ශ්‍රී ලංකාවේ වෙරළ පරිසරය පද්ධතිය අවක්‍රමණය වීමට බලපා ඇති හේතු.
වර්තමානය වනවිට ශ්‍රී ලංකාවේ වෙරළ පරිසර පද්ධතිය ශීඝ්‍රයෙන් අවක්‍රමණය වීමට පටන්ගෙන ඇත. මේ සදහා ස්වාභාවික හා මානව සාධක යන අංශ දෙකම බලපා තිබේ.
ස්වාභාවික සාධක යටතේ ශීඝ්‍ර වෙරළ ඛාදනය හා සුනාමි බලපෑම දැක්විය හැකිය.
වෙරළ ඛාදනය.
දේශගුණික හා කාලගුණික හේතු යටතේ මුහුදු රළ වේගවත් වන කාලයන්හි දී ඉතා වේගයෙන් වෙරළට රළ ගැටීම නිසා වෙරළ ඛාදනයට ලක්වේ. වෙරළ සංරක්ෂණය සදහා ස්වාභාවික බාධකයක් හෝ ඉදිකිරීමක් නොමැති විට මෙය ඉතා ශීඝ්‍ර වේ. එවිට ගොඩබිම දෙසට වෙරළ පැතිරීමක් සිදුවේ. ගොඩබිම භූමිය ඛාදනයට ලක්වේ.
සුනාමි තත්ත්වයන් හී ඉතා වේගවත්ව විශාල මුහුදු රළ ගොඩබිම ආක්‍රමණය කරනු ලබයි. මෙය සාමාන්‍ය රළ මෙන් වෙරළට පමණක් සීමා නොවේ. ගොඩබිම විශාල ප්‍රදේශයක ඉතා උස් මුහුදු රළ මගින් වසා ගනිද්දී විශාල ලෙස ඛාදනයට ලක් වේ. මෙහි දී ස්වාභාවිකව හෝ ඉදිකිරීමක් වැනි වෙරළ සංරක්ෂණයක් නොමැති විට සිදුවන හානිය ඉතා විශාල වේ. උදාහරණ 2004 සුනාමි ව්‍යසනය.
ශ්‍රී ලංකාවේ වෙරළ පරිසරය පද්ධතිය අවක්‍රමණය වීමට බලපා ඇති සාධක අතර මානව සාධක ඉතා ප්‍රබල වේ. මානව බලපෑම් අතර කොරල්පර කැඩීම දැක්විය හැකිය. මෙය මෑත ඉතිහාසයේ වැඩි වශයෙන් වෙරළ ඛාදනය සදහා දායක වී ඇති කරුණකි. 1977 වර්ෂය තුළදී කොරල් ටොන් 7000 ක් පමණ කඩා තිබෙන බවට ගණනය කර ඇත. මේ අයුරින් වෙරළ පරිසර පද්ධතිය අවප්‍රමාණය වීමට බලපාන ලද ඉතා විනාශකාරී මානව සාධකයක් ලෙස මෙය දැක්විය හැකිය.
වෙරළෙහි හා ගංමෝවලින් අධික ලෙස වැලි ගොඩ දැමීම.
වෙරළ ඛාදනය උග්‍ර කරන මානව ක්‍රියා අතරින් වැලි ගොඩ දැමීම ඉතා සුලභ කරුණකි. නාගරිකව ඉතා වේගයෙන් සිදුවන ඉදිකිරීම් සදහා වෙරළ කලාපයෙන් බහුල ලෙස වැලි ගොඩ දැමීම නිසා සීඝ්‍ර ලෙස වෙරළ ඉම විනාශ වේ. තවද ගංගා වලින් රැගෙන එන වැලි ගංගා මෝයවල තැන්පත් වී වෙරළට අවතීර්ණ වීමද වළක්වාලන ලෙසින් ගංගා හා ප්‍රතීල මෝය ප්‍රදේශවල වැලි ගොඩ දැමීම නිසා ස්වාභාවික ගංගා මගින් වෙරළට ලැබෙන වැලි ප්‍රමාණය අඩුවී එය ඛාදනයට ලක්වේ. කැලණි ගං මෝයෙන් උතුරට ඇති වෙරළ පෝෂණය වන්නේ එම ගංගාවෙන් ගෙනෙන ද්‍රව්‍ය මගිනි. මෙසේ කැලණි ගං පත්ලේ වැලි ඉවත් කිරීමෙන් උතුරින් ඇති වෙරළ තීරයට මෙම ද්‍රව්‍ය නොලැබීම නසා වෙරළ තීරය දැඩි ඛාසනයට ලක්ව අවක්‍රමණය වී ඇත.
වෙරළෙහි පාෂාණ විනාශ කිරීම.
වෙරළාසන්න ප්‍රදේශවල ජනතාව වෙරළෙහි පාෂාණ උපයෝගි කරගෙන විවිධ කර්මාන්ත හා ස්වයං රැකියාවල යෙදේ. වැලිගල් වැනි පාෂාණ යොදාගෙන මූර්ති කැටයම් කරනු ලබයි. ඒ වගේම වෙනත් අවශ්‍යතා සදහා වෙරළ ආශ්‍රිතව පාෂාණ විනාශ කිරීම සිදුවේ. මේ මගින් වෙරළ ඛාදනය තවදුරටත් විනාශ වී වෙරළ අවක්‍රමණය වීම ත්‍රීව්‍ර වේ.
අවිධිමත් ධීවර කටයුතු
විශේෂයෙන්ම වෙරළ කලාපීය ජනතාවගේ රැකියාව ධීවර කර්මාන්තයයි. එදිනෙදා ජීවිතය ගෙන යාමටත් අලෙවියටත් මොවුන් සාම්ප්‍රදායික, නූතන ක්‍රම හා වෙනත් ක්‍රම මගින් ද ධීවර කර්මාන්තයේ යෙදේ. සමහර ධීවරයින් පුපුරන ද්‍රව්‍ය යොදා පිපිරීම් සිදුකර මස්ස්‍යයන් අල්ලා ගැනීම නිසා වෙරළ පරිසර පද්ධතියම විනාශ වීමට ලක්වී ඇත. මෙහිදී වෙරළ තුළ පවතින ශාක, පාෂාණ හා ජීවී කොටස්වලට ද මෙය තර්ජනයක් වී ඇත.
ස්වාභාවික වෘක්ෂලතා විනාශ කිරීම.
වෙරළ ආශ්‍රිත ජනයා විවිධ ප්‍රයෝජන සදහා වෙරළ කඩොලාන හා ගංමෝය ශාක ප්‍රජාව විනාශ කරනු ලබයි. මෙම ජනතාවගේ ආර්ථික ක්‍රියාවලියද මේ හා සම්බන්ධව පවතින නිසා වෙරළාශ්‍රිත ප්‍රදේශවල ස්වාභාවික වෘක්ෂලතා ප්‍රයෝජනයට ගනු ලබයි. මෙය දිගින් දිගටම සිදුවීම නිසා වෙරළ අවක්‍රමණය සදහා මෙවැනි මානව ක්‍රියා සෘජුවම බලපානු ලබයි.
