වී වගාව - 02

වී වගා කරන පස

පස ලොව ඇති ඉතාමත් අගනා සම්පතක් ලෙස සැලකිය හැක. මෙය ශාක දරා සිටීමේ මාධ්‍යයක් ලෙස ද, අවශ්‍ය ජලය හා පෝෂණ මූලද්‍රව්‍ය සපයන සම්පතක් ලෙස ද ක්‍රියාකරයි. වගාවේ නීරෝගී වර්ධනය හා අස්වැන්න ලබාගැනීම සඳහා මෙම පසෙහි භෞතික,රසායනික හා ජෛවීය ලක්ෂණ ඉතා වැදගත්වේ.දේශගුණය, මූලික ද්‍රව්‍ය, භූ ලක්ෂණ හා භූ විෂමතාව, වෘක්ෂලතාදිය,ජීව            සංහතිය හා        කාලය   හෝ      භූමිදර්ශනයේ     පුරාණත්වය       පසෙහි නිර්මාණ සාධක වේ.

ලංකාවේ කුඹුරු පස

ලංකාවේ වී වගාකරන කුඹුරු ඉඩම් ප්‍රමාණය හෙක්. 780000 ක් පමණ වේ. මේවා විවිධ කෘෂි දේශගුණික කලාපවල පැතිරී ඇත. කුඹුරු පස භූමියේ පිහිටීම, ජල වහනය හා මූලික ද්‍රව්‍ය අනුව ප්‍රධාන පාංශු ගණවලට බෙදා ඇත.

වී වගාකරන පාංශු ගණ හා ඒවායේ පිහිටීම

අභ්‍යන්තර නිම්න පද්ධතිවල ඇති කුඹුරු ඉඩම් පළල් වූද සාමාන්‍ය ආනතියකින් යුක්ත වූද ඒවා වේ. මෙම ඉඩම්වල කුඹුරු පස් රතු දුඹුරු පස, අවහියුමික ග්ලේ පස, චූර්ණමය නොවන දුඹුරු පස හා දියළු පස වේ. මෙයින් රතු දුඹුරු පසෙහි pH අගය 6-7 වන අතර වයනය වැලි, මැටි, ලෝම සිට වැලි ලෝම දක්වා වෙනස් වේ.
වියළි කලාපයේ ඇති අවහියුමික ග්ලේ පස අළු පැහැයෙන් යුක්තවන අතර පාංශු වයනය වැලි, මැටි, ලෝම සිට වැලි මැටි දක්වා වේ. pH අගය 6-7, 7.5ක් පමණ වේ. මෙහි ප්‍රධාන මැටි ඛණිජ ලෙස මොන්ටිමොරිලෝනයිට්, කැවොලිනයිට්, ඉලයිට් ඇත. මෙම පස වියළි කලාපයේ ඉතා සාරවත් පස වේ. ජල හිඟයක් නොමැති නම් විශාල අස්වැන්නක් ලබා ගත හැක. චූර්ණමය නොවන දුඹුරු පස වියළි කලාපයේ නැගෙනහිර කොටසේ අම්පාර සහ මඩකලපුව වැනි ප්‍රදේශවල ඇති නොගැඹුරු පසකි. මෙහි වයනය වැලි ලෝම සිට ලෝම වැලි දක්වා වු රළු වයනයක් සහිත වේ. මධ්‍යස්ථ වයනයක් ඇත. මධ්‍යස්ථ ජල වහනයක් ඇති අතර භෞතික සශ්‍රිකත්වය තරමක් දුර්වල වේ. එහෙත් ලංකාවේ මහව ප්‍රදේශයේ ඇති චූර්ණමය නොවන දුඹුරු පස අනෙකුත් ප්‍රදේශවල ඇති එම පසට වඩා භෝග උත්පාදක ශක්තියකින් යුක්ත වේ. මෙම චූර්ණමය නොවන දුඹුරු පසට යාව පහළ කොටසේ අවහියුමික ග්ලේ පස ඇත. නමුත් මේ අවහියුමික ග්ලේ පසෙහි බෝග උත්පාදක ශක්තිය රතු දුඹුරු පසට යාවු අවහියුමික ග්ලේ පසෙහි බෝග උත්පාදක ශක්තියට වඩා අඩුය.

