සමාජ විද්‍යාව (කාන්තා විමුක්ති ව්‍යාපාර)

1.කාන්තා විමුක්ති ව්‍යාපාරය යනු:

කාන්තාවට හිමි විය යුත්තේ ‘සමතැන' නොව 'නිසිතැන' බව බොහෝ විට සමාජයේ කාන්තා පුරුෂ දෙපාර්ශවයෙන් ම අසන්නට ලැබේ. මෙම ‘නිසිතැන’ ඉතිහාසයේ විවිධ කාලවකවානු තුළ දක්නට ලැබෙන අන්දම නම් සතුටුදායක නොවේ. විවධ කාලයන් තුළ නිසිතැන අර්ථ දක්වා ඇත්තේ කාන්තාවට හිතකර ලෙසින් නොවන බව පෙනයි.පුරාණ ඉන්දියාව තුළ තමන්ගේ සම්පූර්ණ ජීවිතය ම පුරුෂයෙකු යටතේ ජීවත් වීම කාන්තාවකගේ ඉරණම ලෙස සටහන් විය. යුරෝපය තුළ ද ප්‍රභූ කාන්තාව නිවසේ කටයුතු පවත්වාගෙන යන ගෘහ පාලිකාවන් වූ අතර, සාමාන්‍ය කාන්තාව වෙහෙසී ශ්‍රමය වගුරන ලද නමුත් කිසිදු අයිතිවාසිකමක් නොලද තැනැත්තියක් විය. වැඩවසම් යුගය අවසන් ව ධනවාදයට පිවිසුණු පසුව ද කර්මාන්ත ශාලා තුළ පවා අර්ධ වැටුප් ලබමින් සහ අඩත්තේට්ටම් සහිත ජීවිතයක් ඔවුන්ට උරුම විය. එසේ ම වෙහෙසී වැඩ කරමින් ආර්ථිකයට දායක වෙමින් ද, දරුවන් බිහි කරමින් ද, අනිවාර්ය ලෙස ම තමන් මත පටවන ලද වගකීමක් ලෙස දරුවන් රැකබලා ගනිමින් ද, නිවසේ කටයුතු ද ඉටුකරමින් සමාජ පැවැත්මට කෙතරම් දායක වුවත් ඡන්ද අයිතිය හෝ තීරණ ගැනීමේ අයිතිය පවා ඔවුනට හිමි නොවී ය.

මෙය සාමාන්‍ය ස්වභාවය ලෙස සියලු දෙනා වටහාගෙන සිටියත්, පසු කලෙක මෙය අසාධාරණයක් බව පිරිසක් වටහා ගන්නා ලදී. තමන් ගත කළ ජීවිතවල නිස්සාරත්වය හමුවේ මීට වඩා යහපත් තත්ත්වයක් උදාකරගත යුතු ය යන අදහසින් සංවිධානය වීමට මුල් වූ පිරිස කාන්තා ව්‍යාපරයේ මුල්ගල් තබනු ලැබීය..

නිව්යෝක්හි කාන්තා පාගමනක්- 1917දී (Wikipedia)

පසුකලෙක වර්ධනය වී ලෝකය පුරා පැතිර යන කාන්තා විමුක්ති ව්‍යාපාරයන්හි තිඹිරිගෙය බිහි වන්නේ නිව්යෝක් නගරයේ පැවැති තේ පැන් සංග්‍රහයකිනි. එය මතුපිටින් පමණක් තේ පැන් සංග්‍රහයක් විය. නමුත් එය සැබෑ ලෙස ම ඓතිහාසික හමුවක් විය. මෙය පවත්වන ලද්දේ 1848 ජූලි මස 9 වැනි දා නිව්යෝක්හි සැනේටා ෆෝල්ස්හි ජේන් හන්ට්ගේ නිවසේ දී ය. ජේන් හන්ට්ගේ ආරාධනය අනුව එලිසබෙත් කේඩි ස්ටැන්ටන්, ලුක්‍රීෂියා මෝට් සහ ඇගේ සොයුරිය, මාර්තා රයිට්, මේරි ඈන් මැක්ලින්ටොක් යන කාන්තාවන් මීට සහභාගී විය.

ලුක්‍රීෂියා මෝට් වහල් සේවය අහෝසි කිරීම වෙනුවෙන් දැඩි ව පෙනී සිටි අයෙක් වූ අතර මීට පෙර අවස්ථාවක ලන්ඩනයේ පැවති ලෝක වහල් විරෝධී සම්මේලනයකට සහභාගී ව තිබූ අතර, එහි දී පවා එම ස්ථානයට කාන්තා සහභාගීත්වය එහි ප්‍රධානීන් අනුමත නොකළ බව ඇගේ අත්දැකීම විය. ඔවුන්ව සභාවෙන් පිටත ස්ථානයක රඳවා අදහස් දැක්වීමෙන් තොර ව නැරඹීමට පමණක් අවස්ථාව සලසා ඇත. මෙය ද ඇගේ ජීවිතයේ තීරණාත්මක අවස්ථාවක් විය.

