දර්ශක හා ලඝුගණක 3 ( කෙටි සටහන් )
(අ) 0 හා 1 අතර සංඛ්‍යාවල ලඝුගණක
නිදසුන 01
0.278 මෙය විද්‍යාත්මක අංකනයෙන් ලියු විට
2.78 × 10-1
එම නිසා lg 0.278 පූර්ණාංශය - වේ.දශමාංශය + වේ.මෙහි ලඝුගණක ලියුවිට, පූර්ණාංශය T ( වියුති 1 ) ලෙස ලියයි.
Lg 0.563 = T.4440 වේ.
(ආ) 0 හා 1 අතර සංඛ්‍යා වල ලඝුගණකය දී ඇති විට ප්‍රතිලඝුගණකය සෙවීම.
නිදසුන 02
-2.5025 හි ප්‍රති ලඝු සොයන්න.¯
මෙහි ලඝු පූර්ණාංශය -2 වේ.එබැවින් අදාළ සංඛ්‍යාවේ දශම තිතට දකුණු පසින් බින්දු එකක් තිබිය යුතුය.ලඝුගණකයේ දකුණු කොටස වන .5025 පිහිටා ඇත්තේ 3181 ට අනුරෑප අගය ලෙසයි.
එමනිසා antilog -2.5025 = 0.03181 වේ.
(ඇ) වියුති සහිත ලඝුගණක එකතු කිරීම හා අඩු කිරීම
නිදසුන 01
- 6.5720 + 0.4327 සූළු කරන්න.
- 6.5720
+0.4327 ( -1 ට 0 ක් එකතු කළ වූ විට -1 ම නිසා)
-6.1393
(ඈ) වියුති සහිත ලඝුගණක පූර්ණ සංඛ්‍යාවකින් ගුණ කිරීම හා බෙදීම
♣ පූර්ණාංශය කොටස සහ දශමාංශය වෙන වෙනම ගණිත කර්මය යොදා පසුව කොටස් දෙක සම්බන්ධ කළ යුතුය
නිදසුන 01
2¯ . 5732 × 2 සුළු කරන්න.
පළමුව පූර්ණ සංඛ්‍යාව ගුණ කරමු, 2¯ × 2 = 4¯
දෙවනුව දශම කොටස ගුණ කරමු, .5732 × 2 = 1.1464
ඉන් පසු පූර්ණ සංඛ්‍යාව හා දශම කොටස එකතු කිරීම,
4¯ + 1.1464 = 3¯.1464
නිදසුන 02
3¯.9642 ÷ 3 සුළු කරන්න.
පළමුව පූර්ණ සංඛ්‍යාව බෙදීම, 3¯ ÷ 3 = 1¯
දෙවනුව දශම කොටස බෙදීම, .9642 ÷ 3 = .3214
ඉන් පසු පූර්ණ සංඛ්‍යාව හා දශම කොටස එකතු කිරීම,
1¯ + .3214 = 1¯.3214
(ඉ) බල සහ මුල ඇතුලත් ප්‍රකාශනවල අගය සෙවීම
♣ ලඝුගණක නීතී බලයන් සහ මූලයන් සදහා යෙදු logamr = rlogam ආකාරය මෙහිදී අවශ්‍ය වේ.
නිදසුන 01
( 0.2484 )2 හි අගය සොයන්න.
X = ( 0.2484 )2
Lg X = 2lg 0.2484
= 2 × 1¯.3888
Lg X = 2¯ × .7776
X = antilog 2¯. 7776
X = 0.05993
නිදසුන 02
√ 0.0426 හි අගය සොයන්න.
X = √ 0.0426
Lg X = 1 lg 0.0426
2
= 1 × 2¯.1103
2
= 1‾ . 05515
X = antilog 1¯.0552
X = 0.1135
♣ ලඝුගණක වගු භාවිතයෙන් ඕනෑම සුළු කිරීමක් ඉතා පහසුවෙන් මේ ආකාරයට සුළු කළ හැකිය.
නිදසුන 01
(4.23)2 × 3√0.276 සුළු කර පිළිතුර දශමස්ථාන දෙකකට සොයන්න.
3.27
X = (4.23)2 × 3√0.276
3.27
lg X = ⌊2lg 4.23 + 1 lg 0.276⌋ - lg 3.27
3
= ⌊2× 0.6263 + 1 × 1¯.4409⌋ - 0.5145
3
= (1.2526 + 1¯.08136) - 0.5145
= 1.0662- 0.5145
lg X = 0.5517
X = antilog 0.5517
X = 3.56
නිදසුන 02
5.641×√0.563 සුළු කර පිළිතුර ආසන්න පූර්ණ සංඛ්‍යාවට සොයන්න.
1.1012 × 0.21
X = 5.641 × √0.563
1.1012 × 0.21
lgX = (lg 5.641 + 1 lg 0.593) - (2lg1.101 + lg0.21)
2
= ( 0.7514 + 1 × 1¯.7731 )- ( 2× 0.418 + 1¯.3222 )
2
= (0.7514 + 1‾.8865 ) - (0.0836 + 1¯.3222 )
= ( 0.6379 - 1¯.4058 )
= ( 1.2321 )
X = antilog 1.2321
X = 17.06
X = 17