වියළි කලාපයේ වී වගා කරන දියළු පස ද ඇත. මිටියාවත් සහ ඇලදොළ ගංඟා ආශ්‍රිත ජලයෙන් යටවන තැනිතලා මත්තෙහි දියළු පස පහසුවෙන් දැකගත හැක. වියළි කලාපයේ උතුරු හා වයඹ ප්‍රදේශයේ මුහුදු තීරයේ වික්ෂාරිත සොලනේට් සහ පොලොනොවැක්ස් යන පස් දක්නට ඇති අතර මේවායේ ලවණතාවය හා ක්ෂාරීයතාවය පවතින අතර එය වී අස්වැන්න කෙරෙහි තදින් බලපායි. මෙහි pH අගය 8.5ක් වේ.

වියළි කලාපීය කුඹුරු පස

වියළි කලාපයේ කුඹුරු පස අභ්‍යන්තර නිම්න පද්ධති ලෙසද වෙරළාසන්න තැනිතලා ලෙසද ගංවතුරට යටවන මිටියාවත් නොහොත් පිටාර තැන්න ලෙසද ඇත.

අතරමැදි කලාපයේ කුඹුරු පස්

වී වගා කරන භූමි ප්‍රමාණයෙන් 25%ක් පමණ මෙයට අයත් වේ. දේශගුණය, උන්නතාංශය හා පාංශු පෙළ අනුව අතරමැදි කලාපය කොටස් 03කට බෙදනු ලැබේ.

පහතරට අතරමැදි කලාපය

වී වගා කරන රතු කහ පොඩ්සොලික පස ජලවහනය තරමක් ස්ථානවල ඇති අතර අවහියුමික ග්ලේ පස ජලවහනය දුර්වල ස්ථානවල ඇත. නිම්න ආශ්‍රිතව දියළු පස ඇත. අවහියුමික ග්ලේ පසෙහි පාංශු වයනය වැලි මැටි සිට වැලි මැටි ලෝම වේ. මෙහි pH අගය 5-4 වේ. රතු කහ පොඩ්සොලික් ‍පසෙහි ඉතා සුළු ප්‍රමාණයක වී වගා කරනු ලැබේ. ආම්ලිකතාව, යකඩ විෂ වීම වැනි පාංශු ගැටළු මෙම පස්වල දක්නට ලැබේ.

මැදරට අතරමැදි කලාපය

මෙහි රතු දුඹුරු ලැටසෝල් හා අපරිනිත දුඹුරු පසෙහි වී වගා කරයි. දුඹුරු ලැටසෝල් පසෙහි මධ්‍යස්ථ ජලවහනයක් ඇති කොටස්වල වී වගා කරයි. pH අගය 6ක් වන අතර පොස්පරස් ප්‍රමාණය ඉතා අඩුය. පොස්පරස් සැපයුම හොඳ වුවත් කැල්සියම් හා මැග්නීසියම් යන මූලද්‍රව්‍ය සැපයුම මධ්‍යස්ථ වේ. ජල පහසුකම් ඇත්නම් කන්න 2ම වගා කළ හැක.

උඩරට අතරමැදි කලාපය

මෙහි රතු කහ පොඩ්සොලික් පස අපරිනිත දුඹුරු ලෝම පසෙහි වී වගා කරයි. එක් කන්නයක් වී වගා කරන අතර අනෙක් කන්නය එළවළු වගා කරයි.

තෙත් කලාපයේ කුඹුරු පස

ලංකාවේ කුඹුරු ඉඩම් ප්‍රමාණයෙන් 30%ක් ඇත්තේ තෙත් කලාපයේය. පිහිටීම උන්නතාංශය හා භූමි දර්ශනයේ රූපාකාරය අනුව කොටස් තුනකට බෙදිය හැක.

