සාධන අභිප්රේරණය ශිෂ්‍යයින්ට බලපාන අයුරු (02 කොටස)
සාධන චේතනාව
යම් ක්‍රියාවකින් ජයග්‍රහණය ලබා ගැනීමේ ඕනිකම සාධන චේතනාවයි. පුද්ගල ක්‍රියාවන් සියල්ලකම පාහේ අවසානයක් තිබේ. එම අවසානය කරා පුද්ගලයා යොමු කරවනු ලබන අවශ්‍යතාවය සාධන චේතනාව මගින් ඉටු කරයි. තමන්ගේ අරමුණ, අවශ්‍යතාවය සංතර්පණය කරගැනීමට නොහැකි වූ විට පුද්ගලයා මානසිකව ඇද වැටේ. එසේ වන්නේ සාධන චේතනාවේ බලපෑමෙනි.
සාධන චේතනාව මූලික කොටස් දෙකකින් යුක්තය.
- පැතුම් තලය
- ආචරණ තලය
පුද්ගලයකු ක්‍රියාවක් සිදුකොට බලාපොරොත්තු වන අවසන් ප්‍රතිඵලය පැතුම් තලය වේ. උදාහරණයක් ලෙස ශිෂ්‍යයකු ඉගෙනීමෙන් බලාපොරොත්තු වන අවසාන ප්‍රතිඵලය හොද රැකියාවක් ලබා ගැනීමයි. එම බලාපොරොත්තුව ඉටුකරගැනීම සදහා කරනු ලබන ක්‍රියාවන්හි ධාරිතාවය ආචරණ තලයයි.
පැතුම් තලය හා ආචරණ තලය සම මට්ටමක තබා ගැනීම අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම කළ යුත්තකි. නැතහොත් ඉච්ඡාභංගත්වය වැනි මානසික ගැටලු ඇතිවිය හැක. පැතුම් තලය ඉහළ මට්ටමක තිබියදී ආචරණ තලය පහළ මට්ටමක පැවතියහොත් සාධන චේතනාව තෘප්තිමත් කරගැනීමට නොහැකිව පුද්ගලයා විවිධ අපහසුතාවයන්ට පත් වේ.
උදාහරණ -: යම් පුද්ගලයකුගේ පැතුම් තලය වෛද්‍යවරයකු වීමයි. නමුත් ඒ සදහා අවශ්‍ය කටයුතු ඔහු නිසි අයුරින් සිදු නොකරයි. පාඩම් නොකරයි, පන්තිවලට සහභාගි නොවෙයි, අලසව කටයුතු කරයි. එම නිසා යම් හෙයකින් ඔහුට වෛද්‍යවරයකු වීමට නොහැකි වුවහොත් ඉච්ඡාභංගත්වයට පත් වේ. එසේ වන්නේ පැතුම් තලය හා ආචරණ තලය අසමාන වූ නිසාය.
සාධන අභිප්‍රේරණයට බලපාන සාධක
පුද්ගලයා තුළ පවතින්නා වූ විවිධ ප්‍රේරණයන් සඳහා කායික විද්‍යාත්මක පදනම්, දේහ විද්‍යාත්මක පදනම්, ජීව විද්‍යාත්මක පදනම් මෙන්ම සමාජ පාරිසරික ආදී වූ විවිධ හේතු සාධකයන් බලපානු ලබයි. පුද්ගලයා සත් ප්‍රේරණයන් අතරින් කුසගින්න , පිපාසය , ලිංගිකත්වය, ආක්‍රමණශීලීත්වය දැක්විය හැකි ය. ඒ අතරින් සාධන අභිප්රේරණය සඳහා ද හිමිවන්නේ ද ප්‍රමුඛස්ථානයකි.
