පුරාවිද්‍යාව හා භූ විද්‍යාව අතර සම්බන්ධතාවය
පුරාවිද්‍යාව හා භූ විද්‍යාව අතර සම්බන්ධතාවය
පුරාවිද්‍යාව හා භූ විද්‍යාව අතර තිබෙන සහ සම්බන්ධතාවය පිළිබද සොයා බැලීමේදී පැතිකඩ කිහිපයක් ඔස්සේ අධ්‍යනයට බදුන් කළ යුතුයි.
⦁ ගවේෂණය
⦁ කැණීම හා පාංශු ස්ථරායනය
මෙම ප‍්‍රධාන කරුණු වලට අමතරව තවත් කරුණු රාශියක් ඔස්සේ පුරාවිද්‍යාව හා භූ විද්‍යාව අතර තිබෙන සහ සම්බන්ධතාවය කළ හැකිය.
පුරාවිද්‍යා ගවේෂණය පුරාවිද්‍යා කැණීම
ගවේෂණය
පුරාවිද්‍යාව තුළ ගවේෂණ කටයුතු සිදු කිරීමේදී විවිධ ක‍්‍රම භාවිතා කරනු ලැබේ. මූලික වශයෙන් අහඹු ගවේෂණය හා තොරා ගත් ප‍්‍රදේශයක් ගවේෂණය කිරීම. මෙම ක‍්‍රම වේදයන් දෙක ඔස්සේ මූලික වශයෙන් කේෂත‍්‍රයක් ගවේෂණය කරනු ලැබේ. මෙම ක‍්‍රම වේදයන්ට සාපේක්ෂ ක‍්‍රමවේදයන් භූ විද්‍යාව තුළද භාවිත කරනු ලැබේ. පුරාවිද්‍යාවේ දී කේෂත‍්‍ර ගවේෂණය සිදු කරනු ලබන්නේ කැණීමකට පෙරාතුව හෝ හදිස්සි ගලවා ගැනීමකදී වැනි කටයුත්තකදීය. මීට සාපෙක්ෂව භූ විද්‍යාවේ දී භූ චලන, නාය යෑම්, ගංවතුර ඇතිවීමේ හෝ හදිස්සි අවස්ථාවකදී මූලික ගවේෂණ භාව්තා කරනු ලැබේ. මෙහිදී එම ගවේෂණය හා පුරාවිද්‍යා ගවේෂණ එකිනෙකට වෙනස් වන මුත් ගවේෂණය යන මූලික සංකල්පය විෂය ධාරා දෙකෙහිම භාවිතා කරනු ලැබේ. න්‍යායාත්මක වශයෙන් වෙනස් වුවද මූලික සංකල්ප එලෙසින්ම විෂය ධාරා දෙක තුළම දැකිය හැකිය. එසේම කේෂත‍්‍රයක් නිවැරදිව වාර්තා කිරීමට භූ විෂමතා සහිත වූ සිතියම් භාවිතා කිරීමට සිදු වනු ලැබේ. භූ සිතියම් තුළ නිසි ලෙසින් උන්නතාංශ හා සමෝච්ච රේඛා නිසි ලෙසින් දක්වන බැවින් පැරණි ගොඩනැගිලි හා පුරාණ ස්මාරක වල පිහිටීම ආදීය පිළිබද නිසි අදහසක් වාර්තා කරගැනීමට හැකිවේ. පුරාවිද්‍යාවේදී හා භූ විද්‍යාවේදී ගුවන් ඡායාරූප ගවේෂණ කටයුතු සදහා යොදා ගනු ලැබේ. කිසිදු වූ ගුවන් ඡායාරූපයකින් ක‍්‍රමවත් ආකාරයට පුරාවිද්‍යා කේෂත‍්‍රයක් හදුනාගැනීමට නොහැකිය. පුරාවිද්‍යාවේදී යොදා ගනු ලබන ගුවන් ඡායාරූප ක‍්‍රමය හා භූ විද්‍යාවේදී යොදා ගන්නා ඡායාරූප අතර පැහැදිලි වෙනසක් දැකිය හැකිය. පුරාවිද්‍යවේදී පැහැදිලි වර්ණ ඡායාරූප භාවිතයක් සිදු කරනු ලැබේ. ඇතැම් අවස්ථාවකදී කළු සුදු ඡායාරූප භාවිතයක්ද සිදු කරනු ලැබේ. සාපෙක්ෂව වර්ණ භාවිතා සිදු කෙරේ. නමුත් භූ විද්‍යාවේදී කළු සුදු වර්ණ [Panchromatic ] සහිත බහුලව යොදා ගනු ලැබේ. ගුවන් ඡායාරූප ගවේෂණයේදී පුරාවිද්‍යාත්මක පැති කඩක් ඔස්සේ ගෙන හැර බලන විට වර්ණ ඡායාරූප තුළින් සෙවැනැලි, පස් ගොඩැලි වැනි දෑ නිසිලෙසින් හදුනාගැනීමට හැකි වන අතර භූ විද්‍යාවේදී කළු ඡායාරූප භාවිතය හේතුවෙන් භූ විද්‍යාත්මක සාධකයන් නිසි ලෙසින් සොයා ගැනීමට හැකිය. උදාහරණ වශයෙන් ගංගා, ඇළ දොළ, විල්, ජලාශ වැනි දෑ නිසි ආකාරටම හදුනාගත හැකිය. වර්ණ ඡායාරූප භූ විද්‍යාව තුළ භාවිත වන මුත් වැඩි වශයෙන් කළු සුදු ඡායාරූප භාවිත වේ. පුරාවිද්‍යාව තුළ ද කළු සුදු ඡායාරූප භාවිතය සිදු කෙරේ.
