ලිබරල්වාදයේ පැතිකඩයන්
19 සියවස තුලදී ”රාජ්‍යයේ අරමුණ වන්නේ මිනිසුන්ගෙන් විශාල පිරිසකට වැඩිම සතුට ලබාදීම” බව ජෙරම් බෙන්තම් ප‍්‍රකාශ කළේය. මෙම ”වැඩි සතුට හෝ උපරිම සතුට” යන්නට සමහර ලිබරල් චින්තකයන් ”උපරිම යහපත” හා ”පොදු සුභසාධනය” වැනි විකල්ප වචන පසුකාලයේදී යොදාගත්හ. මෙි අනුව විවිධ චින්තකයන්ගෙන් පෝෂණය වී ඇති ලිබරල්වාදය ධනවාදයේ ආරමිභයත් සමඟ පරිපුර්ණ දේශපාලන න්‍යායක් ලෙස විශේෂයෙන්ම බටහිර යුරෝපා රටවල ව්‍යාප්ත වුණි. ඒ අනුව ලිබරල්වාදය ප‍්‍රධාන අවස්ථා තුනක් යටතේ හදුනාගත හැක. එනමි,
සම්භාව්‍ය ලිබරල්වාදය
නුතන ලිබරල්වාදය
නවලිබරල්වාදය
යනුවෙනි. ධනේෂ්වර ආර්ථික සමයේ වර්ධනයට සාපේක්‍ෂව ලිබරල්වාදය වු ආකාරය එකී කාලවකවානු තුලින් වෙන්වෙන් වශයෙන් විමසා බැලීම වැදගත් වේ.මෙම ලිපියෙන් බලාපොරොත්තු වන්නේ සම්භාව්‍ය හා නුතන ලිබරල්වාදය පිලිබදව හදුනා ගැනීමයි.
- සම්භාව්‍ය ලිබරල්වාදය
18 වන සියවසේ මුල්කාලය තුල පැතිර ගිය ලිබරල්වාදී අදහස් සම්භාව්‍ය ලිබරල්වාදය ලෙස හැඳින්වේ. මෙම යුගය තුළ දක්නට ලැබුණේ මුල්කාලීන ලිබරල්වාදී චින්තකයන් වු ජොන් ලෝක් ඇඩම්ි ස්මිත් වැන්නවුන්ගේ අදහස්ය. මේ තුලින් ඉස්මතු වු මුලික මතය වන්නේ රාජ්‍යය පුද්ගලයාගේ ආර්ථික හා සමාජ කටයුතු පාලනයට සහභාගි නොවිය යුතු බවයි. ඒ අනුව මෙම යුගය තුල ‘රාජ්‍යය නිර්බාධී’ ලෙස හැසිරිය යුතුය යන්න අදහස් විය. මෙම සංකල්පය ”නිර්බාධවාදී රාජ්‍යය” සංකල්පය ලෙස හැඳින්විය.
සම්භාව්‍ය ලිබරල් චින්තකයන් පැවසු පරිදි ”මිනිසා උපතින්ම සමාජය තුල තමන්ගේ ස්ථානය තහවුරු කරගැනිමේ ශක්තිය රැගෙන එයි. ඒ අනුව රාජ්‍යය කිසිවිටෙක පුරවැසියන්ගේ ආර්ථික හා සමාජිය කටයුතු වලට මැදිහත් නොවිය යුතුය. මිනිසුන් හට නිදහසේ ස්වකීය භෞතික සංවර්ධනය ඇතිකරගැනිමට අවශ්‍ය වටපිටාව පමණක් රාජ්‍ය විසින් සැකසිය යුතුය. මිනිසුන් සියල්ලටම නිදහසේ සම්පත් අත්පත්කරගැනිමේ තරඟයට සහභාගි විමට ඉඩහැර රාජ්‍යය පසෙකට වී බලා සිටිය යුතුය” මේ අනුව සම්භාව්‍ය ලිබරල් යුගයේ රාජ්‍යයට පැවරී තිබු එකම කටයුත්ත ”නීතීය හා සාමය ආරක්ෂා කොට පුද්ගල නිදහස හා අයිතීන් සුරැුකීමට අවශ්‍ය පසුබිම සැකසිම පමණ.”
