රජගල පුරාවිද්‍යා ක්‍ෂේත්‍රයෙන් හමුවන පූර්ව බ්‍රාහ්මී ශිලා ලේඛන පිළිබඳ අධ්‍යයනයක් 02
රජවරුන් හා කුමර-කුමරියන් භික්ෂූන්ට ප්‍රදානය කළ ලෙන් පිළිබඳ සඳහන් ලිපි
“දෙවන පිය මහරඣහ ගමණී තිශහ පුත මහ යශ ඣය උපශික බුතදතය ලෙණෙ අගත අනගත චතු දිශ ශගශ” යනුවෙන් ක්‍රි.පූ. 01වන සියවසේ ලියවී ඇති ලෙන් ලිපිය මඟින් උපාසිකාවන් විසින් බුදු සසුන උදෙසා පුජාකරන ලද ලෙන් පිළිබඳ සඳහන්ය. උක්ත ලිපියේ අන්තර්ගතය පිළිබඳ සඳහන් කිරීමේදී දෙවන පිය ගාමිණී තිස්ස මහ රජුගේ පුත් තිස්ස කුමාරයාගේ භාර්යාව වූ උපාසිකා බුද්ධදත්තාගේ ලෙන පැමිණි නොපැමිණි සතර දිශාවේ මහා සංඝයාට පුජා කෙරේ යන්න සඳහන් වේ. “දෙවන පිය මහරඣ ගමිණි තිශහ පුත මහ අයහ ඣය උපශික යහශිනිය ලෙණෙ” යනුවෙන් දෙවන පිය මහරජ ගාමිණී තිස්සගේ පුත් කුමරුවාගේ භාර්යාව වූ උපාසිකා යසස්සිනීගේ ලෙන භික්ෂූන් උදෙසා පුජා කිරීමක් සිදුව ඇත. මෙහි පැමිණි නොපැමිණි සතර දිශාවේ මහා සංඝයාට යනුවෙන් සඳහන්ව නැතත් භික්ෂූන් උදෙසා මෙම ලෙන පූජා කර ඇත. “දෙවන පිය මහරඣහ ගමිණි තිශහ පුත මහ අයහ මහ ලෙණෙ” දෙවන පිය මහරජ ගාමිණී තිස්සගේ පුත් කුමරායාගේ මහ ලෙන මහා සංඝයාට පරිත්‍යාගය කිරීම පිළිබඳ සඳහන් වනු ලැබේ. මේ අනුව රජ කුමාරවරුන් විසින් භික්ෂූන් උදෙසා ලෙන් පුජාකිරීම සිදුව ඇත. “දෙවන පිය මහරඣ ගමිණි තිශහ පුත තිශයහ ඣය අබිඣතිය ලෙණෙ” දෙවන පිය ගාමිණී තිස්ස මහ රජුගේ පුත්‍ර තිස්සගේ භාර්යා අභිජාතාගේ ලෙණ සංඝයාට පරිත්‍යාගය කිරීම පිළිබඳ සඳහන් වනු ලැබේ. මෙම ශිලා ලේඛනයට අනුව භික්ෂූන් උදෙසා ලෙන් පුජා කර ඇත්තේ කුමාරිකාවක් විසිනි. මේ අනුව ස්ත්‍රී පුරුෂ භේදයකින් තොරව රජ කුමර කුමරියන් භික්ෂූන් වහන්සේලා උදෙසා පුජාවන් සිදු කර ඇත. විශේෂයෙන් රජකුමරුවන්ගේ ප්‍රිය භාර්යාවන් මේ ආකාරයෙන් ලෙන් පුජා කිරීම විවිධ කාලවකවානුවල සිදුව ඇත. “දෙවන පිය මහරඣ ගමිණි තිශහ පුතලඣක රඣහ ඉධ පතිටපිත සිත ලෙණෙ පචවීසති” දෙවන පිය ගාමිණී තිස්ස මහ රජුගේ පුත්‍ර ලජ්ජීතිස්ස රජු විසින් මෙහි ශීත ලෙන් විසිපහ නිර්මාණය කොට භික්ෂූන්ට පුජා කරන ලදී. ලජ්ජිතිස්ස රජු විසින් භික්ෂූන්ට උෂ්ණ කාලයේදී විවේක සුවයෙන් ගත කිරීමට ශීත ලෙන් නිර්මාණයන් සිදු කළ බව මෙම ශිලා ලේඛනයෙන් අන්තර්ගතයෙන් තහවුරු