මග විසිතුරු(සැළලිහිණි සන්දේශය )

           මග විසිතුරු(සැළලිහිණි සන්දේශය)

ස්වභාව සෞන්දර්ය වර්ණනා කිරීමට කවියා භාවිතා කරන ලද විවිධ කාව්‍යෝපක්‍රම.

           කෝට්ටේ යුගයේ සවැනි පැරකුම්බා රජු දවස වැඩ විසූ ෂඩ්භාෂා පරමේශ්වර තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමි විසින් සැළලිහිණි සන්දේශය රචනා කොට ඇත. පද්‍ය එකසිය අටකින් යුත් මෙම සන්දේශ කාව්‍ය ලිවීමේ අරමුණ වන්නේ සවැනි පැරකුම්බා රජුගේ කනිටු දියණිය වන ලෝකනාථා කුමරියට පුත් කුමරෙකු ලබා දෙන මෙන් කැලණිය විභීෂණ දෙවියන්ගෙන් ඉල්ලීම ය.

        ඒ අනුව දූත ගමනේ නිරත වන සැළලිහිණියා පසුකරමින් යන විවිධ ගම්මාන හා ප්‍රදේශ අතිශය චමත්කාරාත්මක අන්දමින් වර්ණනා කිරීමට කවිහිමියන් මෙහිදි සමත්ව ඇත. ඒ අනුව සැළලිහිණියා පරිසරයේ දකින විචිත්‍රත්වය සහෘද මනසේ සූක්ෂ්ම ලෙස චිත්‍රණය කිරීමට රාහුල හිමියන් ගෙන ඇති වෑයම සමස්ත සන්දේශය තුළ ඇති මග වර්ණනා වලින් මනාව පැහදිලි වේ. මේ සදහා නිතැතින්ම කවි හිමියන් විවිධ කාව්‍යෝපක්‍රම යොදාගෙන ඇත. එම කාව්‍යයන් වලට අනුව රාහුල හිමියන් විසින් අර්ථ හා ශබ්ද ‍රස මනාව සංකලනය කරගනිමින් පරිසර පාත්‍ර කොට ඇති ආකාරය අප කාගෙත්න‍ෙත්සිත් ඇදගනී. 

           සුර  රද සමන් සමගින් සුරගන එ      වර

           පැහැනද මදාරා පරසතු මල්           පතර

           කැර පුද වදින රැදි මුනි සිරිපා         තඹර

           සකි සද පෙනේ සමනොළ ගල නැගෙන  හිර

ශබ්ද ‍රසය හා අර්ථ ‍රසය මනාව සුසංයෝජනය වී ඇති මෙම පද්‍ය අප සිතෙහි බුද්ධාලම්බන ප්‍රීතිය ඇති කරලීමට සමත් වේ. බුදු රජාණන්වහන්සේගේ සුපිහිටි සිරිපා ගම්‍යමාන කිරීම සදහා"කැර පුද වදින රැදි  මුනි සිරිපා තඹර"යනුවෙන් රූපකාර්ථවත් යෙදුමක්  යොදාගෙන ඇත. ඒ අනුව මෙම රූපකාර්ථවත් යෙදුම තුලින් කතු හිමියන්ගේ භාෂා නිපුණත්වය මනාව විදහාපාන අතර සහෘද චිත්ත සන්තානය තුළ භක්ති රසයක් ඇති වේ. එමෙන්ම "සකි සද පෙනේ සමනොළ ගල නැගෙනහිර"  යන්නෙන් ස්වභාවෝක්තිය ව්‍යංගවත් වේ. මීට අමතරව කවියේ රිද්මය පවත්වා ගැනීමට උපකාර වී ඇති සමුද්‍රඝෝෂ විරිත හා මුල - අග එළිසමය කවියේ ශබ්ද මාධූර්යය සහෘද හදට සමීප කරලීමට වගබලා ගනියි. තවද "සුර  රද සමන් සමගින් සුරගන" ලෙස යෙදුණු අක්ෂර අනුප්‍රාසය මෙහිදි කැපී පෙනෙයි.