සම්භාව්‍ය ලිබරල් චින්තනයේ ආර්ථික මුහුණුවර සැකසුවේ ස්කොට්ස් ජාතික ආර්ථික විද්‍යාඥයකු වු ”ඇඩම් ස්මිත්ය.” සමිභාව්‍ය ලිබරල් චින්තකයන් නිතරම නිදහස් තරඟයක් පිළිබඳ කතා කළද සමාජයේ සියලූ දෙනා හට එක සමාන වේගයකින් දිවිය නොහැකි බව ඔවුහු නොසිතුහ. මෙම තරඟය නිසා අසරණ ජීවිතයන් කෙරෙහි සිදුවන සමාජ ආසාධාරණය පිළිබඳ ඔවුන්ට කල්පනා නොවීය.
- නුතන ලිබරල්වාදය
රාජ්‍ය නිර්බාධය නිසා පීඩාවට පත්වු සමාජ කොටස් ඉතා වේගයෙන් සමාජවාදී අදහස් වෙත යොමු වීම නිසා ධනවාදය බිදවටීිමේ අභියෝගයකට ධනේෂ්වරය මුහුණපැවේය. මේ පිළිබඳ සලකා බැලූ ලිබරල්වාදීන් 19 වන සියවසේ අගභාගයේදී ලිබරල් චින්තනයේ න්‍යායාත්මක වෙනස්කමක් සිදු කළේය. මේ අනුව රාජ්‍යය පුරවැසියාගේ සුභසාධන කටයුතුද සිදුකළ යුතුය යන අදහස ඉස්මතු විය. මේ අනුව සංශෝධීත ලිබරල් චින්තනය ”සුභසාධනවාදය” ලෙස හැඳින්විණි. මේ පිළිබඳව අදහස් දැක්වු චින්තකයන් කිහිප දෙනෙකි. උපයෝගිතාවාදීන් ලෙස හැඳින්වු මෙම චින්තකයන් අතර ජෙරම් බෙන්තම් ජෝන් ස්ටුවඞ් මිල් හා ජෝන් රෝල්ස් ප‍්‍රධාන වේ. මොවුන් පැවසුවේ රාජ්‍යය පුරවැසියාගේ සුභසාධනයට කැප විය යුතු බවයි.
සුභසාධනයේ අර්ථික මුහුණුවර සැකසුයේ ඇමරිකානු ජාතික ආර්ථික විද්‍යාඥ ජෝන් මෙනාඞ් කේන්ස් විසිනි. කේන්ස්ගේ මතය ”කෙන්සියානු දර්ශනය” ලෙස ආර්ථික විිද්‍යාව තුළ හැඳින්වේ. සාර්ව ආර්ථික විිද්‍යාවෙිි පියා ලෙස සැලකෙන කේන්ස් ”හිඟ අයවැය” සංකල්පය අගය කළේය. මන්දයත් අයවැය හිඟයක් පවතිින අවස්ථාවකදී රජය විිසින් එම හිඟය පියවා ගැනිමට විවිධ ක‍්‍රමෝපායන් මගින් ආර්ථිකයට මුදල් පොමිප කරයි. එලෙස රජය විිසින් ආර්ථිකයට සිදුකරන විඳීම් හා රජය විසින් සිදුකරන්නා වු යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනයත් ආර්ථික වර්ධනයට දායක වේ. මේ අනුව කේන්ස් විිසින් ආර්ථික සංවර්ධනයට රජයේ දායකත්වය අගය කළේය. නුතන ලිබරල් චින්තනයට අනුව රාජ්‍යය යනු පුරවැසියාගේ සුභසාධකයාය. ඒ අනුව රාජ්‍යයට නීතිය හා සාමය ආරක්ෂා කිරිමට අමතරව සුභසාධන කටයුතුද භාර විිය.
