නිෂ්පාදන සම්පත් / නිෂ්පාදන සාධක
නිෂ්පාදන සාධක ( Factors Of Production)
භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනයට යොදා ගන්නා දෑ නිෂ්පාදන සම්පත් ලෙස හදුන්වයි .ඒ අනුව ආර්ථික විද්‍යාවේදී නිෂ්පාදන සම්පත් කොටස් දෙකකට වර්ග කෙරේ.
1. ආර්ථික සම්පත්
2. ආර්ථික නොවන සම්පත්
ආර්ථික සම්පත් යනු,
සමාජයේ අසීමිත මිනිස් වුවමනා වලට සාපේක්ෂව සැපයුම සීමා සහිත හෝ හිඟකමක් සහිත නිෂ්පදන සාධක වේ.හිඟකම ආර්ථික සම්පත්වල මූලික ලක්ෂණයක් වන බැවින් ආර්ථික සම්පත් උපයෝජනයේදී ආවස්ථික පිරිවැයක් හටගනී.
උදාහරණ: මතුපිට පොළොව
ඛනිජ සම්පත්
ගොඩනැගිලි
ආර්ථික සම්පත් ආර්ථික විද්‍යාඥයන් විසින් විකල්ප ක්‍රම 2කට වර්ග කරයි.
1 වර්ගීකරණය - භූමිය , ශ්‍රමය ,ප්‍රාග්ධනය ,ව්‍යවසායකත්වය
2 වර්ගීකරණය - දේපළ සම්පත් , මානව සම්පත්
ආර්ථික නොවන සම්පත් යනු ,
ස්වභාව ධර්මයා විසින් නොමිලේ ලබාදෙන අසීමිත සැපයුමක් සහිත හා හිඟකමක් රහිත සම්පත් වේ. මෙම සම්පත්වල හිඟකම නොමැති නිසා ආවස්ථික පිරිවැය ශූන්‍ය වේ.
උදාහරණ: හිරු එළිය
ඔක්සිජන්
වැසි ජලය
අප දැන් නිෂ්පාදන සාධක වෙන වෙන ම විමසා බලමු.
භූමිය ( LAND)
නිෂ්පාදන සාධකයක් ලෙස භූමිය වශයෙන් අදහස් කෙරෙන්නේ භාණ්ඩ නිපදවීමට යොදාගන්නා ඵලදායිතාව්යෙන් යුක්ත ස්වාභාවික සම්පත් වේ . ඒ අනුව මතුපිට පොළොව හා ඒ අභ්‍යන්තරයේ ඇති වාණිජ සම්පත් ගංගා ,ඇළ දොළ ,වනාන්තර, වන සතුන් මෙයට නිදසුන් වේ. භූමිය වර්ගකරනු ලබන්නේ ආර්ථික සම්පත් යටතේය එනිසා ඊට හිඟකමක් සහිත සම්පත් අයත් විය යුතුව් වේ.එනිසා සොබාදහම හිඟකම සහිතව ලබාදෙන සම්පත් (ඉහත කී) භූමියට අයත් වන අතර හිඟකම නොමැති ස්වාභාවික සම්පත් ආර්ථික නොවන සම්පත්වලට ඇතුළත් වේ.
ලක්ෂණ
- ස්වභාවධර්මයේ දායාදයක් වීම
- භූමියේ ඵලදායක බව වැඩිකරගත හැකි වීම
- සංචලනය කිරීමේ සීමා පැවතීම
- භූමියේ ව්‍යාප්තිය සමජාතීය නොවීම
- භූමියට කරන ගෙවීම බදු කුලිය නම් වීම
භූමියට අයත් සම්පත් කොටස් 02කට දෙකකට බෙදා දැක්විය හැක.
1 .ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ හැකි සම්පත්
භාවිතය නිසා නැවත නැවතත් ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි සම්පත් සොබාදහම නැවත නැවත ප්‍රතිජනනය කරන ස්වභාවික සම්පත් වේ මේවා සජීවී සම්පත් වේ
උදාහරණ - වන සම්පත, මත්ස්‍ය සම්පත
2 . ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ නොහැකි සම්පත්
භාවිතය නිස අහිමි වී යන සොබාදහම විසින් නැවත ප්‍රතිජනනය නොකරන අජීවි සම්පත් ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ නොහැකි සම්පත් වේ.
