පෘථිවි ව්‍යුහය හා පාෂාණ වර්ග පෘථිවි අභ්‍යන්තරය 03
පෘථිවි ව්‍යුහය හා පාෂාණ වර්ග
පෘථිවි අභ්‍යන්තරය 03
කෙසේ වුවද මෙය ස්ථිර වශයෙන්ම කිව නොහැක්කක් නිසා පෘථිවියේ අභ්‍යන්තර ඝර්භෙයහි ඇති පාෂාණ ඝණ ස්වභාවයකින් පවතීද? ද්‍රව ස්වාභාවයකින් පවතීද? එසේ නැතෙහොත් වායු ස්වාභාවයකින් පවතීද?යන්න් තවමත් භූවිද්‍යාඥයන්ට යහත් ගැටළුවක්ව පවතී.මේනිසා මෙහිදී අපට පෘථීවියෙ අභ්‍යන්තරෙයේ පවතින උෂ්ණත්ව නියාමයන් පිළිබඳවද තරමක් දුරට විමසා බැලීමට සිදුවේ. මේ අනුව පෘථීවියේ අඩි 60ක් ගැඹුරට යනවිට උෂ්ණත්වය පැරන්හයිටී අංශක 1කින් වැඩිවේ. මෙසේ උෂ්ණත්වය වැඩි වේ නම් පෘථිවි අභ්‍යන්තරයේ උෂ්ණත්වය සෙන්ටිග්‍රෙඩ් අංශක 100,000 ක් පමණ වනු ඇත. එහෙත් ඇත්ත වශයෙන්ම මෙවැනි ප්‍රමාණයකට උෂ්ණත්වය වැඩි නොවේ. එයට හේතුව ගර්භයේ මැද උෂ්ණත්වය සෙන්ටිග්‍රෙඩ් අංශක 6000 ට වැඩි නොවේ යැයි දැනට ගණන් බලා තිබීමයි. ද්‍රව ස්වභාවයෙන් යුත් ප්‍රදේශ හරහා ගමන් නොකරන S තරංග පෘථිවි ගර්භය හරහා ගමන් නොකිරීම මෙහි දී අපට තවත් සාධකයක් ලෙස ගිණිය හැකිය. එහෙයින් මේ අනුව පෘථිවි ගර්භයේ උඩ කොටසවත් ද්‍රව ස්වභාවයකින් තිබෙන බැව් අපට නිගමනය කළ හැකිය. මේ හැර දැඩි ද්‍රව්‍ය හරහා ගමන් කෙරෙන P තරංග ගර්භය මැද දී එහි වේගය වැඩිකර ලීමෙන් අපට තවත් නිගමනයකට බැස ගත හැකිය. එනම් , ගර්භයේ මැද කොටස දියාරු ස්වාභයකින් නොව යකඩ වැනි ද්‍රෘඪ මූල ද්‍රව්‍යයකින් සෑදී තිබිය හැකි බවයි.
පෘථිවි පෘෂ්ඨය හා පාෂාණ වර්ග
පෘථිවි පෘෂ්ඨය සෑදී ඇත්තේ විවිධ පාෂාණ වර්ග රාශියකිනි. පෘෂ්ඨය නිර්මිත වී ඇති මෙකී පාෂාණ ඛනිජ යනුවෙන් හැදින්වෙන විවිධ ද්‍රව්‍ය අංශුන්ගේ සමූහනයකි.මෙලෙස විවිධ රසායනික මූල ද්‍රව්‍ය සහිත ඛනිජ සමූහයනයක සංඝටනයකින් නිර්මාඛය වී ඇති පෘෂ්ඨයෙහි පාෂාණ වලින් සමහරක් ඉතා ද්‍රෘඩ ස්කන්ධයෝ වෙති. සමහරක් මෘදු වූ ඒකාබද්ධ නොවූ ද්‍රව්‍යයෝ වෙති. විශාලත්වය හා හැඩය අතින් බැලුව ද මේවා සියල්ල එකිනෙකට වෙනස් ස්වරූප පෙන්නුම් කරයි. ඒ කෙසේ වුවද මේ සියල්ලක්ම පාෂාණ යන පොදු නාමයෙන් භූ විද්‍යාඥයෝ හදුන්වනනු ලබති.
සාමාන්‍යයෙන් පරිසර දෙකක් යටතේ මෙකී පාෂාණ නිර්මාණය වේ. එනම් පෘථිවි පෘෂ්ඨය යටින් හෝ පෘථිවි පෘෂ්ඨය මත හෝ ඇතිවන පාෂාණයි. සෑම පාෂාණයක්ම පරිසරයේ නිෂ්පාදනයක් වන බැව් මෙයින් අපට වැඩි දුරටත් පැහැදිලි වේ. පරිසරය වෙනස් වන විට පාෂාණයන් වෙනස් වනුයේ ද මේ නිසාම වේ.
පෘථිවි පෘෂ්ඨයෙහි ඇති පාෂාණ සියල්ලක්ම ඒවායේ ප්‍රභවය අනුව අපට ප්‍රධාන කොටස් තුනකට බෙදා වෙන් කළ හැකිය. එනම් ආග්නේය, අවසාදිත , හා විපරිත පාෂාණ යනුවෙනි. මෙයින් ආග්නේය සහ විපරිත පාෂාණයන් එකතුව සමහර විට ස්එටික පාෂාණ වශයෙන් ද හඳුන්වනු ලැබේ.