ගවේෂණ ක‍්‍රම අතර පුරාවිද්‍යාවේ භාවිත වන ක‍්‍රම වේදයක් වනුයේ භූ භෞතික ක‍්‍රම වේදයයි. මෙම ක‍්‍රම වේදය තුළ භූ විද්‍යාවට අයත් වූ ක‍්‍රම වේදයන් භාවිතා කරනු ලැබේ. ප්‍රෝටෝන මැග්නටෝමීටරය [ proton magnetometer ] පුරාවිද්‍යාවේදී අභන්තර පොළොව ගවේෂණය සදහා භාවිතා කරනු ලැබේ. මෙම ක‍්‍රම වේදය භූ විද්‍යාවේ ද භාවිතයට ගනු ලබන ක‍්‍රම වේදයකි. නමුත් භාවිතා කරනු ලබන ස්ථානය, පරමාර්ථය හා කාර්ය එකිනෙකට වෙනස් වනු ලැබේ. පුරාවිද්‍යාවේදී ප්‍රෝටෝන මැග්නටෝමීටරය භාවිතා කරනු ලබන්නේ පොළොව අභන්තරයේ ඇති පුරාවස්තු හා මානව අවශේෂයන් පිළිබද මූලිකව අධ්‍යනය කිරීමටයි. භූ විද්‍යාෙවිදී ප්‍රෝටෝන මැග්නටෝමීටරය භාවිත කරනු ලබන්නේ පොළොව අභන්තරයේ තිබෙන පාෂාණ, භූ කුහර, භු ගත ජලය ආදී භූ විද්‍යාත්මක සාධකයන් සොයා බැලීම සදහාය. අධෝරක්ත කිරණ භාවිතය මෙම විෂය ධාරා දෙකටම පොදු වූ ක‍්‍රම වේදයකි. පුරාවිද්‍යාවේදී අධෝරක්ත කිරණ භාවිතා කරමින් පොළොව අභන්තරයේ තිබෙන පුරාවස්තු හා මානව අවශේෂයන් ගැන මූලික වශයෙන් අධ්‍යනයට බදුන් කෙරේ. භූ විද්‍යාවේදී අධෝරක්ත කිරණ භාවිත කරමින් පාෂාණ ධාතු හා අනෙකුත් භූ ලක්ෂණයන් හදුනා ගැනීම සදහා මෙම ක‍්‍රම වේදයන් භාවිත කරනු ලැබේ. විදුම් කූරු භාවිතය මුලින්ම භාවිතයට ගන්නා ලද්දේ භූ විද්‍යාව තුළින්ය. පසු කාලීනව එහි ඇති කි‍්‍රයාකාරිත්වය නිසා පුරාවිද්‍යාවට ද එය ඇතුලත් කර ගත්හ. භූ භෞතික ක‍්‍රම වේදයේ දී භාවිතා වන මෙම ක‍්‍රම වේදය තුළින් පාංශූ ස්තර සේම පුරාවස්තු පිහිටීම පිළිබද පුරාවිද්‍යාවෙන් සොයා බලනු ලැබේ. භූ විද්‍යාවේදී මෙම උපකරණය භාවිතා කරනු ලබන්නේ පාෂාණ වර්ග හා පාංශූ ස්තර සොයා බැලීම සදහාය.
කැණීම හා පාංශු ස්තර
පුරාවිද්‍යාවේ කැණීමක් යනු විනාශ කාරී දෙයක් ලෙස පෙන්වා දෙනු ලැබුවද පුරාවිද්‍යා කැණීම හා භූ විද්‍යා කැණීම් අතර විශාල වෙනස් කමක් දැකිය හැකිය. පුරාවිද්‍යාවට හා භූ විද්‍යාවට පොදු වූ සංකල්පයක් ලෙස කැණීම [excavation] පෙන්වා දිය හැකිය. පුරාවිද්‍යා කැණීමකදී මූලික වශයෙන් මානව දත්තයන් සොයා ගැනීමේ අරමුණ ඇතුව කැණීම සිදු කරනු ලැබේ. භූ විද්‍යාවේදී මානව දත්තයන් අරමුණු නොවන අතර ඒ වෙනුවට පාංශු ස්තරයන් හදුනාගනිමින් පිහිටි පොළොවෙහි පිහිටා තිබෙන පාෂාණ වර්ගය සොයා බැලේ. පුරාවිද්‍යා කැණීමකදී හමුවනු ලබන පාංශු ස්තරයක ඝනකම මිලිමීටර් වල සිට මිටර් ගණනක් දක්වා විශාල විය හැකි අතර එම පාංශු ස්තරය කොපණ කුඩා වුවද කාල නිර්ණයේදී එම පාංශු ස්තරය අවුරුදු සිය දහස් ගණනක් දක්වා අතීතය කරා ගමන් කරන්නට ඉඩ ඇත.