උදාහරණ - ඛනිජ තෙල් , ගල් අඟුරු, මිනිරන්
ශ්‍රමය( LABOR)
නිෂ්පාදන සාධකයක් ලෙස ශ්‍රමය යනුවෙන් අදහස් වන්නේ භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනයට යොදාගන්නා පුද්ගලයෙකු සතු කායික හා මානසික ශක්තිය වේ. නමුත් සලකිය යුතු කාරණාවක් වන්නේ භාණ්ඩයක් හෝ සේවාවක් නිපදවීමේ අර්මුණකින් තොරව වැයකරන කායික හා මානසික ශක්තිය නිෂ්පාදන සාධකයක් නොවීමයි. උදාහරණයක් ලෙස ශරීර සුවතාවය සඳහා ව්‍යායාම කිරීම ගත හැකිය.
ලක්ෂණ
- මානව සාධකයක් වීම
- ඵලදායීතාවයෙන් යුක්ත වීම.
- ශ්‍රමය ශ්‍රමිකයාගෙන් වෙන් කළ නොහැකි වීම.
- ශ්‍රමයට කරන ගෙවීම වැටුප වීම
ප්‍රාග්ධනය (Capital)
ප්‍රාග්ධනය යනු ඉදිරි නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය සඳහා යොදා ගනු ලබන මිනිසා විසින් නිපදවන ලද නිෂ්පාදන ආධාරක වේ.
උදාහරණ: කම්හල් ගොඩනැගිල්ලක්, යන්ත්‍රෝපකරණ, ප්‍රවාහන භාණ්ඩ ,වරාය, ගුවන්තොටුපල, මාර්ග ,පාසල් ගොඩනැගිලි
ප්‍රාග්ධන භාණ්ඩවල ප්‍රධාන ස්වරූපයන් දෙකකි.
1 . ස්ථාවර ප්‍රාග්ධනය
නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය සඳහා යොදාගනු ලබන මිනිසා විසින් නිපදවන ලද නිෂ්පාදන ආධාරක වන ගොඩනැගිලි, යන්ත්‍රෝපකරණ යන මූර්ත වත්කම් මේ යටතට ගැනේ .(ස්ථාවර වත්කම්)
2 . කාරක ප්‍රාග්ධනය
නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය පහසු කරන විවිධ භාණ්ඩ තොග වේ.
ඒ අනුව අමුද්‍රව්‍ය තොග , අර්ධ නිමි භාණ්ඩ තොග , නිමි භාණ්ඩ තොග කාරක භාණ්ඩ ලෙස ගත හැකිය.
ලක්ෂණ
- මිනිසා නිපදවන ලද සාධකයකවීම
- මූර්ත වත්කමක් වීම
- ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වීමෙන් යුක්ත වීම
- ඵලදායීතාවයෙන් යුක්ත වීම
- මෙයට කරන ගෙවීම පොලිය වේ.
ප්‍රාග්ධනය තුළ විවිධ ස්වරූප පවතී.
1. මූර්ත ප්‍රාග්ධනය - ගොඩනැගිලි,යන්ත්‍ර හා උපකරණ
2. සංසරණ ප්‍රාග්ධනය - නිමි,අර්ධ නිමි,අමුද්‍රව්‍ය තොග
3. ආර්ථික පොදු කාර්‍ය ප්‍රාග්ධනය - වරාය , ගුවන් තොටුපොළ ,මාර්ග පද්ධතිය, විදුලි බලාගාර
4 . සමාජ පොදු කාර්‍ය ප්‍රාග්ධනය - රෝහල් ගොඩනැගිලි,පාසල් ගොඩනැගිලි, නිවාස ව්‍යාපෘති,
5 . ස්වාභාවික ප්‍රාග්ධනය - වායුගෝලය,ස්වභාවික වනාන්තර, ඛණිජ සම්පත්
6 . මානව ප්‍රාග්ධනය - වෛද්‍යවරුන්, ඉංජිනේරුවරුන්,කළමනාකරුවන්
7 . සමාජ ප්‍රාග්ධනය - අවමංගල සමිති තුලින් බිහිවන සමාජ සබඳතාවය හා ආචාරධර්ම
ව්‍යවසායකත්වය ( entrepreneurship)
අවදානම් දරමින් නිෂ්පාදනය පිළිබඳව තීරණ ගැනීම නිෂ්පාදන කටයුතු සංවිධානය කිරීම හා මෙහෙයවීමේ ක්‍රියාවලිය මෙම නමින් හදුන්වනු ලබයි.
ලක්ෂණ
- භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනයේ ආරම්භක ප්‍රයත්නයේ යෙදීම
- නිෂ්පාදන කටයුතු සංවිධානය කිරීම
- අවදානම් වලට මුහුණ දීම
- නවෝත්පාදන බිහිකිරීම