වේ. ශීත ලෙන් විසි පහක් නිර්මාණය උපකල්පනය වනුයේ විශාල භික්ෂුන් ප්‍රමාණයක් වැඩ සිටි ආරාමයක් වශයෙන් රජගල විහාරය සමකාලයේ ප්‍රසිද්ධව තිබූ බවකි. එසේම වර්තමානයේ පවා මෙම ප්‍රදේශය ආශ්‍රිතව යම් තරමක උණුසුම් කාලගුණ තත්වයක් දක්නට හැකි අතර අතීතයේද ඒ ආකාරයෙන් තිබෙන්නට ඇති බවක් උපකල්පනය කළ හැකිය. එලෙස නිර්මාණය කරන ලද ශීත ලෙන් වර්තමානයේ පවා දක්නට ලැබෙන බැවින් ශිලා ලේඛනයේ සඳහන් පිදීම යථාර්තයක් වන්නට ඇත.
“දෙවන පිය මහරඣහ ගමිණි තිශහ පුතහ තිශ අයහ ඣය උපශික ශමිකය ලෙණෙ” දෙවන පිය මහරජ ගාමිණී තිස්සගේ පුත් කුමරාගේ භාර්යාව වූ උපාසිකා සාමිකාගේ ලෙන මහා සංඝයාට පරිත්‍යාගය කිරීම පිළිබඳ සඳහන් වනු ලැබේ. උක්ත ශිලා ලේඛන කිහිපයේ දැක්වෙන පරිදි දෙවන පිය මහරජ ගාමිණී තිස්සගේ පුත් කුමරා හා ඔහුගේ භාර්යාවන් මැදිහත් වීමෙන් තත් ලෙන් කිහිපය පූජා කරන ලදී. මේ අනුව මහරජ ගාමිණී තිස්සගේ පුත් කුමරුන් හට භාර්යාවන් කිහිප දෙනකුම සිටි බව දක්වන්නට හැකි අතර ඔවුන් බුඳසසුන වෙනුවෙන් විශාල වශයෙන් අනුග්‍රහයන් සිදු කළ බවද දක්වන්නට හැකිය. මෙම පුජා කර ඇති ලෙන් විශාල ප්‍රමාණයක විවිධ ප්‍රමාණයේ කටාරම් දැකගත හැකිය. මේ ආකාරයෙන් කටාරම් සහිත ලෙන් භික්ෂූන්ට පුජා කිරීමට සඳහා විශාල වූ ආර්ථික ශක්තියක්ද තිබිය යුතු වන්නේය. මේ අනුව උපාසිකා යන තනතුරු නාමයෙන් හැඳින්වුවද මොවුන් වනාහි කුමාරිකාවන් වන්නට ඇත. එසේම තත් ශිලා ලේඛනයන්හි දෙවන ප්‍රිය නාමය දක්වා ඇත. මේ අනුව මෙම නාමය පරම්පරානුකූලව ගමන් කළ බවක් දක්වන්නට හැකිය. ප්‍රථම වරට දෙවන ප්‍රිය නාමය දේවානම් පියතිස්ස රජතුමා විසින් භාවිතයට ගන්නා අතර පසු කාලීනව විවිධ රජවරුන් විසින් දෙවනප්‍රිය නාමය භාවිත කළ බව ශිලා ලේඛන මඟින් තහවුරු වේ. මෙම නාමය පසු කාලීන රජවරුන් විසින්ද ගෞරවනීය නාමයක් වශයෙන් තම නාමයට ඉදිරියෙන් හෝ පසු පසින් භාවිත කර ඇත.උක්ත ශිලා ලේඛනයන්ට අනුව පෙනී යන්නේ විශාල වශයෙන් රාජ්‍ය අනුගහයක් මෙම විහාරය සඳහා අතීතයේ ලැබී ඇති බවකි. සද්ධාතිස්ස රජුගේ පුත්‍රයා වූ ලජ්ජිතිස්ස රජතුමා විසින් විශාල වශයෙන් අනුග්‍රහ කර ඇති බවක් දක්නට ලැබේ. එසේම තිස්ස කුමරුගේ ප්‍රිය භාර්යාවන්ද තත් විහාරයේ භික්ෂූන් හට පිදීම් බහුල වශයෙන් සිදු කර ඇත.