මෙම සාධන අභිප්රේරණය ඉතා ප්‍රබල සමාජ ප්‍රජානනික පදනමක් සහිත වූවකි. සාධන අවශ්‍යතාවය හෙවත් සාධන අභිප්රේරණය යනුවෙන් දැක්වෙන්නේ යම් ඉලක්කයක් සම්පූර්ණ කර ගැනීමට, විශිෂ්ඨත්වයක් කරා ළගා වීමට හා අන්‍යයන් අභිබවා යාමට ඇති ආශාවයි. එනම් ජීවිත පරමාර්ථවලින් ජයග්‍රහණය කිරීමේ අවශ්‍යතාවය ලෙස දැක්විය හැකි ය. අප කරන විවිධ ක්‍රියාවන්හි එක්තරා අවසානයක් කරා නිශ්ඨාවක් පවතී එහි පිටුපස පවතින්නේ සාධන චේතනාවයි. එනම් ජය ගැනීමේ අභිප්‍රායයි. මෙම සාධන චේතනාව ඉටු කර ගැනීමට නොහැකි වූ විට මිනිසා මානසික වශයෙන් විකෘතිභාවයට පත්වේ. සමාජීය පුද්ගලයින් තුළ දක්නට ලැබෙන සුවිශේෂි ලක්ෂනයක් ලෙස දැක්විය හැකි ය. සමහර පුද්ගලයන් ජයග්‍රහණය ලබමින් විශිෂ්ටත්වයට පත් වීමට මහත් වෙහෙසක් දරන අතර ඇතැමුන් ඒ සඳහා ළඟා වීමට උත්සහ නොකරයි. මේ අනුව ගම්‍ය වන්නේ සාධන අභිප්රේරණය පුද්ගලයන් තුළ විවිධත්වයකිනක් යුතුව පවතින බවයි. මේ අනුව ඉහළ සාධන අභිප්‍රේරණයක් ප්‍රකට කරන පුද්ගලයින් තුළ පරාජය සඳහා ඇති බියට වඩා ජයග්‍රහණය සඳහා ප්‍රබල අපේක්ෂාවන් පවතී. සමස්ථයක් වශයෙන් සමාජයේ පුද්ගලයින් අභියෝගාත්මක මෙන්ම සාධනය කර ගත හැකි ඉලක්ක කෙරේ අභිප්‍රේරය ඇති කර ගන්නා ලදී. මෙම කාර්යය දුෂ්කර වන තරමටම ඔවුහූ අඛණ්ඩ උත්සහායක නිරත වේ. උදාහරණයක් ලෙස - තම ආයතනය විසින් ලබා දෙන නියම්ත කාලවේලාවට නිම කළ යුතු නිශ්පාදනයන් අන් අයට පෙර තරගකාරීව නිම කිරීමටත්, ඒ අවසානයේ ලබා දෙන්නා වූ (මුදල්) ලබා ගැනීමට උත්සාහ දැරීමටත් සේවකයෙකු උත්සාහ දරයි.
එසේම පාසල් දරුවෙකු අවසන් විභාගය සමත් වී විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රෙව්ශය ලබා ගැනීමට මහත් සේ උත්සහායක මෙන් ම අන් මිතුරන් අභිබවා යාමට උත්සුක වේ.
උදාහරණයක් -; විශ්වවිද්‍යාල සිසුවකුගේ ඉලක්කවල ධූරාවලිය මෙසේ දැක්විය හැකිය.
විභාගයට සූදානම් වීම
නිබන්ධන කිරීම
ආචාර්යවරු සමග හොද සබදතා පවත්වා ගැනීම
හොදින් සටහන් තබා ගැනීම
සියලු පන්තිවලට සහභාගි වීම
ඉහළ ප්‍රතිඵල ළගාකර ගැනීම
හොද රැකියාවක් ලබා ගැනීම
හොද සමාජ තත්වයක් ලබා ගැනීම
මේ අයුරෙන් සමාජය තුළ අධ්‍යාපනික, දේශපාලනික හෝ සමාජ සේවකයන් වැනි විවිධ වූ භූමිකා රඟ දක්වන්නා වූ ඇතැමුන් විවිධ වූ සාධන අභිප්‍රේරණයන්ගෙන් යුතු ව ඒවා ඉටු කර ගැනීමට මහත් වැර වෑයමක් දරනු දැකිය හැකි ය.
මෙලෙස සාධනය සඳහා බලපාන්නා වූ අභිප්‍රේරණයන් කෙරේ විවිධ ආකාරයේ සාධන බලපානු ලබයි. ඒ අතරින් ප්‍රජානනික සාධක ද ප්‍රමුඛස්ථානයක් ගනී. එය දෙයාකාර වේ. එනම්,
I. අභ්‍යන්තරික අභිප්‍රේරණ
II. බාහිර අභිප්‍රේරණ යනුවෙනි.
අභ්‍යන්තරික අභිප්රේරණය ස්වයං අධිශ්ඨානශීලි බව , කුතුහල , අභියෝග , උත්සහය, බලාපොරොත්තු වැනි අභ්‍යන්තරික සාධක මත පදනම් වන අතර බාහිර අභිප්රේරණය ත්‍යාග සහ දඩුවම් වැනි බාහිර උපස්ථම්භන මත රදා පවතී. මෙම බාහිර හා අභ්‍යන්තර යන අභිප්‍රේරණ ස්වරූප දෙකම සාධන අභිප්‍රේරණයේ දී වැදගත් වේ.