ලුක්‍රීෂියා මෝට් ප්‍රථම වතාවට එලිසබෙත් ස්ටැන්ටන් හමුවන්නේ මෙම තේ පැන් සංග්‍රහයේ දී ය. එය ඔවුන්ගේ සුසංගෝගයෙන් කාන්තා අයිතීන් වෙනුවෙන් සංවිධානය වූ ප්‍රථම අවස්ථාව විය. එලිසබෙත් ස්ටැන්ටන් ද තම රෝගී සැමියාට සාත්තු කරමින්, දරුවන් රැකබලා ගනිමින් නිව්යෝක්හි සෙනෙටා ෆෝල්ස්හි තනි ව වෙන්වූ ජීවිතයක් ගත කරමින් සිටි අතර, කාන්තාවගේ කටයුතු පිළිබඳ නිසි ඇගයීමක් නොමැති සමාජය පිළිබඳ කලකිරීමෙන් පසු විය.

1650 දශකයේ දී බ්‍රිතාන්‍යයේ බිහි වූ ක්වේකර් නිකාය තුළ වඩා නිදහස සහිත සියලු දෙනාට ගරුත්වයක් හිමි විය. පසුකලෙක මෙම ආගමික නිකාය ඇමරිකාවට ද සම්ප්‍රාප්ත වූ අතර තමන්ට වන අසාධාරණය පිළිබඳ ව කලකිරී සිටි කාන්තාවන් විශේෂයෙන් මේ ආගම හා එක් විය. ජේන් හන්ට්, ලුක්‍රීෂියා මොට් ඇතුළු පිරිස ද ක්වේකර් නිකායට එක් ව සිටියහ. එලිසබෙත් පමණක් ක්වේකර් ආගම වැළඳ නොසිටියේ ය.ඔවුන් පැවැත්වූ සාකච්ඡාව තුළ දී කාන්තාවට ජීවිතය ගත කිරීමේ දී ඇති දැරිය නොහැකි දුෂ්කරතාව අවධාරණය කරන ලදී. කාන්තාවට අධ්‍යාපනය ලැබීමට හෝ ඡන්දය භාවිතා කිරීමට හෝ අයිතියක් නොවූ අතර විවාහක ද, අවිවාහක ද යන්නක් අදාළ නොවී ඇය විසින් උපයන සියලු දේ ඇය ව භාර ව සිටින පුරුෂයාට හිමි විය. මේ අනුව කාන්තාව දිගින් දිගටම දැඩි ව වෙහෙසී වැඩ කළත් ඇයට කිසිවක් හිමිනොවන බව තහවුරු විය. මෙම අසාධාරණයට එරෙහිව මෙතෙක් කල් හුදෙකලාව සිටිමින් ගැටලුව විසඳීම වෙනුවට ආගම තුළින් සැනසීමට උත්සහ කළ ඔවුන් ක්‍රියාකාරී ලෙස ගැටලුවට මැදිහත් වීමට මෙසේ මුලපුරන ලදී.ඔවුන් ඉන්පසු ව මේ පිළිබඳ ව පුවත්පත් දැන්වීම් පළකරමින් දැනුවත් කිරීම් සිදුකළ අතර ඉන්පසු ව මේ ගැන උනන්දුවක් දක්වන සැලකිය යුතු පිරිසක් එකතු කරගැනීමට හැකි විය. තේ පැන් සාදයෙන් දින දහයකට පසු ව එනම්, 1848 ජූලි 19 සහ 20 දෙදිනේ දී සැනේකා ෆෝල්ස්හි වැස්ලියන් දේවස්ථානයේ දී කාන්තා අයිතීන් වෙනුවෙන් සමුළුවක් පවත්වන ලදී. මෙය හඳුන්වනු ලබන්නේ සෙනේකා ෆෝල්ස් සමුළුව නමිනි. මෙහි දී කාන්තා අයිතීන් පිළිබඳ ව සාකච්ඡාවක් සහ පොදු ප්‍රකාශනයකට අත්සන් තැබීමක් සිදුවිය. එය ලෝක ඉතිහාසයේ පළමු වරට කාන්තා අයිතීන් වෙනුවෙන් පැවැත්වූ සම්මේලනය ලෙස ඉතිහාසගත වේ. මේ සඳහා කාන්තාවන් සහ පුරුෂයන් තුන්සියයක් පමණ සහභාගී වූ අතර, කාන්තාවක් 68 දෙනෙකු සහ පිරිමින් 32 දෙනෙකු ප්‍රකාශනයට අත්සන් තබනු ලැබීය. හදිසියේ පැවැත්වුවත් මෙම සම්මේලනය ඇමරිකානු කාන්තා ව්‍යාපරයේ මෙන්ම ලෝක කාන්තා ව්‍යාපාරයේ සන්ධිස්ථානයක් විය. කාන්තාවන්ට ප්‍රසිද්ධියේ කතා පැවැත්වීම පවා සංස්කෘතික ව අඩපණ කර තිබූ පසුබිමක ඔවුන් මෙය ඉතා හොඳ ආරම්භයක් කර ගත්හ.