කෙසේ වුවද මෙය ස්ථිර වශයෙන්ම කිව නොහැක්කක් නිසා පෘථිවියේ අභ්‍යන්තර ඝර්භෙයහි ඇති පාෂාණ ඝණ ස්වභාවයකින් පවතීද? ද්‍රව ස්වාභාවයකින් පවතීද? එසේ නැතෙහොත් වායු ස්වාභාවයකින් පවතීද?යන්න් තවමත් භූවිද්‍යාඥයන්ට යහත් ගැටළුවක්ව පවතී.මේනිසා මෙහිදී අපට පෘථීවියෙ අභ්‍යන්තරෙයේ පවතින උෂ්ණත්ව නියාමයන් පිළිබඳවද තරමක් දුරට විමසා බැලීමට සිදුවේ. මේ අනුව පෘථීවියේ අඩි 60ක් ගැඹුරට යනවිට උෂ්ණත්වය පැරන්හයිටී අංශක 1කින් වැඩිවේ. මෙසේ උෂ්ණත්වය වැඩි වේ නම් පෘථිවි අභ්‍යන්තරයේ උෂ්ණත්වය සෙන්ටිග්‍රෙඩ් අංශක 100,000 ක් පමණ වනු ඇත. එහෙත් ඇත්ත වශයෙන්ම මෙවැනි ප්‍රමාණයකට උෂ්ණත්වය වැඩි නොවේ. එයට හේතුව ගර්භයේ මැද උෂ්ණත්වය සෙන්ටිග්‍රෙඩ් අංශක 6000 ට වැඩි නොවේ යැයි දැනට ගණන් බලා තිබීමයි. ද්‍රව ස්වභාවයෙන් යුත් ප්‍රදේශ හරහා ගමන් නොකරන S තරංග පෘථිවි ගර්භය හරහා ගමන් නොකිරීම මෙහි දී අපට තවත් සාධකයක් ලෙස ගිණිය හැකිය. එහෙයින් මේ අනුව පෘථිවි ගර්භයේ උඩ කොටසවත් ද්‍රව ස්වභාවයකින් තිබෙන බැව් අපට නිගමනය කළ හැකිය. මේ හැර දැඩි ද්‍රව්‍ය හරහා ගමන් කෙරෙන P තරංග ගර්භය මැද දී එහි වේගය වැඩිකර ලීමෙන් අපට තවත් නිගමනයකට බැස ගත හැකිය. එනම් , ගර්භයේ මැද කොටස දියාරු ස්වාභයකින් නොව යකඩ වැනි ද්‍රෘඪ මූල ද්‍රව්‍යයකින් සෑදී තිබිය හැකි බවයි.
පෘථිවි පෘෂ්ඨය හා පාෂාණ වර්ග
පෘථිවි පෘෂ්ඨය සෑදී ඇත්තේ විවිධ පාෂාණ වර්ග රාශියකිනි. පෘෂ්ඨය නිර්මිත වී ඇති මෙකී පාෂාණ ඛනිජ යනුවෙන් හැදින්වෙන විවිධ ද්‍රව්‍ය අංශුන්ගේ සමූහනයකි.මෙලෙස විවිධ රසායනික මූල ද්‍රව්‍ය සහිත ඛනිජ සමූහයනයක සංඝටනයකින් නිර්මාඛය වී ඇති පෘෂ්ඨයෙහි පාෂාණ වලින් සමහරක් ඉතා ද්‍රෘඩ ස්කන්ධයෝ වෙති. සමහරක් මෘදු වූ ඒකාබද්ධ නොවූ ද්‍රව්‍යයෝ වෙති. විශාලත්වය හා හැඩය අතින් බැලුව ද මේවා සියල්ල එකිනෙකට වෙනස් ස්වරූප පෙන්නුම් කරයි. ඒ කෙසේ වුවද මේ සියල්ලක්ම පාෂාණ යන පොදු නාමයෙන් භූ විද්‍යාඥයෝ හදුන්වනනු ලබති.
සාමාන්‍යයෙන් පරිසර දෙකක් යටතේ මෙකී පාෂාණ නිර්මාණය වේ. එනම් පෘථිවි පෘෂ්ඨය යටින් හෝ පෘථිවි පෘෂ්ඨය මත හෝ ඇතිවන පාෂාණයි. සෑම පාෂාණයක්ම පරිසරයේ නිෂ්පාදනයක් වන බැව් මෙයින් අපට වැඩි දුරටත් පැහැදිලි වේ. පරිසරය වෙනස් වන විට පාෂාණයන් වෙනස් වනුයේ ද මේ නිසාම වේ.
පෘථිවි පෘෂ්ඨයෙහි ඇති පාෂාණ සියල්ලක්ම ඒවායේ ප්‍රභවය අනුව අපට ප්‍රධාන කොටස් තුනකට බෙදා වෙන් කළ හැකිය. එනම් ආග්නේය, අවසාදිත , හා විපරිත පාෂාණ යනුවෙනි. මෙයින් ආග්නේය සහ විපරිත පාෂාණයන් එකතුව සමහර විට ස්එටික පාෂාණ වශයෙන් ද හඳුන්වනු ලැබේ.