බොහෝ පුද්ගලයන් සිය චර්යාවටම හේතු වන එම චර්යයාව තුළ සැඟ වී ඇති හේතූන් සොයා ගැනීමට අභිප්රේරණය වේ. එම උත්සාහයේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් විවිධාකාරයේ හේතූන් හඳුනා ගනී. ඒ අතරින් පෞරුෂ ලක්ෂණ හා ප්‍රේරණ වැනි අභ්‍යන්තරික හේතූන් ප්‍රධාන වන අතර බාහිර හේතූන් ලෙස ත්‍යාග, දඩුවම්, යම් කාර්යයක ඇති දුෂ්කරතාව වැනි පාරිසරික හා අවස්ථානුගත සාධක දැක්විය හැකි ය.
උදාහරණ - : පාසලේ පැවැත් වූ වාර විභාගයෙන් ඉහළ ලකුණු ලබා ගන්නා ළමයි ඊට හේතු වශයෙන් තම දක්ෂතාවය හා වෙහෙස වී පාඩම් කිරීම හේතු වූ බව ප්‍රකාශ කරයි. එය බලපාන්නා වූ අභ්‍යන්තරික හේතු වශයෙන් දැක්විය හැකි ය. නමුත් අඩු ලකුණු ලබා ගත්තේ නම් එහි වගකීම අමාරු විභාගයක් පවත්වා තමාව අසරණ කළ ගුරුවරයා වෙත පනවයි. නැතහොත් ගුරුවරයා විසින් නිසි පරිදි ඉගැන්වීම සිදු නොකළ බව පවසයි. මෙය බාහිර හේතූන් ලෙස දැක්විය හැකි ය. මෙලෙස තම චර්යයාව මෙහෙයවන හේතූන් අභ්‍යන්තරික හෝ බාහිර බලවේගයන්ට පැවරීම පුද්ගලයා තුළ තමා පිළිබඳව ඇති ස්වසංකල්පයට ද බලපායි. සාධනය සඳහා හේතුවන අභ්‍යන්තරික සාධක අතරින් උත්සාහයට හිමිවන්නේ වැදගත් තැනකි. ඒ අනුව සාධනය සඳහා උත්සාහය යනු පුද්ගලයාගේ පාලනය යටතේ පවත්නා වෙනස් කර ගත හැකි සම්පතක් වන අතර එහි වැදගත්කම ඉතා ඉහළ වේ. වි‍ශේෂයෙන් ශ්‍රී ලංකාව තුළ සමාජීය වශයෙන් පුද්ගලයාගේ ක්‍රියාකාරීත්වයට මෙම සාධන අභිප්රේරණය කෙරෙහි බලපාන්නා වූ සාධක ප්‍රබලය.
එමෙන්ම සමාජීය පුද්ගලයන් නිරන්තරයෙන් තම සිහින කරා ලගා වීමටත්, ස්වයං විනයක් පවත්වා ගැනීමටත්, යම් කාර්යයක් වෙත කැමැත්ත රදවා ගැනීමටත් උත්සුක වේ. මේ සඳහා පුද්ගලයා තමා විසින් තමා වෙතම ඉලක්කයන් සාදා ගනිති. එය තවත් එක් ප්‍රජානනික සාධකයක් ලෙස දැක්විය හැකි ය. සාධන අභිප්‍රේරණයේ තීරණාත්මක ස්වරූපය වන්නේ ඉලක්ක සැළසුම් කර ගැනීම , ඉලක්ක පිහිටුවා ගැනීම හා ඒ පිළිබඳව ස්වයං අධීක්ෂණයක යෙදචීමයි. පර්යේක්ෂකයන් දක්වන ආකාරයට ස්වයං පුද්ගලයා විසින් ස්ථාපිත කරගන්නා ඉලක්කවල ප්‍රධාන වශයෙන් ලක්ෂණ තුනක් පවතින බවයි. එතුළින් එම පුද්ගලයාගේ සාධනය ද ඉහළ යන බව දක්වයි.
I. විශේෂිත බව
II. කෙටිකාලීන බව
III. අභියෝගාත්මක බව
මෙහි විශේෂිත බව යනුවෙන් දක්වා ඇත්තේ පනවා ගනු ලබන්නා වූ ඉලක්ක පැහැදිලි නිශ්චිත එකක් විය යුතු බවයි. කෙටි කාලීන බව යන්නෙන් දීර්ඝ කාලීන ඉලක්ක පිහිටුවා ගැනීමට වඩා කෙටි පාලනයකින් ලගා කර ගත හැකි ඉලක්ක පිහිටුවා ගැනීම වඩා සාර්ථක බව දක්වයි. අභියෝගාත්මක බව තුළ ඉලක්ක තරමක් අභියෝගාත්මකව දක්වන්නේ වුව ද නමුත් එය ළගා කර ගැනීම අසීරු නොවන්නක් විය යුතු බව ගැබ්වේ. එවිට දැඩි කැමැත්තකින් හා උද්යෝගයකින් යුතු ව ක්‍රියාවෙහි යෙදීමට පුද්ගලයා පෙළඹේ. මේ නිසා තරමක් අභියෝගාත්මක වන නමුත් ළගා කර ගත හැකි ඉලක්ක වඩා සුදුසු බව දැක්වේ.