අත්සන් තැබූ ප්‍රකාශනය (pinterest)

 1868 දෙසැම්බර් 12 වන දා කාල් මාක්ස් විසින් නාරිවේදී වෛද්‍යවරයෙකු වූ වෛද්‍ය ලුයිස් කුගල්මාන් වෙත ලිපියක් ලියමින් මෙසේ පැවසීය. ‘ඉතිහාසය පිළිබඳ ව කිසියම් ම හෝ දෙයක් දන්නා කෙනෙකු, දන්නා දෙයක් නම් ශ්‍රේෂ්ඨ සමාජ පරිවර්තන කිසිවක් කාන්තාවගේ දායකත්වයකින් තොර ව සිදු නොවන බව යි. සමාජ ප්‍රගමනයේ මට්ටම නිශ්චිතව ම මැනිය හැකි මිනුමක් වන්නේ එම සමාජය තුළ කාන්තාවට හිමි ස්ථානය අනුවයි.’

2.කාන්තා විමුක්ති සංවිධානයන් බිහිවීමේ ඉතිහාසය:

මෙම කාන්තා විමුක්ති සංවිධානයන් රටින් රටට විවිධ අරමුණු පෙරදැරිව බිහිවිය. ඔවුන්ගේ ඉල්ලිම් ද විවිධ විය එසේම ඔවුන් අරගලයන් තුලින් දිනාගත් අයිතීන්ද රටින් රටට විවිද විය. මේ නිසා එවැනි රටවල් කිහිපයක කාන්තා සංවිධානයෙහි ක‍්‍රියාකාරීත්වය හා ඔවුන්ගේ අරගලයන් ක‍්‍රියාත්මක වූ ආකාරයත් ඒ තුලින් ඔවුන් දිනාගත් අයිතීන් පිලිබදවත් කෙටි අවදානයක් යොමු කලේනම්,ජාත්‍යන්තර අවධානය ලොව බලගතු එසේම කාන්තා හිංසනය හා අයිතිය වෙනුවෙන් කිඹුල් කදුඑ සලන රාජ්‍යයන් කිහිපයක් පෙරදැරි කරගෙන අවදානය යොමු කලේ නම්, පසුගිය සියවස් දෙකට පෙර සිටම බ්‍ර්තාන්‍ය තුල කාන්තා විමුක්ති හා අයිතීන් ඉල්ලා උද්ඝෝශණ ව්‍යාපාරයන් ක‍්‍රියාත්මක විය. ඔවුන්ගේ ප‍්‍රධානම ඉල්ලීම් වුයේ ද “කාන්තාව යනු ලිංගික කෙලි භාණ්ඩයක්” ලෙස සලකා සමාජ, ආර්ථික, දේශපාලන තත්වයන් හි ඔවුන්ව ප්‍රතික්ෂේප නොකරන ලෙසයි. මේ ආකාරයේ පහත් තැනකට කාන්තාව ඇද දමා ඔවුන්ට සිදුකරන අසාධාරණයට හා අපරාධයට එරෙහිව ඔවුන් නැගී සිටින ලදී. කාන්තා පිරිමි දෙපාර්ශවයම සමයි පිරිමින්ට සේම කාන්තාවන්ටත් සමාජීය ආර්ථික හා දේශපාලන අයිතිය හිමි වියයුතු යන්නත් ඒ සදහා අවශ්‍ය නීතිමය ආරක්‍ෂාව සැලසිය යුතු යන්නත් ඔවුන්ගේ තවත් ඉල්ලීමකි. මේ අරමුණු පෙරදැරිව තමා බි‍්‍රතාන්‍ය තුල කාන්තා සංවිධාන බිහිවුයේ,