            වල දින අදහසින් මෙන් සුර ගග      අගන

            නල බල සසල දළ රළ පෙළ නුඹ   නැගෙන

            වෙල ළස පැවති මිණි සක් පබළු   බබළන

            බල මහ මුහුද එම සදැ උතුරින්    පෙනෙන

     ශබ්ද රසය හා අර්ථ ‍රසය උරෙන් උර ගැටෙන පද්‍යයක් ලෙස මෙම පද්‍ය කැපී පෙනෙයි. ඒ අනුව ඖචිත්‍ය ගුණයෙන් යුත් උපමා රූපක ළග ළග යෙදීම මෙහි ඇති " වල දින අදහසින් මෙන් සුර ගග අගන" යන්නෙන් කැපී පෙනෙයි. මෙම වදන් වල ගැබ්ව ඇති උත්ප්‍රේක්ෂාලංකාරය සහෘදයන් තුළ දර්ශන ශෘංගාරය වඩවාලීමට කටයුතු කරයි. මීට අමතරව අතිශය ප්‍රබල ශබ්ද මාධූර්යයක් ජනනය කිරීමට"නල බල සසල දළ රළ පෙළ"  යන අනුප්‍රාසාත්මක අක්ෂර සංඝටනාවට හැකි වී ඇත. මෙමගින් මුහුදේ ජංගම ස්වභාවය ද ඉස්මතු වේ. තවද රසික සිත් රසයෙන් පෝෂණය කිරීමට යෙදූ මුල-අග එළිසමය හා රිද්මය ‍රදා පවත්නා සමුදුරුගොස් විරිත මෙහි කැපී පෙනෙයි.

             නිමල් සද පහන් වැනි වැලි පිට      උදුළ

              සුපුල් මල් යහන් ලිය මඩු ලිය ගෙ   පෙළ    

           එකල් කෙළෙන වන දෙව් ලිය දැකැ කොමළ

           ළසල් රුකෙක සැතපෙව ලපලු සිහිල'ළ

      කවි හිමියන් සතු ප්‍රතිභා ශක්තිය මෙම තුළින් ද ඉස්මතු වේ. ඒ අනුව අර්ථ ‍රසය ඔප්නංවාලීම උදෙසා රසික සිත තුළ දර්ශන ශෘංගාරය ඇතිවන පරිදි "සුපුල් මල් යහන් ලිය මඩු ලිය ගෙපෙළ" යනුවෙන් යෙදි ඇත. ඊට අමතරව"නිමල් සද පහන් වැනි වැලි පිට උදුළ"යනුවෙන් උපමාවේ ඖචිත්‍ය ගුණය රැකීමට කවි හිමියන් සමත් වී ඇත. එමෙන්ම කවිය තුළ ගැබ්ව ඇති දර්ශන ශෘංගාරය ද අර්ථ ‍රසය තීව්‍ර කරයි. ඒ සමගම මනාව සංකලනය වී ඇති ශබ්ද රසයේ ලක්ෂණ වන පාදමූල හා පාදාන්ත එළිසමය කැටිකර ගත් සමුද්‍රඝෝෂ විරිත කවිය රසවත් කිරීමට වගබලා  ගනියි. එමෙන්ම "වැනි වැලි පිට" හා "ලිය මඩු,ලිය ගෙපෙළ"යනුවෙන් අනුප්‍රාසය ද කවිය වඩාත් විචිත්‍ර කරයි.

         ඒ අනුව මෙම කවි මනාව අධ්‍යනය තුළින් අපට පෙනී යන්නේ තොටගමුවේ ශ්‍රි රහුල හිමි කාව්‍යකරණයහි ලා දැක්වු ප්‍රතිභාවයි. එම නිසා සැළලිහිණි සන්දේශයේ පරිසර වර්ණනාව උදෙසා කවිහිමියන් විසින් යොදාගත් කාව්‍යෝපක්‍රම උන්වහන්සේගේ කාව්‍ය ශාස්ත්‍රයේ නිපුණත්වය පිළිබිඹු කරයි.