සාධනයේ දී ඉලක්ක කරා ළගා වන්නේ කෙසේ ද යන්න සැළසුම් කිරීම ඒ සදහා යන ගමනේ දියුණුව අධීක්ෂණය කිරීම ද වැදගත් වේ. මෙය පුද්ගලයාගේ සාර්ථක අභිප්‍රේරණයක් සදහා හේතු වේ. මෙහි ඇති වාසි සහගත තත්වය වන්නේ මෙලෙස අධීක්ෂණය තුළින් මෙතෙක් අනුගමණය කරමින් සිටි ක්‍රමෝපායන් අසාර්ථක නම් නව ක්‍රමෝපායන් යොදා ගැනීමට හැකි වීමයි. සමාජය තුළ එකිනෙකා පරයා නැගී සිටීමට මෙන් ම පෙරට යාමට උත්සුක වන්නා වූ මෙන් ම තම දිවිය සාර්ථක කර ගැනීමට යාමේ දි තමා මුහුණ දෙන්නා වූ අභියෝගයන් මෙන් ම තමා ඒ සඳහා ක්‍රියාකරන්නා වූ ආකාරයෙහි දෝශයක්, අසාර්ථක වීමක් දක්නට ලැබේ නම් ඊට නව උපාය මාර්ගයන් යොදා ගනිමින් තව දුරටත් ඉදිරියට යාමට පුද්ගලයාට හැකියාව ලැබේ.
ඉලක්ක සාධනය උදෙසා පුද්ගල කාර්යභාරය.
ඉලක්කයක් තෝරා ගැනීම
උපක්‍රම තෝරා ගැනීම
උපක්‍රමය තුළින් සිදුවීමට බලපෑම් කිරීම
සිද්ධි විග්‍රහ කිරීම
සිද්ධිය ඉලක්ක සමග සංසන්දනය
1 එකම ඉලක්කයේ රැදි සිටීම 2 ඉලක්කය අඩපණ කිරීම 3 අලුත් ඉලක්කයක් තෝරා ගැනීම
මේ අනුව මානව අභිප්රේරණය කෙරේ සාධනය සඳහා වූ තවත් සාධකයක් ලෙස පුද්ගලයා ජීවත්වන්නා වූ සමාජ, සංස්කෘතික සංදර්භයත් බලපානු ලබන බවට සාධක සොයා ගෙන තිබේ. එහිදී සංස්කෘතීන් අතර හා ජනවර්ගයන් අතර ද පවතින්නා වූ පසුබිම ද බලපායි. ශ්‍රී ලංකාව තුළ ද ජීවත්වන්නා වූ විවිධ ජාතීන්ට අයත් පුද්ගල පරිසරය ද එහි සාධන අභිප්රේරණය කෙරේ බලපානු ඇත. එසේම ප්‍ර‍දේශයෙන් ප්‍රෙද්ශයට පවතින්නා වූ පහසුකම් මත ද එකිනෙකාගේ සාධන මට්ටම වෙනස් විය හැකි ය.
උදාහරණ -: අනුරාධපුර, පොළොන්නරුව වැනි දුෂ්කර පළාත්වල ජීවත්වන සිසුහූ මහන්සි වී පාඩම් කර විභාග ජය ගැනීමට උත්සහ වන අතර කොළඹ වැනි නාගරික ප්‍රෙද්ශවල ජීවත් වන සිසූහු එතරම් උත්සාහයක් නොදක්වනු ඇත. මක් නිසා ද යත් ඔවුහූ පවුල් පසුබිමෙන්ම යම් ස්ථාවරත්වයක් සකසා ගෙන ඇති බැවින් විය හැකි ය. ජනවාර්ගිකයන් අතර ද එසේ විය හැකි ය.
මේ අනුව සමස්ථ සමාජය තුළ ජීවත්වන්නා වූ විවිධ වූ පුද්ගලයන් හට විවිධ අයුරෙන් පවතින්නා වූ අභිප්‍රේරණයන් අතරින් සාධන අභිප්‍රේරය කෙරේ විවිධ සාධකයන් බලපාන බව මෙම කරැණු අනුව පැහැදිලි වේ.
