ලන්දේසි පාලනය හා උඩරට. (05 කොටස)
ලන්දේසි පාලන සමය හේතු කොට ගෙන මෙරට ඇති වූ ප්‍රධාන ප්‍රතිඵල.
පෘතුග්‍රීසින්ගෙන් අනතුරුව ලන්දේසීන් ලක්දිව මුහුදු බඩ ප්‍රදේශවල දේශපාලන බලය තහවුරු කර ගත් අතර ලක්දිව ලන්දේසි පාලන සමය හේතු කොට ගෙන මෙරට දේශපාලන, ආර්ථික, ආගමික, සමාජීය, සංස්කෘතික යන සෑම ක්ෂේත්‍රයකම වෙනස්කම් රාශියක් ඇති වී තිබේ. ලන්දේසීන්ගේ පැමිණීම නිසා දේශීය ජන ජීවිතයෙහි භේදකාරී තත්ත්වයක් ඇති වීමට හේතු වී තිබේ. එනම් පහතරට සිංහල හා උඩරට සිංහල යන භේදය ලන්දේසි පාලන සමය තුළ තව දුරටත් වර්ධනය විය. පෘතුග්‍රීසි පාලන සමය තුළ පහතරට මුහුදුබඩ ප්‍රදේශ වල පෘතුග්‍රීසි සිරිත් විරිත් සම්ප්‍රදායන් සංස්කෘතින් ව්‍යාප්ත වීම නිසා පහතරට සිංහල ජනතාව පෘතුග්‍රීසින් සමඟ සම්මිශ්‍රනය වීම නිසාත් ඔවුන් පහත් පිරිසක් සේ සැලකීමට උඩරැටියන් පෙළඹී තිබේ. නමුත් උඩරැටියන් පෘතුග්‍රීසින් සමඟ සමුමිශ්‍රනය නොවී දේශීය චිරාගත සම්ප්‍රදියන් සංස්කෘතින් ආරක්ෂා කර ගැනීමට සමත් වීම නිසා ඔවුන් ඒ පිළිබඳව කුල ගර්වයක් ඇති කර ගැනීම නිසා ඔවුන් උසස් පිරිසක් වශයෙන් සැලකීමට පෙළඹිණි. පෘතුග්‍රීසින්ගෙන් අනතුරුව ලන්දේසීන් ලක්දිව මුහුදුබඩ ප්‍රදේශවල බලය තහවුරු කර ගත් අතර ලන්දේසීන්ගේ සිරිත් විරිත් සමුප්‍රදායන් සංස්කෘතීන් මුහුදු බඩ ප්‍රදේශවල ව්‍යාප්ත වීම නිසා ලන්දේසීන් උඩරට යටත් කර ගැනීමට අසමත් වීම නිසා පෘතුග්‍රීසී යුගයේ ආරම්භ වී තිබුණු උඩරට සිංහල පහතරට සිංහල භේදය ලන්දේසි යුගයේ දී තවදුරටත් වර්ධනය වූ බව පැහැදිලිය. මෙලෙෂ සෑම ක්‍ෂෙත්‍රයකම පාහේ නොයෙක් වෙනස්කම් ලන්දේසි පාලනය මුල් කරගෙන ඇති වී ඇති බව පෙනේ.
