සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය
සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය තුලින් විවරණය වන්නේ ”සාධාරණත්වය” හා ”ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය” යන සංකල්ප අතර සහසමිබන්ධතාවයි. මින් අදහස් කරන්නේ, සමාජයේ සෑම පුද්ගලයෙක් හටම සමාජයේ වගකිවයුතූ පුද්ගලයෙකු ලෙස සමාජයේ තමන්ගේ පෞර්ෂය ගොඩනගා ගැනීමට දේශපාලන, ආර්ථික, සංස්කෘතික ජීවිතයට සකී‍්‍රයව දායක වියහැකි සමාජයක් ගොඩනගා ගැනීමයි. එවැනි සමාජයක නිදහස හා යුක්තිය එකිනෙක මත යැපේ. එසේම යුක්තිය සහෝදරත්වය එක්විමෙන් සියල්ලන් තුළම තම අසල්වැසියා ලෙස ඇති පෞද්ගලික වගකිමක් ලෙස ඇති ආරෝපණය කරන අතර එය පොදු මනුෂ්‍යයන් තුළ ජනිත වස්තු ලෙස සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය පිළිගනි. මෙය සමාජවාදයේ මුලික හරයයි.
සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය යන අදහස සමාජගත වන්නේ දෙවැනි ලෝක යුද්ධයෙන් පසුවය. දෙවැනි ලෝක යුද්ධය අවසන් වන විට බටහිර ජර්මනිය හා නැගෙනහිර ජර්මනිය ලෙස ජර්මනිය දෙකඩ දෙයි. බටහිර ජර්මනිය යන කොටසේ සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය යන සංකල්පය කි‍්‍රයාවට නැංවෙයි. කි‍්‍රස්තියානි චාන්සලර් කොන්ට‍්‍රර් ඩැඞ්ටෝ යටතේ මේ අදහසට පණ ලැබුණි. මේ අදහසට වඩා ජනපි‍්‍රය හා ප‍්‍රචලිත අදහසක් යුරෝපයේ දේශපාලන කතිකාවට ඇතුලත් විය. සැබැවින්ම එය යුරෝපයේ දේශපාලන කතිකාවට අදාළය. ඒ අදහස වන්නේ සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයයි.
සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය ලංකාවට නුහුරු දෙයක් නොවේ. සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය යන අදහස 1940 දශකයේදී ප‍්‍රයෝගිකව කි‍්‍රයාවට නැංවුණත් එය සැබවින්ම මතුවන්නේ ඊට දශකයකට පෙරදීය. 1930 දශකයේදී ජර්මන් ජාතික විද්‍යාඥයින් දෙදෙනෙකු වන බුලර් කාටන් නමැති පුද්ගලයාත් ලූඞ්රික් හාර්ඞ් නමැති පුද්ගලයාත් සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය න්‍යායාත්මක වශයෙන් සමාජගත කිරීමෙහිලා වැදගත් වේ.
සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය යන්නෙන් අදහස් වන්නේ කුමක්දැයි විමසා බැලිය යුතුය. එවකට ඇන්ග්ලෝ ඇමෙරිකානු (එංගලන්ත ඇමෙරිකානු) ලිබරල් ධනේෂ්වර ආර්ථිකය ජනපි‍්‍රයව පැවතියේය. එය මුලික වශයෙන් වෙළඳපොල නිදහසේ හැසිරවිමට ඉඩ ලබාදෙන ආර්ථික මුලධර්මයකි. සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය සමාජවාදය හා ධනවාදය අතර මැද මාවතක් අත්කර ගනියි. ඉහළ ආර්ථික වර්ධන ප‍්‍රතිශතයක් සහ පහළ උද්ධමනයක්, පහළ විරැුකියා මට්ටමක්, සමාජ සුභසාධනයන් සහ මහජන සේවාවන් අතර තුලනයක් රදවා ගැනිම කෙරෙහි සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය යොමු වි ඇත. මෙහිදි රාජ්‍ය මැදිහත්විම ප‍්‍රයෝජනයට ගනියි. මුලික වශයෙන් නිදහස් වෙළඳපොළට ගරු කරමින් සැලසුම් ගත ආර්ථිකයටත් නිර්බාධ ක‍්‍රමයේ ධනවාදයටත් යන දෙකටම සමාඡු වෙඳළපොළ ආර්ථිකය විරුද්ධ වෙයි. ”වෙළඳපොළ ආර්ථිකය නිර්මිතියක් වීමට අවශ්‍ය නැතිවුවද එහි ස්වභාවය තුලම එය සමාජීය වන බව” එර්හාඞ් වරක් ෆෙඞ්රික් හෙයික්ට පැවසීය. සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකයක සෑමවිට සාමුහික කේවල් කිරිමි ජාතික මටිටමින් සිදුවේ. එක් සමාගමක් හා එක් වෘත්තිය සංගමයක් අතර නොව ජාතික රැුකියා යෝජකයින් සංවිධාන ගත ජාතික වෘත්තිය සංගම් අතර කේවල් කිරිම සිදුවේ. වෙළඳපොළ ආර්ථික සංකල්පය මුල සිටම පෝෂණය කිරීමට දායක වු ෆාන්ස් ඩපෙන්හෙයිචර්, වෝල්ටර් ඉයුකන් විල්හෙල්මි රොජිකේ, ෆන්ස් බෝගම් යන අය සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථික සංකල්පය වර්ධනය කිරිමෙි වැදගත් චරිතයන්ය.
සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය චාම් අදහසක් සේ සැලකෙන අතර එහි දක්‍ෂිණාවර්තය සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකයයි. සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේදි රජය නිෂ්පාදන කටයුතූ සදහා මැදිහත් වන බව අදහස් වෙයි. පෞද්ගලික ව්‍යවසාය ජනසතු කිරිම ප‍්‍රබලව පවතින අතර පරිපාලන කම්කරු වෘත්තිය සමිති හා සමාජයේ පහළ පන්ති අතර පරිපාලන කම්කරු වෘත්තීය සමිති හා සමාජයේ පහළ පන්ති අතර ගිවිසම්ගත වීම සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ මුලික පදනම වේ. නමුත් එහි දක්‍ෂිණාවර්තනය වන සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය තුළ පෞද්ගලික ව්‍යවසාය ජනසතු නොකරයි. එහෙත් එංගලන්ත-ඇමරිකානු ක‍්‍රමය මෙන් ආර්ථිකය පුර්ණ නිදහසේ ගලා යෑමට ද නොදෙයි. පුර්ණ වශයෙන් රජය ආර්ථික කටයුතූ වලට මැදිහත් වන්නේද නැත. මුල්‍ය ප‍්‍රතිපත්තිය, ණය ප‍්‍රතිපත්තිය, පිස්කල් ප‍්‍රතිපත්තිය හරහා යමි හැසිරිමක් කරමින් සමාජ සුභසාධනය සිදුකරයි.
කෙසේ නමුත් සමාජ වෙළඳපොළ ආර්ථිකය හා සමාජ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදය යන දෙකම බටහිර ජර්මනියේ කි‍්‍රයාත්මක වන අතර ප‍්‍රයෝගිකව කි‍්‍රයාත්මක කිරිමෙිදී මෙි දෙකෙහි වෙනසක් දැකිය නොහැක. ප‍්‍රයෝගිකව ඇති එකම වෙනස්කම වන්නේ එක් ක‍්‍රමයකට වඩා දක්‍ෂිණාවර්ථ වන අතර අනෙක් ක‍්‍රමය වාමාංශීක නැඹුරුවක් පෙන්නුමි කරයි.