පරුමක හා ගමිකවරුන් භික්ෂූන්ට ප්‍රදානය කළ ලෙන් පිළිබඳ සඳහන් ලිපි
- H.C.P බෙල් මහතා අර්ථකථනය කරනු ලබන්නේ පරුමක යන්න ප්‍රධාන, මූලිකයා යන්නයි.
- සෙනරත් පරණවිතාන මහතා පරුමකවරුන් හඳුන්වනුයේ ඉන්දියානු ආර්ය පරපුරකට අයත් විශේෂ ජන පිරිසක් වශයෙනි.
- මහාචාර්ය සුදර්ශන් සෙනවිරත්ත මහතා පරුමකවරුන් පිළිබඳ අර්ථ කථනය කරනු ලබන්නේ දකුණු ඉන්දියානු ජන සම්භවයක් සහිත පිරිසක් වශයෙනි.
මේ ආදි වශයෙන් පරුමකවරුන් පිළිබඳ විවිධ වූ මතවාදයන් දැක ගැනීමට ලැබේ. රජගල පුර්ව බ්‍රාහ්මී ශිලා ලේඛනයන්හි ඇතුළත් වන පුද්ගල තනතුරු නාමයක් වශයෙන් පරුමක නාමය දැක්විය හැකිය. රජගල පූර්ව බ්‍රාහ්මී ශිලා ලේඛනයන්හි පරුමක නාමය බහුල වශයෙන් දක්නට නොමැති අතර ශිලා ලේඛන කිහිපයක පමණ මෙම නාමය ඇතුළත්ව තිබේ. සෙනරත් පරණවිතාන මහතා විසින් රචිත ලංකාවේ ශිලා ලේඛන පළමු වෙළුම 01 (Inscriptions of Ceylon Vol I ) ග්‍රන්ථයේ මිහින්තලය පූර්ව බ්‍රාහ්මී ශිලා ලේඛනයන්හි 3, 7, 9, 19, 20, 25, 30, 38, 42, 59, 61, 62, 64, 72 ආදී වූ ශිලා ලේඛනයන්හි පරුමක යන තනතුරු නාමය පුද්ගල නාමයන් හා සම්බන්ධ වෙමින් භාවිත වී ඇත. මෙම ශිලා ලේඛනයන්ට අමතරව ලංකාවේ බොහෝ පුරාවිද්‍යා ස්ථානයන්හි පරුමක නාමය සහිත ශිලා ලේඛන දක්නට ලැබේ. ප්‍රමුඛ, පරුමක, පරුමුක, පරුමුකා, පරුමය, පරුමු ආදී වශයෙන් මෙම නාම ව්‍යවහාරය ශත වර්ෂ ගණනාවක් ඔස්සේ විවිධ ආකාරයෙන් භාවිත වී ඇති බවක් දක්නට ලැබේ. පසු කාලීනව ‘මහා’ යන භාවිතය එකතු වී මහාපරුමක, මපුරුමුක ආදී වශයෙන් භාවිතය සිදු වූ බව සඳහන් වේ. පරුමක හා මපුරුමුක යන්න ප්‍රදේශීය පාලකයන් හා රජවරුන් උදෙසා භාවිත වූ බවක් ශිලා ලේඛන අධ්‍යයනයේදී දක්නට ලැබේ. විද්වත් මතවාදයන්ට අනුව පරුමක යන්න පාරම්පරිකව පැවැතෙන විරුද නාමයකි. මෙය අධිපති යන්න සඳහා භාවිත වී ඇති බවක් දක්නට ලැබේ. රජගල පූර්ව බ්‍රාහ්මී ශිලා ලේඛනයන්හිද පරුමක නාමය භාවිත වී ඇති බවක් දැකගත හැකිය. රජගල පමණක් නොව මිහිත්තලය, බඹරගල, දුල්වල-අලදෙණිය, තෝනිගල, තෝරව මයිල්ලව විහාරය, වේරගල, සැස්සේරුව, කුඩුම්බිගල, කුසලානකන්ද ආදී පුරාවිද්‍යා ස්ථාන රාශියකින් පරුමකවරුන්ගේ ලෙන් පුජා පිළිබඳ සඳහන් වේ. මේ අනුව රජගල පූර්ව බ්‍රාහ්මී ශිලා ලේඛන දැකගත හැකි පුද්ගල නාමයන් සහිත තනතුරු නාමයක් වශයෙන් පරුමක නාමය හඳුනා ගත හැකිය. ඒ අනුව පරුමක නම් වූ තනතුර දැරූ පුද්ගලයන්ද භික්ෂූන්ට ලෙන් පුජා කළ බව රජගල පූර්ව බ්‍රාහ්මී ශිලා ලේඛන මඟින් හෙළි වේ.