මේ අනූව ශ්‍රී ලංකා රාජධානිය ඒ ඒ කාලවලදී පත් වූ පාලකයන් විසින් සාමකාමීව මෙන්ම ගැටලුකාරි තත්වයන්ට මැදිවෙමින්ද පාලනය කර තිබේ. ඒ අතර 16 වන සියවස යනු තරමක් ආක්‍රමණකාරි පිරිස්හි වැඩි බලපෑමක් එල්ල වූ අවධියකි. එය ලංකා දේශපාලනය නව මංපෙත් කරා යොමු වීමට හැරවුම් ලක්‍ෂයක් වූයේයැයි පැවසීම නිවැරදිය. මෙම කාලය වන විට ලංකාව කෝට්ටේ, යාපනය, කන්ද උඩරට යනුවෙන් ප්‍රධාන දේශපාලන කොටස් තුනකටද, තවත් අර්ධ ස්වාධීන කොටස් කිහිපයකටද බෙදී පැවතිණි. ඒ අතරින් කෝට්ටේ ප්‍රධාන රාජ්‍යය ලෙස පිළිගන්නා ලද අතරම යාපනය පරරාජශේකරම් යටතේ ස්වාධීන වී පාලනය විය. එසේම කන්ද උඩරට රාජධානියද සේනාසම්මත වික්‍රමබාහු යටතේ ස්වාධීන රාජ්‍යයක් විය.මෙලෙස යාපනය හා කන්ද උඩරට ස්වාධීන වීමෙන් කෝට්ටේ රාජ්‍යය දේශපාලන හා යුධමය වශයෙන් දුර්වල විය.
රාජධානි උඩරටට සංක්‍රමණය වීමත් සමග පෘතුගීසි, ලන්දේසි, ඉංග්‍රීසි යන යුරෝපීය ජාතිකයින්ගේ බලපෑම් සෘජුවම එල්ල වී තිබේ. ප්‍රථමයෙන් මොවුන් ලක්දිවට පැමිණ මුහුදුබඩ ප්‍රදේශ අල්ලාගත්තද උඩරට රාජධානියට කිසිදු බලපෑමක් එල්ල කිරීමට නොහැකි විය. ඒ උඩරට තුළ පැවති භූමියේ පිහිටිමත්, ජනතාව සතු එකමුතුකමත් නිසාය. නමුත් විට විටින් බලයට පත් වූ පාලකයන්ගේ අඩුපාඩු නිසාත්, බලයට තිබූ කෑදරකම, දුර දක්නා නුවණ මඳකම හා ඔවුන්ගේ අභිප්‍රායන්හි වෙනස්කම් නිසා ස්වාධීනව පැවති උඩරට කෙමෙන් කෙමෙන් ඒ බවින් ඈත් වන්නට විය. විදේශිය ජාතිකයින් පොදු අරමුණක් සහිතව නිතර උඩරට දෙස අවධානයෙන් සිටියහ. සරුසාරවත් ප්‍රදේශයක් වූ උඩරට භූමිය තුළ වැවුනු භෝගයන් කෙරෙහිද, ලාභ ලබමින් ආර්ථික ශක්තිමත් භාවයක් ඇති කරගැනීම කෙරෙහිද ඔවුහු විමසිල්ලෙන් සිටියහ. ඒ නිසා කුමන හෝ ආකාරයකින් උඩරට තමන් නතු කර ගැනීම ඔවුන්ගේ එකම අභිලාෂය විය. ඒ අනූව මුලින්ම පෘතුගීසින්ගේ බලපෑම කන්ද උඩරටට යොමු වූ අතර පසුව ලන්දේසි හා ඉංග්‍රීසින්ගේද සංක්‍රමණය සිදු විය.
මේ අයුරින් පෘතුගීසින්ට පසුව උඩරට ආක්‍රමණය කරන ලද්දේ ලන්දේසින්ය. ඔවුන් මුලින් රජුට උපකාර කරන අයුරෙන් සිට පසුව බලය ලබා ගැනීමට ක්‍රියා කර ඇත. මේ තත්වය මත රජුට හා ජනතාවට උඩරජට රාජ්‍යයේ ස්වාධීනත්වය රැක ගැනීමට මහත් පරිශ්‍රමයක් දරන්නට සිදු විය. ලන්දේසින්ගේ මෙම පාලන සමය හේතකොටගෙන මෙරට දේශපාලන, ආර්ථික, ආගමික, සමාජීය හා සංස්කෘතික ක්‍ෂෙත්‍රයන්හි වෙනස්කම් රාශියක් දක්නට ලැබේ. එමෙන්ම ලන්දේසි පාලනය මෙරට පාලන ක්‍ෂෙත්‍රය වෙනත් මගකට යොමු කරලීමටද ප්‍රබල බලපෑමක් වී ඇති බව පැහැදිලි වේ.