බි‍්‍රතාන්‍ය –

මෙම අරමුණ ජනතාව ඉදිරියට විශේෂයෙන් කාන්තාව හමුවට ගෙනයාමට මූලිකත්වය ගෙන කටයුතු කලේ වර්ෂ 1792 (එනම් මීට වසර 215 කට පෙර) දී මේරි වූල්ස්ටෝන් ක‍්‍රබට් නැමැති කාන්තාවයි. එම අරඟලයේ දී “කාන්තා අයිතීන් සුරකීමේ විප්ලවය” Vindication of the Rights of Women)යනුවෙන් ප‍්‍රකාශනයක් ද නිකුත් කරන ලදී.ඊට පසු 1903 දී කාන්තා දේශපාලන සංවිධානයක් කාන්තාවට ඡන්ද අයිතිය අවශ්‍ය බව පවසමින් එමලින් පාංගියුස්ට් (Emmeline Pankhurst) නැමැති කාන්තාවගේ ප‍්‍රධානත්වයෙන් “කාන්තා සමාජ හා දේශපාලන සංගමය” (Women’s Social and Political Union – WSPU) නැමැති සංවිධානය ආරම්භ විය. මෙම සංගමයේ කාන්තාවන් වයස් භේදයකින් තොරව සාමාජිකත්වය ලබා ගන්නා ලදී. මෙසේ තම අයිතීන් වෙනුවෙන් කටයුතු කල එම කාන්තාවන් එවකට පාලකයන් විසින් සිරගත කරන ලදී. එම කාන්තාවන් රැස්වන ගොඩනැගිල්ල පවා රජය විසින් මූද්‍ර තබන ලදි. රජයේ මෙම ක‍්‍රියාදාමයට එරෙහිව එම කාන්තා සංවිධාන සාමාජිකයන් රටේ පාර්ලිමෙන්තුව වටකරගත් අවස්ථාවක ඔවුනට දැඩි ලෙස වද හිංසා පමුණු වන ලදී. මෙසේ විවිධ අරගල මධ්‍යයේ කාලය ගතවෙද්දි වර්ෂ 1914 දී පලමු ලෝක යුධ ආරම්භ විය. මේ මොහොතේ එම කාන්තා සංවිධානයන් යුධ අවස්ථාවක රටට කාන්තාවගේ ශ‍්‍රම දායකත්වය අවශ්‍ය යන පදනමෙන් තම උද්ඝෝෂණයන් පසෙකලා යුධ කටයුතුවලට අවශ්‍ය සහය දක්වන ලදී. මේ හේතුව නිසා රජය මගින් එම කාන්තා සංවිධානයන්ට එල්ල වු විරුද්ධත්වයන් යහපත් දිශාවකට යොමු වීමටත් ඉන් තමන්ට වාසි සහගත ලෙස රජය පොළොඹවා ගැනීමටත් ඔවුනට හැකි විය. මොවුන්ගේ අඛන්ඩ උද්ඝෝෂණයන් මගින් 1918 දී වයස අවුරුදු 30 ට වැඩි කාන්තාවන්ට ප‍්‍රථම වතාවට ඡ න්ද වරම හිමි වු අතර 1928 දී ඡන්දය ප‍්‍රකාශ කිරීමේ අවම වයස වශයෙන් වයස අවුරුදු 21 ක දක්වා අඩුකර ගැනීමට ඔවුනට හැකි විය.

බි‍්‍රතාන්‍ය අදටත් කාන්තාවක් වන එලිසබෙත් පවුලෙන් පාලනය කරනු ලබන රටක් යන්න කව්රුත් හොදින් දන්නා කාරණයකි. කාන්තාවක් පාලනය කරන රටකම කාන්තාවට ඡන්ද අයිතිය ලබාගන්නට සියවස් 2 ක් ගත වී ඇත යන්න කොතරම් කනගාටුදායක කාරණයක් වේද ,මොවුන් විසින් වර්ථමානයේ කාන්තා අයිතිය පිලිබදව ලොවට හඩ නගමින් මුස්ලීම ලෝකයට ඇඟලි දිගු කරන ලදී.