“අබය මහරඣහ අයක ගමික අබයහ පුත ගමික චෙමහ ලෙණෙ” අභය මහරජුගේ අයකැමි ගමික අභයගේ පුත් ගමික චේමගේ සමන්ත භද්‍ර ලෙන සංඝයාට දෙන ලදී. “පරුමක පණි තිශහ ලෙණෙ අගත අනගත චතුදිශ ශගශ” ප්‍රධාන පණිතිසගේ ලෙන පැමිණි නොපැමිණි සතර දිශාවේ මහා සංඝයාට පිදූ බව මේ අනුව පෙන්වා දිය හැකිය. “පරුමක අගි පුත පරුමක තෙඣශ ලෙණෙ” ප්‍රධාන අග්ගිගේ පුත්‍ර ප්‍රධාන තෙජසගේ ලෙන(සංඝයාට පරිත්‍යාග කිරීම). “පරුමක ගොදක පුත ශුමහ ලෙණෙ” පරුමක ගොදකගේ පුත් සුමගේ ලෙන(සංඝයාට පරිත්‍යාග කිරීම). මේ අනුව රජවරුන්, කුමර-කුමරියන් පමණක් නොව පරුමක හා ගමික තනතුර දැරූ පුද්ගලයන්ද භික්ෂූන් උදෙසා ලෙන් පුජා කිරීම සිදු කළ බව දැක්විය හැකිය. පසු කාලීන විශාල වශයෙන් පරුමකවරුන් හා ගමිකවරුන් විසින් භික්ෂූන් සඳහා ලෙන් පූජා කළ බව මිහින්තලය, කුඩුම්බිගල, මහකන්ද නැගෙනහිර ගුහා ආදි ශිලා ලේඛන මඟින් තහවුරු වේ. පැරණි පාලන තන්ත්‍රයේ ග්‍රාමය පාලනය කරන ලද ප්‍රධානියා ගමික වශයෙන් දක්වා ඇත. ඇතැම් ගමිකයන්ගේ පියවරුන්ද පුත්වරුන්ද ගමිකයන් වූ බවත් පරම්පරානුගතව මෙම නිල නාමය ගමන් කළ බව ශිලා ලේඛන මඟින් තහවුරු වී ඇත. ඇතැම් ගමිකවරුන් ඇමැති, මහා ඇමති, භාණ්ඩාගාරික ආදී තනතුරු දැරූ බව මිහින්තලා ශිලා ලේඛනයන්ගේ අන්තර්ගතයෙන් පෙන්වා දිය හැකිය. මේ අනුව රජගල පුර්ව බ්‍රාහ්මී ශිලා ලේඛනයන්හි ගමික යන පුද්ගල තනතුරු නාමයද ඇතුළත් වී ඇති අතර එක් ශිලා ලේඛනයක පමණක් සඳහන් වී ඇත.
( අභිලේඛන උපුටා ගැනීම - Paranavitana, S. (1970). Inscriptions of Ceylon Vol I, )
