වර්තමානයේදී වෙස් මුහුණු වර්ණ ගැන්වීම සදහා කෘතීම වර්ණක භාවිතා කරනු ලැබුවද අතීතයේදී ස්වාභාවික පරිසරයෙන් ලබා ගන්නා කොළ, මල්, පාෂාණ වර්ග, මැටි ආදී දේවල් වලින් වර්ණ සකසා ගැනීම සිදුවිය. එසේ සාදා ගන්නා ලද වර්ණ කිහිපයක් පහත දැක්වේ.
සුදු - මකුළු මැටි හොදින් ජලයේ දියකර කුඩක් බවට පත්වන තුරු රෙදිකඩක් භාවිතයෙන් පෙරා දරණ තෙල් සමග මිශ්ර කිරීමෙන්
කහ - රන් හිරියල් හෝ මඩ හිරියල් ගොකටු කිරි සමග මිශ්ර කිරීමෙන්
නිල් - නිල් ඇවරිය කොළ යුෂ නිල් මැටි වර්ගයක් සමග මිශ්ර කිරීමෙන්
කොළ - කීකිරිදිය කොළ යුෂ
කළු - වෙල් දුම්මල, ඇත් දළ පිළිස්සූ අගුරු කුඩු කර දෙරණ තෙල් සමග මිශ්ර කිරීමෙන්
කෝළම් වෙස් මුහුණු වර්ණ ගන්වනු ලබන්නේ ඒවායේ අදහස් ප්රකාශ වන අන්දමටය. චරිතයට ගැළපෙන ආකාරයටය. සෑම වර්ණයක්ම සෑම චරිතයකටම නොගැළපේ. රජවරු, බිසෝවරු, වෙිවරු ආදී චරිත නිරූපනය සදහා ලා රතු, තැඹිලි, කහ ආදී වර්ණයන්ද සාමාන්ය චරිත නිරූපණය සදහා දුඹුරු ලා කහ ආදී වර්ණයන්ද යක්ෂයින්, සතුන්ගේ චරිත නිරූපණය සදහා කළ, රතු, දුඹුරු, සුදු, කොළ ආදී වර්ණයන් භාවිතා කිරීම සිදු කරනු ලබයි.
සාමාන්යයෙන් කොල්ම්නාටක රග දැක්වීම සදහා යොදා ගනු ලබන වෙස් මුහුණු සියල්ලම පාරම්පරික කෝලම් ගුරුන්නාන්සේලා සතුව පවතී. එය හදුන්වනු ලබන්නේ “කෝලම් වෙස් මුහුණු කුට්ටම” යනුවෙනි. ඒවා විශාල පෙට්ටියක ඉතා සුරක්ෂිතව තැම්පත් කර තැබීම ඔවුන්ගේ සිරිතක් විය. ඉතා ආරක්ෂිත ලෙස තැම්පත් කර ඇති මෙම වෙස් මුහුණු පිටතට ගැනීමේ දී සහ නැවතත් මේවා තැම්පත් කර තැබීමේ දී වෙස් මුහුණු වලට දුම්මල ගැසීම ඔවුන්ගේ සිරිතය. එසේ සිදු කිරීමෙන් සියළු වස්දොස් දුරුවන බව ඔවුන්ගේ පිලිගැනීමයි. එසේම එයින් වෙස් මුහුණු පැළදගෙන නාටකයේ යෙදෙන විට දහඩිය ආදී දේවල් වලින් වෙස් මුහුණට සිදු විය හැකි හානිය වැළකෙන බව ද ඔවුන් විශ්වාස කරනු ලබයි.
වෙස් මුහුණු හා බැදි විවිධ කවි කිහිපයක් ගැන දැන් විමසා බලමු.විවිධ රැකියාවල නියුතු වන විට විවිධ ආකාරයේ ජන කවි වර්ග භාවිතා කරනු ලැබේ. පැල් රකින විට පැල් කවි ද , කරත්තයක ගමන් කිරීමේ දී කරත්ත කවි ද , ගොයම් කපන අවස්ථාවක දී ගොයම් කවි ද, පාරුවෙහි ගමන් කරන අවස්ථාවක දී පාරු කවි ද ........ ආදී ලෙස බොහෝ වර්ගයන්ට අයත් කවි දක්නට ලැබේ.
උසින් පස් වියත් මහා සම්මත මුහුණේ
දෙවුර තුන් වියත් තුනගුල මැන ගන්නේ
තිගිරිතලේ කැටයම් කෙරු ලිස එන්නේ
සිරසේ පිපුණු නෙළුමකි කැටයම් වන්නේ
(මහා සම්මත රජුගේ වෙස් මුහුණ නිර්මාණය කිරීම ගැන)
සිරස නයි පෙන පසකි
දෙඇස වට නයි දෙදෙනෙකි
මුඛය දැහැගත් නයින් දෙදෙනෙකි
මෙසේ තෙද ලත් දේවතාවෙකි
(නාග රාක්ෂ වෙස් මුහුණ නිර්මාණය කිරීම ගැන)
නා පෙන සතර හිස
නා දළු අදර සතු ලෙස
නා බරණ නද හස
නාග කන්යා දකුව කර තොස
(නාග කන්යා වෙස් මුහුණ නිර්මාණය කිරීම ගැන)
සිරසේ නයි දෙදෙනා දරනා
මෙරසේ දෙසවන් උරගුන් දෙදෙනා
නාසින් නික්මුණු උරගුන් දෙදෙනා
මෙලෙස නීලගිරි කැටයම් කෙරුණා
(නීලගිරි රාක්ෂ කෝලම වෙස් මුහුණ නිර්මාණය කිරීම ගැන)
කෝලම් නාටක රගදක්වනු ලබන කණ්ඩායම “කෝලම් කුට්ටම” ලෙස හදුන්වනු ලැබේ. අතීතයේදී බෙන්තර, කෝමමල, සුද්දගොඩ, ගිංතොට, මිරිස්ස, උඩුපිල, කුඹුරුගමුව, තොටගමුව, අම්බලන්ගොඩ, හිරේවත්ත, ඔලබොටුව, රයිගම, බෝකුන්දර,මීගොඩ, පිටිගල, පරෙයිගම, පොල්ගම්පල, ගෝනපීනුවල, රුක්ගහවිල, තෙලිකඩ, හොරගම්පිටිය, ගණේමුල්ල ආදී ප්රදේශයන් වල කෝලම් නාටක රග දක්වනු ලැබූ අතර අද වන විට මිරිස්ස, අම්බලන්ගොඩ, බෙන්තර, ඔලබොටුව, රයිගම් කෝරලය යන ප්රදේශයන් වල පමණක් තවමත් කෝලම් නාටක රැක ගැනීම සදහා කටයුතු සිදු කරනු ලබයි.