භූ විද්‍යාවේ පාංශු කාල නිර්ණයට වඩා නිර්මාණය වූ ආකාරය සොයා බැලේ. පුරාවිද්‍යාවේදී පාංශු ස්තර සමග තැන්පත් වී ඇති අතීත මානව අවශේෂ කෙරෙහි විශේෂ අධ්‍යනයක් යටතේ සොයා බලනු අතර භූ විද්‍යාවේ දී එය තරමක් දුරට වෙනස් විය හැකිය. භූ විද්‍යා කැණීමකදී යම් අතීත මානව අවශේෂයක් හමු වූ විට එය පාංශු ස්තර නිර්මාණය සිදු වූ ආකාරය පිළිබද සොයා බැලීමට යොදා ගනු ලැබේ. භූ විද්‍යායේ පෙන්වා දෙන ආකාරයට පාංශු ස්තර නිර්මාණය විමේදී මානව කි‍්‍රයාකාරකම් මත ස්තර නිර්මාණය වී තිබේ නම් එය මානව ක‍්‍රියාකාරකම් මත නිර්මාණය වූ පාංශු ස්තරයක් ලෙස සළකනු ලැබේ. භූ විද්‍යාවේදී අවසාදිත පාෂාණයන් අධ්‍යනයට බදුන් කරනු ලැබේ. අවසාදිත පාෂාණයන් ගැන සදහන් කිරීමේදී පුරාවිද්‍යාව තුළ අධ්‍යනය කරනු ලබන පොසිල [fossils] තැන්පත් වීම් අවසාදිත පාෂාණයන් තුළින් දැක ගත හැකිය. ‘‘ අවසාදිත පාෂාණ වල විශේෂ ලක්ෂණයක් වනුයේ එවා තුළ පොසිල අන්තර්ගත වීමයි. පොසිල වනාහි පාෂාණ තුළ තැන්පත් වී සම්පුර්ණ වශයෙන් හෝ කොටස් වශයෙන් ආරක්ෂා වූ සත්තව හෝ ශාකමය කොටස්ය. අවසාදිත පාෂාණයක කාලය නිර්ණය කිරීමට, අවසාදිත පාෂාණය තැන්පත් වූ පරිසරය හා ජීව පරිණාමය පිළිබද වැදගත් දත්තයන් ලබා ගැනීමට පොසිල වැදගත් වේ’’ මේ අනුව ගම්‍ය වනුයේ අවසාදිත පාෂාණ හා පොසිල අතර යම් සම්බන්ධතාවයක් දැකිය හැකි බවයි. පුරාවිද්‍යාවේදී පොසිල යනු වැදගත් වන දෙයකි. අතීත මානවයා පිළිබද අධ්‍යනයේදී කිරිමේදී මෙම පොසිල සාධක වැදගත් තැනක් උසුලනු ලැබේ. පුරාවිද්‍යාව හා භූ විද්‍යාව අතර තිබෙන සම්බන්ධතාවය පිළිබද සදහන් කිරීමේදී මූලික කරුණු කිහිපයක් පෙන්වා දිය හැකිය. භූ විද්‍යාව තුළ සිතියම් නිර්මාණය සිදු කරනු ලැබේ. පුරාවිද්‍යා සිතියම් නිර්මාණය සිදු කරනු ලැබේ. භූ විද්‍යා සිතියම් නිර්මාණයේ දී දිශාව,පරිමාණය, කදු , සානු, ගංගා, විල් ආදී වශයෙන් විශාල භූමි ප‍්‍රමාණයක් ආවරණය වන ආකාරයට සිතියම් නිර්මාණය සිදු කරනු ලැබේ. පුරාවිද්‍යාවේද මෙම ක‍්‍රම වේදයන් භාවිතා කරන අතර මූලික වශයෙන් කැණීම් තුළින් සොයාගනු ලැබු අවශේෂයන් පෙන්වා දීමක් සිදු වේ. සංකල්පමය වශයෙන් සිතියම් නිර්මාණය විෂය ධාරා දෙකටම පොදු වන අතර න්‍යායාත්මක වශයෙන් භාවිතා කරන ක‍්‍රමවේදයන් වෙනස් වනු ලැබේ. භූ විද්‍යාවේ නිර්මාණය කරන ලද සිතියම් පුරාවිද්‍යා අධ්‍යනයේදී භාවිතයට ගනු ලැබේ.
මූලාශ‍්‍රය අන්තර්ජාලයෙනි - පොසිල් තැන්පත් වීම්