ඇමෙරිකාව –

ඇමෙරිකාව කෙරෙහි අවදානය යොමු කලේ නම් ඇමරිකාවේ කාන්තා සංවිධානයක් ප‍්‍රථමයෙන්ම ආරම්භ වන්නේ 1848 දි එලිසබෙත් කේඩි ස්ටෙන්ටන් නැමැති කාන්තාවකගේ ප‍්‍රධානත්වයෙනි. 1848 දී ප‍්‍රථම වතාවට රැස්වු මෙම සංගමය නීග්‍රෝ වහල්ලූන් (අදටත් මොවුන් ඇමරිකාවේ බොහෝ ප‍්‍රදේශවල වහල්ලූන් ලෙස ජීවත් වේ) නිදහස් කිරීමේ ඉල්ලීමක් ප‍්‍රමුඛ කරගෙන කාන්තා නිදහස හා කාන්තා අයිතීන් සුරැකීමේ ප‍්‍රඥප්තියක් එලිදක්වන ලදී. ඉන්පසු 1850 දී ලූසී ස්ටෝන් Lusee Ston නැමැති කාන්තාවගේ ප‍්‍රධානත්වයෙන් ජාතික කාන්තා අයිතීන් සුරැකීමේ සම්මේලනයක් පවත්වන ලදී. ඉන්පසු ඉහත කාන්තා සංවිධාන දෙකම එක්වී ශූසෙන් බී අන්තොනී Shusen B Antone නැමැති කාන්තාවගේ නායකත්වය යටතේ “කාන්තා දේශාභිමාණි සංගමය” ආරම්භ කරන ලදී. 1878 දී කාන්තාවන්ට ඡන්ද අයිතිය අවශ්‍ය බව පවසමින් එය නීතිගත කරන ලෙස රජයෙන් ඉල්ලීම් කරන ලදී. මෙම කාන්තා විප්ලවයන් හි ප‍්‍රථීපලයක් ලෙස ඇමරිකාවේ ඇති ප‍්‍රාන්ත අතුරින් වියෝමිං ප‍්‍රාන්තය ප‍්‍රථම වතාවට 1890 දී කාන්තාවට ඡන්දය ප‍්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය ලබා දෙන ලදී. ඉන් අනතුරුව තවත් ප‍්‍රාන්ත කිහිපයක එම ආයිතිය කාන්තාවට හිමිවිය. නමුත් මෙම ඡන්ද අයිතිය ප‍්‍රාන්ත කිහිපයකට සීමා වු නිසා “ඇමරිකානු ජාතික කාන්තා ඡන්ද අයිතීන් සංගමය” නමින් සංගමයක් 1900 දී ගෙරී ජෙප්මෙන් කාට් නැමැති කාන්තාවගේ නායකත්වයෙන් අරම්භ කරන ලදී. මෙම සංගමය කල බොහෝ උද්ඝෝෂනයන්, රැස්වීමන්, සම්මේලනයන් එවකට ඇමරිකානු සමාජයේ උගත් කාන්තාවන්ගේ හා ඉහල පැලැන්තිවල කාන්තාවන්ගේ දැඩි අවදානයට ලක්වීය. එසේම සර්ව කාලීන දේශපාලන මෙහෙයන් ඉටුකිරීමටත්, සංගමයේ ඉදිරි කටයුතු සදහා විශාල අරමුදලක් තරකර ගැනීමටත් මෙම සංගමය සමත් විය. මේ නිසා මෙම සංගමයේ ප‍්‍රචාරන කටයුතු රටේ සෑම ප‍්‍රදේශයක්ම ආවර්ණය වන ආකාරයට සිදුවිය. අවසානයේ ශූසෙන් විසින් ගෙන එන ලද කාන්තා අයිතීන් ඉල්ලීමේ ප‍්‍රකාශනය 19 වන නීතිය යන නමින් 1920 දී ඇමරිකානු පාර්ලිමෙන්තුව විසින් අනුමත කරන ලදී. ඒ අනුව සමස්ථ ඇමරිකානු කාන්තාවන්ටම ඡන්දය ප‍්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය හිමිවිය. කාන්තා අයිතීන් වෙනුවෙන් ප‍්‍රථම වතාවට අනුමත කල මෙම නීතිය 1920 සිට 1960 දක්වා තවත් බොහෝ කාන්තා අයිතීන් සුරකීමේ සංවිධානයන් බිහිවීමට හේතු කාරණා විය. මෙසේ බිහිවු සංගම් අතුරින් වැදගත්ම සංගමයන් ලෙස 1920 දී බිහි වු “කාන්තා ඡන්දලාභින්ගේ සංගමය” League of Women Voters හා 1935 දී බිහි වු “ජාතික නීග්‍රෝ කාන්තා කෞන්සලය” National Council of Negro Women සදහන් කල හැක.

ඉහත සංගමයන් හා සංවිධානයන් කාන්තාව සම්බන්ධයෙන් වු විවිධ ඉල්ලීමන් එනම් කාන්තා/පිරිමි සම අයිතිය හා නිදහස යනදී තේමාවන් පෙරදැරි කරගෙන රට තුල ප‍්‍රචාරණයන් හා උද්ඝෝෂණ ව්‍යාපාරයන් දියත් කරන ලදී. විශේෂයෙන් 1923 දී “ජාතික කාන්තා සංගමය” කාන්තාවන්ට, පිරිමින් හා සම අයිතිය දැඩිව ඉල්ලා සිටින ලදී. නමුත් රටේ පාලකයන් වසර 50 ක පමණ කාලයක් තිස්සේ මෙම ඉල්ලීම කුණු කූඩයට දමා තිබුණි. මේ ආකාරයට කාන්තා සංවිධානයන් ජාත්‍යන්තර මට්ටමින් සක‍්‍රිය වනවාත් සමගම මේ විෂය කෙරෙහි එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ අවදානය ද යොමු විය. ඒ අනුව 1945 දී පැවැත් වු එක්සත් ජාතීන්ගේ සංගමයේ කාන්තා අයිතිය හා කාන්තා හා පිරිමි සම අයිතිය පිලිබදව එහි ආරම්භක දේශනයෙන් හුවාදක්වන ලදී. පසුව 1948 දී කාන්තාවන් සම්බන්ධයෙන් ගතයුතු තීරණයන් පිලිබදව සොයා බැලීමට හා අධ්‍යනය කිරීමට කොමිසමක් පත්කරන ලදී. එහි ප‍්‍රථිපලයක් ලෙස 1952 දී එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය “කාන්තා දේශපාලන අයිතිය” යන මැයෙන් සමුළුවක් පවා පවත්වන ලදී. නමුත් 1960 වන විට ඇමරිකාවේ කාන්තා සංවිධානයන් තරමක අන්තවාදී ක‍්‍රියා පිලිවෙතක් අනුගමනය කරන්නට විය. එයට ප‍්‍රධාන හේතුව වුයේ එවකට කාන්තාව සම්බන්ධයෙන් ලියවී පල වු ලිපියන්ය. ඉන් කිහිපයක් සදහන් කරන්නේ නම්,