මැදරට හා උඩරට පිහිටි පටු අභ්‍යන්තරය නිම්නවල හා කඳු බෑවුම්වල තට්ටුලෙස පිහිටි කුඹුරු ඉඩම් පහතරට තෙත් කලාපයේ අභ්‍යන්තරය නිම්නවල පිහිටි කුඹුරු ඉඩම් බස්නාහිර හා නිරිතදිග සමුද්‍රාසන්නයේ පිහිටි කුඹුරු ඉඩම් හා ජල ගැලීම්වලට පාත්‍රීවන පිටාර තැනිතලා මෙයින් මැදරට තෙත් කලාපයේ පිහිටි දියළු පසෙහි මහ කන්නයේ වී වගාවද යල කන්නයේ එළවළු වගාවද කරනු ලැබේ.

මෙම පස මහවැලි නදියේ පිටාර තැනිතලා ලෙස ගම්පොළ හා ගන්නොරුව ප්‍රදේශයේ ඇත. මෙම පස තද දුඹුරු පැහැයක් ඇති අතර හොඳ ජලවහනයක් ද ඇත. වයනය මැටි ලෝම සිට මැටිමය වේ. pH අගය 4.5 - 5 වන අතර කාබනික ද්‍රව්‍ය 1.4%ක් වේ. අවහියුමික ග්ලේ පස ද මෙම කලාපයේ ඇත. වයනය මැටි ලෝම සිට මැටිමය වේ. pH අගය 4.5- 5 වේ. මෙම පසෙහි කන්න දෙකම වී වගා කළ හැක. පහතරට තෙත් කලාපයේ අවහියුමික ග්ලේ පස දක්නට ඇත. දුර්වල ජලවහනයක් ඇති අතර මතුපිට පස වැලි ලෝම සිට මැටිමය දක්වා පාංශු වයනයකින් යුක්ත වේ. වර්ෂාව වැඩි කාලයේ භූගත ජල මට්ටම පොළව ආසන්නව ඇත. මෙම පස ගැඹුරු වන අතර අළු දුඹුරු, අළු හා තද අළු පැහැවේ.

වී වගාව නිසා නිතර මතුපිට තට්ටුව මිශ්‍රවන බැවින් ඛනිකාමය පාංශු වයනයක් දක්නට ලැබේ. භූගත ජල මට්ටම ඉහළ පහළ යාම නිසා ජීර්ණය වන මැටි ඛනිජ සෝදා යාමෙන් පසෙන් ඉවත්වන නිසා යටි ස්ථරවල රළු වැලි වැඩි ප්‍රමාණයක් දක්නට ලැබේ. pH අගය 4-5.5 දක්වා විය හැක. පහතරට තෙත් කලාපයේ බස්නාහිර හා නිරිතදිග සමුද්‍රාසන්න තැනිතලා හා පිටාරතැන්න ඉඩම්වලද වී වගා කරනු ලැබේ. දුර්වල ජලවහනය ඇත්තා වු පස් කාණ්ඩ 3ක් මෙම කොටසෙහි දක්නට ඇත. ඒවානම් ඛණිජ පස, අර්ධ වගුරු හා වගුරු පස් වේ. ඛණිජ පස හොඳින් ජලවහනය හෝ දුර්වල ජලවහන කලාප ලෙස ඇත. pH අගය 5.5ක් වන අතර පාංශු වයනය වැලි මැටි ලෝම සිට මැටි ලෝම වේ.

අර්ධ වගුරු පස සංවර්ධනය වී ඇත්තේ විල් හා කලපුවල ඇති කාබනික ද්‍රව්‍ය හා ජලජ පැළෑටිවලින් පැමිණෙන ද්‍රව්‍යවලිනි. මෙම පස ආම්ලිකවන අතර pH අගය 5-5.5ක් අතර වේ. මතුපිට තට්ටුවේ කාබනික ද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය 15-25%වන අතර pH අගය 5.5වේ. පාංශු වයනය මැටිමය වේ. වගුරු පස වෙරළාසන්නයේ කලපු හා වගුරු බිම්වල තැන්පත් වූ කාබනික ද්‍රව්‍ය හා මැටි ඛණිජවලින් සෑදී ඇත. pH අගය 5.2 සිට 5.4වේ. පොස්පරස් ප්‍රමාණය ඉතා අල්පය. වී වගා කිරීමට නම් ජලවහනය දියුණු කළ යුතුය.

වී වගා කරන පස