මහත්මා ගාන්ධි හා ජාතික නිදහස් ව්‍යාපාරය.
ජාතික නිදහස් ව්‍යාපාරයේ ආරම්භය.
බිතාන්‍යයන් ඉන්දීය ජනතාවගේ සිත් දිනා ගැනීම සදහා නොයෙක් ක්‍රමෝපායන් දියත් කළහ. ඒ අතර ඔවුන්ගේ එක් උපක්‍රමයක් වූයේ අවශ්‍ය පමණට යටිතල පහසුකම් සැපයීමයි. ඒ අනූව ඔවුන් දුම්රිය මාර්ග, මහා මාර්ග හා තැපැල් සේවය වැනි යටිතල පහසුකම් සපයන ලදි. නමුත් එම පහසුකම් හරහා ජනතාවගේ හදවත් තුළ ජාතිකානුරාගී අදහස් ශ්‍රීඝ්‍රයෙන් පැතිර ගියේය. පසුකාලීන බ්‍රිතාන්‍යයන්ට ඉන්දීය බලය අහිමි වීම දක්වාම ප්‍රබල වූයේද එයයි.
එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ක්‍රි.ව 1867 දී සුරේන්ද්‍රනාත් බැනර්ජි විසින් කල්කටා ඉන්දියානු සංවිධානය යනුවෙන් නව සංවාධානයක් ආරම්භ කළේය. එය ඉන්දියානු ඉතිහාසයේ 19 වන ශතවර්ෂයේ බිහි කරන ලද වැදගත්ම දේශපාලන සංවිධානය ලෙස හැදින්විය හැක. 1947 ඉන්දියාව නිදහස ලැබීමේ පළමු අඩිතාලම දමන ලද්දේ මෙම සංවිධානය හරහා වීම එය මැනවින් පැහැදිලි කර දෙයි.
කල්කටා ඉන්දියානු සංවිධානය හරහා සුරේන්ද්‍රනාත් බැනර්ජි විසින් බ්‍රිතාන්‍යය රජයට ඉල්ලීම් කිහිපයක් ඉදිරිපත් කළේය.
- සිවිල් සේවා විභාගය ප්‍රතිසංවිධානය කිරීම.
- අවි ආයුධ පනත් සංශෝධනය කිරීම.
- බ්‍රිතාන්‍ය වැවිලිකරුවන්ගෙන් ගොවීන් ආරක්‍ෂා කිරීම.
මෙම ඉල්ලීම් මත පදනම්ව කල්කටා සංවිධානයට ඉහළ මහජන ප්‍රතිචාරයක් ලැබුණි. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් විශ්‍රාමලත් බ්‍රිතාන්‍ය සිවිල් සේවක ඇලන් ඔක්ටේවියන් හියුම් විසින් කල්කටා සංවිදානයට හා ඒකාබද්ධව ඉන්දියානු ජාතික එකමුතුව අරඹන ලදීමෙම එකමුතුව ඉන්දියාවේ සෑම ප්‍රදේශයක්ම නියෝජනය කරන නියෝජිතයන්ගෙන් සමන්විත විය. නමුත් පසුව බැනර්ජි විසින් එය ඉන්දියානු ජාතික කොන්ග්‍රසය බවට පත් කරන ලදි.
ඉන්දියානු ජාතික කොන්ග්‍රසයේ නැගී සිටීමත් සමග මුස්ලිම් ජනතාව නියෝජනය කරමින් මොහොමඩ් අලීජින්නා යටතේ මුස්ලිම් සංගමයද ජාතික කොන්ග්‍රසය සමග අත්වැල් බැදගත්තේය. පසුව මෙම සංවිදාන දෙක වෙන් වුවද නිදහස ලබා ගැනීම තෙක් මෙම සංවිධාන දෙකින් ඉටු වූ කාර්යභාරය අති මහත්ය.
මහත්මා ගාන්ධි ජාතික නිදහස් ව්‍යාපාරයට සම්බන්ධ වීම.
1915 දකුණු අප්‍රිකාවේ සිට භාරතයට පැමිණි මහත්මා ගාන්ධි, ඉන්දියානු කොන්ග්‍රසයට සම්බන්ධ වීමත් සමඟම එහි නව පිබිදීමක්‌ ඇතිවිය. නිදහස දිනා ගැනීමේ සටන අවිහිංසාවාදී වියයුතුය යන පරමාදර්ශය ජනතා සිත් සතන් තුළට ඇතුළු කිරීමට මහත්මා ගාන්ධි අපමණ වෙහෙසක්‌ දැරීය. බහුජන ජාතික ව්‍යාපාරය නමින් ඔහු ජනතාවට වඩාත් සමීප වූ ව්යාපාරයක් කොංග්‍රසය තුළම ආරම්භ කොට. තම අරමුණු සාක්‌ෂාත් කර ගැනීම සඳහා එය ඉදිරියට මෙහෙයවීය. ගාන්ධිගේ නායකත්වයෙන් ක්‍රියාත්මක වුණු මේ නව දේශපාලන ව්‍යාපාරය කෙරේ එවකට අට හැවිරිදි දරුවකු වූ භගත් සිංගේ සිත ඇදී ගියේය. භගත් සිං ද ඇතුළුව තවත් දරුවන් රාශියක්‌ ම ගාන්ධිගේ දේශප්‍රේමී ව්‍යාපාරය වටා එක් වී සිටියාක්‌ මෙන්ම, කුඩා කල සිට ම උපන් භූමියට ආදරය කළ යුතුය යන උද්ධෘතය අනුව ගාන්ධි ළමයින් දේශපාලනයෙන් වළක්‌වා ලීමට ද උත්සාහ නොකළ බව ද මෙහිදී කිව යුතුය.
