පෘථිවි අභ්‍යන්තරය
පෘථිවි ව්‍යුහය හා පාෂාණ වර්ග 01
පෘථිවි අභ්‍යන්තරය
පෘථිවියේ නැගෙනහිර - බටහිර විෂ්කම්භය එහි උතුරු - දකුණු විශ්කම්භයට වඩා මඳක් දීර්ඝ වුවද, අපට දළ ලෙස පෘථිවිය ගෝලාකාර වස්තුවක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය. එහි විශ්කම්භය සැතපුම් 7927 ක් පමණ වේ. පෘථිවිය මුළුමනින්ම ගෙන සළකා බලන විට එහි විශිෂ්ට ගුරුත්වය හෙවත් සාපේක්ෂ සංයෝග ඝනත්වය 5.5 ක් පමණ වේ. පෘථිවි පෘෂ්ඨය සෑදී ඇති පාෂාණයන්ගේ සාපේක්ෂ ඝනත්වය 2.75 ක් පමණ වේ. මෙකී පෘෂ්ඨයෙහි සිට එයට යටින් සැතපුම් 6-30 දක්වා ඝනකම වෙනස්වන කොටසක් වේ. පෘථිවි අභ්‍යන්තරයේ සෙසු ප්‍රදේශවලට වඩා වෙනස් මෙය පෘථිවියේ පොත්ත නැතහොත් භූතල ස්තරය යන නමින් හදුන්වනු ලැබේ. මෙකී භූස්තරය ගැන කරුණු හැදෑරීමේ දී පෘථිවි මතුපිට තලයේ ඇති පාෂාණ වර්ග අපට බෙහෙවින් උපකාර වේ. මේ අනුව ගොඩබිමෙහි මතුපිට ඇති අවසාදිත නම් වූ පාෂාණ සමූහිතයන් ඉන් ඉවත් කළහොත් මහද්වීප සෑදී ඇති නියමු පාෂාණ වර්ග ඔබට පහසුවෙන්ම හඳුනා ගත හැක. ඇතැම් විට ලංකාව ඉන්දියාව වැනි රටවල මෙම පාෂාණ පොළොව මතුපිට වෙනත් පාෂාණ වලින් නොවැසී දක්නට ලැබේ. මේවා ග්රැනිට් නම් ඉතා පැරණි පාෂාණ වර්ගය වේ. ගොඩබිම වැඩි වශයෙන් මෙකී ග්රැනිට් හා එම වර්ගයට අයත් වෙනත් විපරිත පාෂාණයන් ගෙන් සෑදී තිබේ. ග්රැනිට් පාෂාණ වර්ග සෑදී තිබෙන්නේ මූලික වශයෙන් සිලිකන් ඔක්සයිඩ් හා ඇලුමීනියම් ඔක්සයිඩ් වලින් නිසා ලෝකයේ ගොඩබිම් නැතහොත් මහද්වීප ස්කන්ධ වලට සියල් යැයි කියනු ලැබේ. මෙම වචන සෑදී ඇත්තේ සිලිකන් ඔක්සයිඩ් වලට යොදන රසායනික සංකේතය වන Si යන්න හා ඇලුමීනියම් ඔක්සයිඩ් වලට යොදන සංකේතය වන Al යන දෙක එකට එක් වීමෙනි. ( Si +Al = Sial ) මෙකී සියල් ස්තරයෙහි සාමාන්‍ය ඝනත්වය ඝන සෙන්ටිමීටරයකට ග්රෑම් 2.7 කි.
සියල් පාෂාණ ස්තරයට යටින් පිහිටා ඇත්තේ ඊට වඩා වැඩි ඝනකමකින් යුත් වෙනත් පාෂාණ ස්තරයකි. සාගර අගාධ පිහිටා ඇත්තේ මෙම පාෂාණ ස්තරය තුළය. ඒවායේ වැඩි වශයෙන් දක්නට ලැබෙන්නේ , ඔලිවයින් අඩංගු වූ භාෂ්මික හා අතිභාෂ්මික පාෂාණයෝය. මෙහි ඇති ඛනිජ ද්‍රව්‍ය වැඩි කොටසක් ඇත්තේ , සිලිකන් ඔක්සයිඩ් හා මැග්නීසියම් යන ද්‍රව්‍යයයෝ වෙති. එම නිසා Si + Ma යන සංකේත එකතුවෙන් මෙම කොටසට සිමා ස්තරය (Sima) යන නම භාවිතා කරනු ලැබේ. මෙහි ඝනත්වය ඝන සෙන්ටිමීටරයට ග්රෑම් 2.95 ක් පමණ වේ. කලින් කී මහද්වීප නැතහොත් ගොඩබිම් පිහිටා ඇති සියල් ස්තරයෙහි ඝනත්වයට වඩා මෙම සිමා ස්තරයේ ඝනත්වය අධික වන බැව් මේ අනුව අපට වටහාගත හැකිය. මේ නිසාම ඝනත්වයෙන් අඩු මහද්වීප, ඝනත්වයෙන් වැඩි සාගර ද්‍රෝණින් උඩ පාවෙන්නාක් මෙන් පවතින්නේ යැයි බොහෝ භූ ව්ද්‍යාඥයෝ විශ්වාස කරති. එක් අතකින් අපට මෙම ක්‍රියාවලිය ජලයේ පාවී යන අයිස් කඳන් වලට සමාන කළ හැකිය.
