අපි කන ලුණු - හැදෙන අයුරු
අපි කන ලුණු - හැදෙන අයුරු
ලුණු නිපදවා ගැනීමට ප්‍රධාන ක්‍රම දෙකක් භාවිත කරයි.
- මුහුදු ජලය වාෂ්පීකරණය මගින්
- ලුණු නිධි මගින්
ලංකාවේ ලුණ නිපදවීමට පළමු ක්‍රමය යොදා ගනී.
මුහුදු ජලයේ ලවණ බහුලව දියවී අැත. අප අාහාරය ට ගන්නා ලුණුවල ප්‍රධාන සංඝටකය සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩ් (NaCl) වේ. මීට අමතරව මැග්නීසියම් ක්ලෝරයිඩ් , පොටෑසියම් ක්ලෝරයිඩ් , මැග්නීසියම් සල්ෆේට , කැල්සියම් සල්ෆේට , කැල්සියම් කාබනේට , මැග්නීසියම් බ්‍රෝමයිඩ අාදිය ද අඩංගු වේ.
ලුණු ලේවායක ප්‍රධාන ක්‍රියාව මුහුදු ජලය වාෂ්පීකරණය කර ලුණු අවක්ෂේප කර ගැනීම යි.
ලුණු ලේවායක් පිහිටු වීමේ දී,
මුහුදු ජලය පහසුවෙන් ලබා ගැනීම ට රැස් කර තබා ගත යුතු නිසා සමුද්‍රාසන්න තැනිතලා බිමක් විය යුතු ය.
මුහුදු ජලය වාෂ්පීකරණය කර ලුණු අවක්ෂේප කර ගත යුතු නිසා වසර පුරා තද සූර්ය අාලෝකය ලැබිය යුතු ය.
මුහුදු ජලය වාෂ්පීකරණය කර ලුණු අවක්ෂේප කර ගැනීමේදී සූර්ය අාලෝකය භාවිත කරන බැවින් ජලය කාන්දු නොවන මැටි පසක් තිබිය යුතු ය.
මුහුදු ජලය වාෂ්පීකරණය කර ලුණු අවක්ෂේප කර ගත යුතු නිසා වසර පුරා තද සූර්ය අාලෝකය ලැබිය යුතු නිසා වර්ෂාපතනය අවම ප්‍රදේශයක් විය යුතු ය.
ලුණු ලේවායක ප්‍රධාන තටාක වර්ග තුනකි.
- නොගැබුරු විශාල තටාක
- මධ්‍යස්ථ තටාක
- කුඩා තටාක
නොගැබුරු විශාල තටාක වලට අැතුලු වන මුහුදු ජලය සූර්ය අාලෝකය භාවිත කර අාරම්භක සාන්ද්‍රණය මෙන් දෙගුණයක් දක්වා සාන්ද්‍ර වන විට තටාකය තුළ කැල්සියම් කාබනේට් අවක්ෂේප වේ. පසුව ඉතිරි වන දියරය මධ්‍යස්ථ තටාකය ට යවයි.
මධ්‍යස්ථ තටාක වලට අැතුලු වන මුහුදු ජලය සූර්ය අාලෝකය භාවිත කර අාරම්භක සාන්ද්‍රණය මෙන් සිව් ගුණයක් දක්වා සාන්ද්‍ර වන විට තටාකය තුළ කැල්සියම් සල්ෆේට් අවක්ෂේප වේ. පසුව ඉතිරි වන දියරය කුඩා තටාකය ට යවයි.
කුඩා තටාක වලට අැතුලු වන මුහුදු ජලය සූර්ය අාලෝකය භාවිත කර අාරම්භක සාන්ද්‍රණය මෙන් දදස ගුණයක් දක්වා සාන්ද්‍ර වන විට තටාකය තුළ සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩ් (NaCl) අවක්ෂේප වේ . ඉතිරි වන දියරය මව් ද්‍රාවණය හෙවත් කාරම් දියරය නම් වේ. මෙහි මැග්නීසියම් ක්ලෝරයිඩ් බහුල ව අඩංගු වේ . මෙය තිත්ත රසැති ද්‍රාවණය කි. මව් ද්‍රාවණය හෙවත් කාරම් දියරය භාවිත කරමින් මැග්නීසියම් හා බ්‍රෝමීන් නිපදවිය හැකි ය.
කුඩා තටාක වල දී නිපදවන සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩ් (NaCl) හෙවත් කෑමට ගන්නා ලුණු ගොඩ ගසා තබ යි . එසේ කරනුයේ සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩ් (NaCl) තුළ අැති මැග්නීසියම් ක්ලෝරයිඩ් (MgCl2) හා මැග්නීසියම් සල්ෆේට (MgSO4) ඉවත් කිරීමට යි .
බොහෝ විට කෑමට ගන්නා ලුණු පරිසරය ට විවෘතව තැබූ විට තෙත් වේ. ඊට හේතුව එ තුළ මැග්නීසියම් ක්ලෝරයිඩ් හා මැග්නීසියම් සල්ෆේට අඩංගු වීම යි .
අයඩින් උෞණතාවය ට පිළියම් ලෙස ලුණු වලට පොටෑසියම් අයඩේට් එකතු කරයි . එසේ ලුණු කි.ග්‍රෑ. එකකට පොටෑසියම් අයඩේට් මි.ග්‍රෑ හතළිස් පහක් පමණ එකතු කරයි.
මේස ලුණු නිපදවීමේදී සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩ් (NaCl) තුළ අැති මැග්නීසියම් ක්ලෝරයිඩ් (MgCl2) හා මැග්නීසියම් සල්ෆේට (MgSO4) සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් කර යි.
