දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ කාර්යය සාඵල්‍යය
දඹදෙණි රාජ්‍යයේ බලයට පත් වූ පාලකයින් අතරින් වැදගත් ම පාලකයා වූයේ තුන්වන විජයබාහු රජුගෙන් පසුව රජ වූ එතුමාගේ පුත් දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා ය(ක්‍රි:ව 1236-1270). මෙතුමාට කුමර අවධියේ සිට ම අධ්‍යයනය ලබා දෙන ලද්දේ සංඝරක්ඛිත හිමි ප්‍රමුඛ මහා සංඝ රත්නය විසිනි. භාෂා ශාස්‍ත්‍රය පිළිබඳ ව සේ ම ආගමික අංශය කෙරෙහි ද මනා නිපුණත්වයක් දැක් වූ මෙතුමා "කලිකාල සාහිත්‍යය සර්වඥ පණ්ඩිත" යන උපාධි නාමයෙන් හදුන්වනු ලැබිණ. ඒ අනුව දඹදෙණියේ පහළ වූ විශිෂ්ටත ම පාලකයා ලෙස හඳුනා ගන්නා දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජු ලක්දිව උන්නතිය පිණිස ඉටු කළා වූ කාර්යයන් පිළිබඳ ව පහත අයුරින් ඇගයිය හැකි ය.
දේශපාලනික වශයෙන් ශ්‍රී ලංකා ඉතිහාසයේ තීරණාත්මක අවධියක පරසතුරු ආක්‍රමණ හමුවේ සිය රාජ්‍ය ආරක්ෂා කර ගැනීමේ භාරදූර කාර්යයට මුහුණ දීම මෙතුමාගේ වැදගත් දේශපාලන සේවාවක් ලෙස පෙන්වා දිය හැකි ය. ඔහු සටන් වැදුණේ එක් පරසතුරකු සමඟ නොව; ආක්‍රමණකාරී සතුරන් කිහිප දෙනෙකු සමඟ ය.
මීට පෙර ශ්‍රී ලංකාවට එල්ල වූ සෑම ආක්‍රමණයක් ම පාහේ දකුණු ඉන්දියානු රාජ්‍යයවලින් එල්ල වූ ඒවා වුව ද දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ කාලයේදී මෙරටට පළමු වරට අග්නිදිග ආසියාතික රටකින් ආක්‍රමණයක් එල්ල වූ බව කියැවේ. මෙය සිදු වී ඇත්තේ මෙතුමන්ගේ 11වන රාජ්‍ය වර්ෂයේ දී (ක්‍රි:ව 1247) ය. මෙම ආක්‍රමණිකයා හෙවත් චන්ද්‍රබානු මළය අර්ධද්වීපයේ උතුරු කොටස එවක තාම්‍රලිංගය නමින් හැදින් වූ බෞද්ධ රටකි.චන්ද්‍රබානු රජු ද බෞද්ධ රජෙකු බව කියැවේ.මේ අවධියේ දී පූජ්‍ය වස්තු පිළිබඳව ශ්‍රී ලංකාව සහ අග්නිදිග ආසියාතික රටවල ඉමහත් උනන්දුවක් පැවතිණි. ඇතැම් විටෙක චන්ද්‍රබානු ශ්‍රී ලංකාව ආක්‍රමණය කරන්නට ඇත්තේ ද පූජ්‍ය වස්තුවක් ලබා ගැනීමට විය හැකි ය. ඒ බව ඔහු විසින් ශ්‍රී ලංකාව දෙවන වර ආක්‍රමණය කළ අවස්ථාවේ දී දන්ත ධාතූන් හා පාත්‍රා ධාතූන් වහන්සේ තමන්ට ලබා දෙන මෙන් ඉල්ලා සිටීමෙන් පැහැදිලි වෙයි.
මෙලෙස චන්ද්‍රබානු විසින් ශ්‍රී ලංකාවට එල්ල කරන ලද ආක්‍රමණික අවස්ථා දෙකෙන් පළමුවන ආක්‍රමණික අවස්ථාවේ දී ඔහුට එරෙහිව සටන මෙහෙයවන ලද්දේ දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ බෑණා වූ වීරබාහු කුමරු විසිනි. එයින් පරාජයට පත් වූ චන්ද්‍රබානු පලා ගියේ ය. ඔහු ශ්‍රී ලංකාවට ගොඩ බසින ලද්දේ කුමන වරායකින්දැ යි ස්ථීර ලෙසට ම සඳහන් නොවේ. නමුත් චන්ද්‍රබානු පලවා හැරීමෙන් පසු ව වීරබාහු ආදිපාදවරයා දෙවිනුවරට ගොස් පූජාවක් පැවත් වූ බව ඉතිහාසයෙහි සඳහන් වන අතර, එම නිසාවෙන් ඔහු පැමිණෙන්නට ඇත්තේ ලංකාවේ දකුණු දේශයේ පිහිටි වරායකින් යැයි අනුමාන කළ හැකි ය. චන්ද්‍රබානු පළමු වරට පලවා හැරීමේ කාර්‍යයෙන් පසු දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජු විසින් කාලිංඝ මාඝ පරාජයට පත් කර ඇත. මෙතුමා බලයට පත් වන විට එනම් ක්‍රි:ව 1236 දී පමණ ලංකාවේ රජරට ප්‍රදේශය තුළ පැවතියේ මාඝගේ ආධිපත්‍යය