නීති උපාධිය ලබා නීතිඥවරයෙකු ලෙස දකුණු අප්‍රිකාවට සිය වෘත්තීය කටයුතු සඳහා නික්ම යාමත් සමග ඔහුගේ ජීවිතයේ නව මාවතකට දොරටු විවෘත විය. ඒ වන විට දකුණු අප්‍රිකාවේ පැවති වාර්ගික බෙදීමත් සමග සුදු ජාතිකයන් විසින් කළු ජාතිකයන් තාඩන පීඩනයන්ට ලක් කරන්නට විය. මිනිසා සමේ වර්ණය අනුව උස් පහත් යැයි වෙන්කරනු ලැබීය. පාසල්වලට කළු ජාතිකයන්ගේ දරුවන්ට ඇතුල්වීමට ඉඩක්‌ නොවීය. දුම්රියේ පවා ඉන්දියානුවන් ඇතුළු කළු ජාතිකයන් සඳහා වෙන් කළ වෙනම මැදිරි තිබිණි. මෙවැනි පසුබිමක් සමග නීතිඥවරයෙකු ලෙස සිය වෘත්තියෙහි නිරත වීමට සිදු වූ අතර ඔහු එහි දී කළු ජාතිකයන්ගේ අයිතිවාසිකම් රැක දීම සඳහා දකුණු අප්‍රිකාවේ සිට ම අරගල මෙහෙයවන්නට විය. ඒ වන විට දකුණූ අප්‍රිකානු රජය ඉන්දියානුවන්ට අලුත් නීතියක් පනවා තිබිණ. එනම් සියල්ලන්ම ඇඟිලි සළකුණු තබා ලියාපදිංචි විය යුතුයි යන්නයි. මීට විරුද්ධව මූලිකත්වය ගෙන ගාන්ධිතුමන් විරෝධතා ව්යාපාරයක් පැවැත්වූ අතර ඔහු යටතේ රැස් වු ඉන්දියානුවන් මේ නීතියට කිසි ලෙසකවත් යටත් නොවන බවට ද ප්‍රතිඥා ලබා දී තිබේ. මේ සියල්ල ගාන්ධී තුමන් මෙහෙය වනු ලැබුයේ හිංසනයෙන් තොර වූ බැවින් ඔවුන්ගේ මේ විරෝධතාවය සාර්ථක වුණි.
පසුකාලීනව ඉන්දියාව තුළ ඇති වූ දේශපාලන අරගල වලදී අහිංසාවාදී ක්‍රියාමාර්ගවලට ප්‍රධාන අඩිතාලම වී ඇත්තේ ද මෙම සතයග්‍රහයයි. කෙසේ වෙතත් එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දකුණු අප්‍රිකාවේ සිටි ඉන්දියානුවන්ට ඔවුන්ගේ අයිතීන් බොහෝමයක් සුරක්ෂිත කර දීමට ගාන්ධි තුමන් ට හැකි වී තිබෙන අතර ඔහු 1896 වසරේදී යළි සිය මව්බිමට පැමිණියේය. නමුත් ඉන් නොනැවතී සටන දිගටම පවත්වාගෙන යන්නට විය. ඒ අනුව ඔහු ඉන්දීය විමුක්‌ති සටනේ පුරෝගාමියා බවට පත්විය. ඔහු ප්‍රථමයෙන් සටන ඇරඹුවේ බ්‍රිතාන්‍යය අධිරාජ්‍යවාදි පාලනයට එරෙහිවය. එකල බ්‍රිතාන්‍යය අදිරාජ්‍යය හඳුන්වන ලද්දේ හිරු නොබසින අධිරාජ්‍යය යනුවෙනි. නමුත් මහත්මා ගාන්ධිතුමා එම පාලන බලයට විරුද්ධව ජීවිතය කැප කරන්නට විය.
ඉන්දියාව නිදහස ලැබීමට ආසන්න කාලය පමන වන විට මහත්මා ගාන්ධි තුමන් නිදහස් ජාතික ව්‍යාපාරය හරහා සිය අවිහිංසාවාදය මුළු ලෝකය පුරා ව්‍යාප්ත කරලීමට සමත් වූ අතර ඉන්දීය නිදහස් සටනේ පුරෝගාමියා ලෙසත්, අවිහිංසාවාදයේ පියා ලෙසත් ලොව පුරා ප්‍රසිද්ධියට ද පත් විය.