• The Second Sex (1953) By Simone De Beauvoir
• The Feminine Mystique (1963) By Betty Friedan
• Sexual Politics (1969) By Kate Millet
• The Female Eunuch (1970) By Gamaine Gree

මෙම ලිපියන් කාන්තා සංවිධානවලට දැඩි බලපෑමක් ඇත කරවන්නට හේතුව වුයේ මේ වන විට මෙම කාන්තා සංවිධාන දේශපාලන අයිතිය දිනාගැනිමට වඩා සමාජ ගෞරවය දිනා ගැනිම කෙරෙහි වැඩි අවදානයක් යොමුව පැවතීමයි. එසේම මොවුන්ගේ තවත් අරමුණක් වුයේ කාන්තාවට එරෙහිව නිකුත් කරන ප‍්‍රකාශන හා සමාජය තුල කාන්තාව පිලිබදව තිබෙන මිත්‍යාවන් ඉවත් කර කාන්තාව කෙරෙහි ගෞරවණීය අවදානයක් දිනාගැනීමයි. මේ වෙනුවෙන් ක‍්‍රියා කල සංවිධාන අතුරින් ප‍්‍රධාන කිහිපයක් සදහන් කරන්නේ නම්,

• National Organization for Women (NOW) ජාතික කාන්තා සංවිධානය
• National Women’s Political Caucus – 1971 ජාතික කාන්තා දේශපාලන සංවිධානය

යන සංවිධාන සදහන් කල හැක. ඉන් පසු 1973 දී,

• The Equal Rights Amendment Ratification Coun ඇදුම් සම අයිතිය නීතිගත කිරීමේ හා ක‍්‍රියාවට නැගීමේ කෞන්සලය
• Coalition of Labour Union Women කාන්තා සමුහ සේවක සංගමය

යනාදී සංගම් ද බිහිවිය. National Organization for Women (NOW) යන සංගමය පැවැත්තු රැලි හා උද්ඝෝෂණ හේතුවෙන් “කාන්තා සම අයිති” නීතිය 1971 ඇමරිකානු ප‍්‍රාන්ත සභාවත් 1972 දී ඇමරිකානු රාජ්‍ය සභාවත් පිලිගැනීමට එකගවිය. නමුත් 1982 ජූනි 30 දින මෙම නීතිය සදහා පාර්ලිමේන්තු ඡන්ද විමසීමක් සිදුකල අතර එහි දී ඡන්ද 38 ක් ප‍්‍රමාණවත් නොවීම හේතුවෙන් මෙම නීතිය පාරාජයට පත්විය. ඉන් පසුවද මෙම නීතිය නීතිගත කිරීමට ගත් සෑම උත්සාහයක්ම අසාර්ථක විය.මේ අනුව ලෝක බලවතුන් මෙන්ම ලොවටම නීතිය උගන්වන්න හදන ඇමරිකාව තුල මීට වසර දහස් ගනනකට පෙර නොව මීට වසර කිහිපයකට පෙර කාන්තාවට අත්වින්ද ඉරණමයි. මොවුන් තමා අද “අප කාන්තාවන්ගේ ආරක්‍ෂකයන්” යයි පවසාගෙන කාන්තා අයිතීන් වෙනුවෙන් කිඹුල් කදුළු සලනු ලබයි.මේ ආකාරයට කාන්තා අයීතීන් සුරැකීමේ සංවිධානයන් හරහා කාන්තාව පසුගිය සියවස් හි කුමන අයිතීන් වෙනුවෙන් සටන් ඇරඹුවේද?. එනම් ඇයත් පණ ඇති. හැඟීම් දැණිම ඇති, මනුෂ්‍ය ගනයට අයත්, පිරිමින් හා සම අයිතිය සමාජය තුලත්, දේශපාලනය තුලත්, හිමවිය යුතු බවටත් තමන්ට ලිවීමේ, කථාකිරීමේ, දේපල අයිතිය යනාදී සමාජ අයිතීන් සියල්ල හිමවිය යුතු බවටත් පවසමින් සටන් අරඹා අද වනවිට ඔවුන් කිසියම් ආකාරයක ජයග‍්‍රහණයන් දිනාගෙන සිටියද අදටත් තවත් බොහෝ රටවල් එම අයිතීන් ඔවුනට පූර්ණ වශයෙන් ලබා දී නැත යන්න ද මෙහි සදහන් කලයුතුමය.