ය. මාඝ යනු ඉතාමත් කෲර පාලකයෙකි. එසේ ම ඔහු දැඩි සේ බෞද්ධ ජනතාවට පීඩා කළ බෞද්ධ විරෝධී පාලකයෙකි. මෙවැනි අයෙකුගේ පාලනයක් රජරට ප්‍රදේශයේ පවතින කාල වකවානුවක ශ්‍රී ලාංකේය බෞද්ධ ජනතාවගේ සේ ම බුදු සසුනේ ද පිනට පහල වූ පාලකයෙක් ලෙස දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජු පෙන්වා දිය හැකි ය. නමුත් කාලිංඝ මාඝ පරාජය කිරීමට දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජුට හැකියාව ලැබී ඇත්තේ තමන් රාජ්‍යයත්වයට පත් ව දශක දෙකක් පමණ ගත වූවායින් පසුව ය. මාඝ පරාජය කිරීමට ආසන්න කාලය පිළිබඳ ව වංස කතාවේ තොරතුරු සඳහන් වුව ද, එම තොරතුරු එතරම් පිළිගත හැකි ආකාරයකින් සඳහන් කර නොතිබීම ගැටලුවකි. එහි සඳහන් කරන ආකාරයට පරාක්‍රමබාහු රජුගේ බල පරාක්‍රමයට බිය වූ කාලිංඝ මාඝ රජුගේ සෙබළුන් පොළොන්නරුවට පසු බැස්සහ. එහිදී පොළොන්නරුවේ නැගෙනහිර දොරටුව යැයි වරදවා වටහාගෙන බටහිර දොරටුවෙන් පිට වූ ඔවුහු කලා වැව අසල කඳවුරු බැදගෙන සිටි සිංහල හමුදාව අතින් සමූළ ඝාතනය වී ඇත.
එසේ වුවද, කාලිංඝ මාඝගේ සේනාංක ත්‍රිකුණාමලය, කයිට්ස්, මන්නාරම යන ස්ථානවල සිටි බවත්, ඔවුන්ට ප්‍රබල නාවික ශක්තියක් පැවති බවත් සඳහන් වීමෙන් මෙතරම් පහසු ලෙස පරාක්‍රමබාහු රජු ජයග්‍රහණය කළා ද යන්න ගැටලුවකි.එසේ ම ඉහතින් සඳහන් කළ ආකාරයට දශක දෙකක් පමණ රජරට ප්‍රදේශයේ රැදී සිටි මාඝගේ හමුදාවට පොළොන්නරුවේ බටහිර සහ නැගෙනහිර දොරටු පිළිබඳව අවධානය නොමැති වූ බව සත්‍යයක් ද යන ගැටලුව ද පැණ නගී.
එහෙත් ඉතිහාසයෙහි කුමන තොරතුරක් සඳහන් වුව ද, ක්‍රි:ව 1255 දී කාලිංඝ මාඝගේ හතලිස් වසරක රාජ්‍ය කාලය රජරට ප්‍රදේශයෙන් තුරන් කිරීමට දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමාට හැකි වූ බවට හැකියාව ලැබුණු බවට පිළි ගන්නා මතය යි.
මීට අමතර ව පළමු ව පරාජයට පත් වූ චන්ද්‍රබානු දකුණු ඉන්දියාවේ චෝළ, පාණ්ඩ්‍ය ආදී රාජ්‍යවලින් රැස් කර ගත් කුලී සේනාවක් ද සහිත ව නැවත වරක් ලක්දිව ආක්‍රමණය කර ඇත. එකී සේනාව ද සමඟ යාපහුවට පැමිණි ඔහු දන්ත ධාතූන් සහ පාත්‍රා ධාතූන් වහන්සේ ඉල්ලා සිටියේ ය.මෙවන් වූ පරසතුරු ආක්‍රමණයක් පිළිබඳව අවධානයෙන් සිටි දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජු තම වැඩිමහල් පුත් කුමරු වූ විජයබාහු ඇතුළු කුමරවරුන් එහි රඳවා සේනා සන්නද්ධ කර ආරක්ෂක කකටයුතුවල නිරත කර වූයේ ය. ඒ අනුව හෝ චන්ද්‍රබානු පරජයට පත් කිරීමට රජුට මෙම අවස්ථාවේ දී ද හැකි විය. මෙම සටන මෙහෙය වීම උදෙසා දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජුට දෙවන පාණ්ඩ්‍ය අධිරාජයාගේ උදව් ලැබී ඇති අතර ඊට හිලව් ලෙස පාණ්ඩ්‍ය අධිරාජයා ජාවක රජුගේ පුතෙකු උතුරු ලංකාවේ තම නියෝජිතයා වශයෙන් පත් කළ බව පාණ්ඩ්‍ය සෙල්ලිපිවල දැක් වේ. එසේ ම දකුණු ඉන්දියාවේ පාණ්ඩ්‍ය දේශයෙන් ලැබී ඇති සෙල්ලිපිවලින් අනාවරණය වන පරිදි මෙම සටනින් චන්ද්‍රබානු රජු ජීවිතක්ෂයට පත් ව ඇත. මෙලෙසදේශපාලනික වශයෙන් ඉමහත් සේවාවක් කිරීමට සමත් වූ දෙවන පරාක්‍රමබාහු රජු සතුරන්ට එරෙහිව සටන් කර දිවයිනේ ස්වාධීනත්වය යළි ළඟාකර දීමට බොහෝ සෙයින් වෙහෙසී ඇත.
