
2010 344704 1200795
2011 409358 1550125
2012 523634 1794619
ඉහළ ආර්ථික වර්ධනයක් ළඟාකර ගැනීම සහ ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වය ඉහළ නැංවීම සදහා රටකට ආයෝජන අත්‍යවශ්‍ය අංගයක් බවට පත් වී ඇත. රටක රාජ්‍ය හෝ පෞද්ගලික හෝ ප‍්‍රාග්ධන සම්පාදනය ඉහළ නංවන විට නිමැවුම පුළුල් වීම, නව නිපැයුම් බිහිවීම සිදුවේ. නිදසුන් ලෙස නව කර්මාන්ත ශාලා, යන්ත‍්‍ර උපකරණ, මංමාවත්, විදුලි බලාගාර, වරාය, වාරි කර්මාන්ත, ගුවන් තොටුපොල බිහිවේ. මෙහිදී මෙම සියලූ අංශයන් රටෙහි ආර්ථික වෘද්ධි ක‍්‍රියාවලියට දායකත්වය දක්වනවා සේම විවිධ රැුකියා අවස්ථා උත්පාදනය කරමින් සේවා නියුක්ති ඉඩ ප‍්‍රස්ථා ජනිත කරයි. එමඟින් ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වය ඉහළ නැංවීමට ප‍්‍රබල දායකත්වයක් සපයයි. අදාළ ක්ෂේත‍්‍රයන්හි පහළ සිට ඉහළ දක්වා වූ විවිධ අංශයන්හි රැුකියා අවස්ථාවන්ට පිවිසීමට ජනතාවට ඉඩ විවර කරනු ලබයි. ඒ අනුව රටක ආයෝජන එරටෙහි සේවා නියුක්තිය කෙරෙහි ඇතිකරන බලපෑම සුළුපටු නොවේ.