එසේම යහපත් අරමුණු පෙරදැරිව ඇරඹු මෙම කාන්තා අයිතින් සුරකීමේ ක‍්‍රියාවලිය අද වන විට ඉතා සංවීධානාත්මකව එහි සටන් පාඨයන් වෙනස් කරමන් මෙම කාන්තාවන් නොමඟ යවා ඇත. කාන්තාවගේ අඩනිරුවත් ඇදුම් ඇදීමත්, වේදිකාවල අන්පිරිමීන්ට ආකර්ශණීයව හැසිරීමත්, පිරිමින්ගේ ආකර්ශණය දිනාගත් ප‍්‍රදර්ශන භාණ්ඩයක්වීමත් වර්ථමානයේ කාන්තා නිදහස බවට පරිවර්ථනය කර සමාජගත කොට ඇත. ස්වභාවයෙන්ම සංවේදී වු මේ කාන්තාව තමන් නොදැනම පිරිමින්ගේ ආකර්ශණීය වදන්වලටත් සිතුවිලිවලටත් කාන්තා නිදහස නමින් බිලිවෙමින් සිටී. සැබෑ කාන්තා නිදහස අමතක වු මොවුන් පිරිමි සමාජය සතුටු කරවන “බෝනික්කන්” තත්වයට අද පත්ව සිටී. විශේෂයෙන් මෙහි දී මුස්ලීම් කාන්තාවන් තම ශරීර අලංකාරය පිටතට නොපෙනෙන සේ වස්ත‍්‍රයකින් වසා සිටීමත් (ෆර්දාව), සමාජයේ පිරිමින්ගේ කාමුක බැල්මන්ගෙන් ඉවත්ව හා දුරස්ව සිටීමත්, බොලද ආකර්ශණීය වදන්වලට හසු නොවී ගෞරවාන්විතව තමන්ටම සුවිශේෂ වු ආකාරයට ජීවත්වීමත් මුස්ලීම් කාන්තාවන් වහලූන් ලෙස පවත්වාගෙන යන බවට ඉහත බොලද කාන්තා අයිතීන් සුරකින සංවිධානයන් හඩඟන තැනට ඔවුන් පත්ව ඇත. තමන් ආරම්භයේ සමාජය ඉදිරියේ තැබු සටන් පාඨයන්ගෙන් බැහැරවී කාන්තා විරෝධි කුමන්ත‍්‍රණවලට හසුවී තම අරමුණුවලට යනවා වෙනුවට පිරිමීන්ගේ අවශ්‍යතාවයන් ඉටුකරවමින් හා ඒ වෙනුවෙන්ම කටයුතු කරමින් සිටී. මෙම ප්‍රකාශය තවදුරටත් තහවුරු වන්නේ වසර 30 ක පමණ කාලයක් මුළුල්ලේ කාන්තා අයිතීන් වෙනුවෙන් හඩක් නගන ග්‍රීර් Germaine Greer නැමැත්තිය පැවැත්වූ සංවාදයයි.

එනම්,

1970 වේ සිට කාන්තාවගේ නිදහස වෙනුවෙන් සටන් කරමින් සිටින ජෙර්මන් ග්‍රීර් නැමැති කාන්තාව 1999 මාර්තු 07 දින ලන්ඩනයේ පැවැත් වු ලෝක කාන්තා සම්මේලනයට සහභාගි වෙමින් එහි දේශනයක දී පවසා සිටියේ “තවම කාන්තාව වහල්භාවයෙනුත්, පිරිමින්ගේ හිංසනයන්ගෙන් හා අනවශ්‍ය අතපෙවීමන්වලිනුත් මිදුනේ නැත. අද පවුල් ජීවිතයේ කාන්තාව ස්වාමියා විසින් හිංසාකාරීව පවත්වමින් සිටී. නිවසේම ඔවුන්ව කිසිවකටත් එරෙහිවීමට නොහැකි ආකාරයට අසරණ තත්වයට පත්කොට ඇත. එසේම බාහිර ලෝකයේ ඔවුන් පිරිමින්ගේ කෲර ආශාවන්ටත් විනෝදකාමී ක‍්‍රියාවන්ටත් විනෝද භාණ්ඩයක තත්වයට පත්ව තිබේ. තවද වෙළද භාණ්ඩ අලෙවි කරණයේ ප‍්‍රදර්ශන භාණ්ඩයක් තත්වයට ද පත්කර තිබේ.” යයි පවසන ලදී.

ඇය විසින් රචිත ග‍්‍රන්ථයක් වන The Whole Women හි ඇය පවසා සිටින්නේ “ප‍්‍රථමයෙන්ම අප ආරම්භ කල ‘පිරිමියාට කාන්තාව සමයි’ යන විප්ලවිය තේමාව අද වන විට පරාජය අත්විද ඇත. එපමණක් නොවේ එය කාන්තාව නොයෙක් ආකාරයේ දරුණූ ඉරණමයන්ටද යොමු කොට ඇත” යනුවෙනි. ඕස්ටේ‍්‍රලියාවේ උපන් ඇය බි‍්‍රතාන්‍ය විශ්ව විද්‍යාලයක සේවය කරන අතර ඉහත අදහස් දැක්වීම සිදුකලේ ආරාබි දේශයේ හිද නොව. “කාන්තා අයිතිය වෙනුවෙන් හඩ නගන ඉස්ලාමිය කාන්තා නිදහස හා ඉස්ලාමීය ආගමික නීති රීතිවලට එරෙහිව සටන්වදින ත්ස්ලීමා නස්රීන්වරුන් වෙනුවෙන් හඩ නැගීමට සිටින්නෙමු” යයි පවසාගන්නා ලෝව දියුණුම සමාජය යයි පවසා ගන්නා බ්‍රිතාන්‍යයේ සිටය. මෙම ප‍්‍රකාශය මඟින් කාන්තාවද ලොව හිමි තැන මනාව පිළිඹිබු කරයි.

මේ ආකාරයට වෙස්මූණු පැලද කාන්තා හිංසනය හා අයිතිය වෙනුවෙන් හඩනගන බොහෝ රටවල කාන්තාවගේ ඉරණම පෙළ ගැසිය හැක. නමුත් නියදියක් ලෙස අවබෝධය සදහා ලොව බලගතු ලොවටම වැදි බණ දෙසන රාජ්‍ය දෙකක කාන්තාවට අත්ව තිබෙන ඉරණම අවබෝධ කර ගැනීම මගින් අනිකුත් රටවල කාන්තාවගේ ඉරණම අවබෝධ කරගැනිම අපහසු නොවනු ඇත යන්න මාගේ විශ්වාසයයි. අවසාන වශයෙන් පවසන්නට ඇත්තේ කාන්තාව දීර්ඝ කාලීනව කල උද්ඝෝශණ, ජනරැලි, පෙලපාලී… යනාදී ක‍්‍රියාමාර්ගයන් තුලින් අද ඇය දිනාගත් එකම අයිතිය “ලෝක කාන්තා දිනය” නම් කාන්තාවන් සදහා වු ජාත්‍යන්තර එක් දිනයක් යන්න පමණි. වසරේ දින 365න් ඇය වෙනුවෙන් එක් දිනයක් නම් කිරීම තුල යම් ආකාරයක ඇයට අසාධාරණයක් වී ඇති බව බොහෝ කාන්තාවන් අවබෝධ කර නොගනී. එය වඩාත් හොදින් අවබෝධ කරගැනීමට ඇය වෙනුවෙන් වෙන්කල එම දිනයම හොදම සාක්‍ෂියයි. එනම් ඇය වෙනුවෙන් වෙන්කල එම දිනයෙ පවා තවමත් ඇය උද්ඝෝශණය කරනවා යන්න ඇයට නිදහස නොලැබුනා යන්නට හොදම සාක්‍ෂිය වේ.

නිර්ධන පන්තිය වෙනුවෙන් හඬ නඟමින් සටන් වැදුණු ජර්මන් ජාතික සමාජවාදී නායිකාවක වන ක්ලාරා සෙට්කින්ගේ 1910 දී කාන්තා අයිතිය පිළිබඳ මූලික පියවර තබමින් කාන්තා අයිතීන් ගැන මුලින් ම කතා කළේ කෝපන්හේගන්හි පැවති වැඩ කරන කාන්තාවන්ගේ ජාත්‍යන්තර සම්මේලනයේදීය. අයිතීන් වෙනුවෙන් සටන් වැදුණු කම්කරු කාන්තාවන් සැමරීමට ජාත්‍යන්තර කාන්තා දිනයක් නම් කළ යුතු බවට යෝජනාව ගෙන ආවේ ද ඇයයි. අන්තර්ජාතික කාන්තා දිනය ඇරඹෙන්නේ කාන්තාවන් 15,000ක් තමන් වැඩ කරන පැය ගණන කෙටි කරන ලෙසටත්, වඩා හොඳ වැටුප් දෙන ලෙසටත්, ඡන්ද අයිතිය දෙන ලෙසටත් ඉල්ලමින් නිව්යෝර්ක් නගරයේ පැවැත්වූ පාගමනක් හේතුවෙනි. ඉන් වසරකට පසු ජාතික කාන්තා දිනය පළමුවරට ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද්දේ ඇමෙරිකානු සමාජවාදී පක්ෂය විසිනි. ප්‍රථම සැමරුම කෝපන්හේග් නුවරදී පැවැති සමුළුව පැවැත්වීමෙන් අනතුරුව 1911දී ලොව රටවල් කිහිපයක ලෝක කාන්තා දිනය සමරනු ලැබී ය. ඒ අනුව යමින් මාර්තු 8 වැනිදා අප මේ සමරන්නේ 110 වැනි අන්තර්ජාතික කාන්තා දිනයයි.

කාන්තා දිනය පළමු වරට 1911 වසරේදී ඔස්ට්‍රියාව, ඩෙන්මාර්ක්, ජර්මනිය සහ ස්විට්සර්ලන්තය යන රටවල සැමරිණි. 1975 වසරේදී එක්සත් ජාතීන්ගේ සංගමය විසින් එය සමරනු ලැබීමත් සමඟ ඊට නිල පිළිගැනීමක් ලැබිණි. එම දිනය වෙනුවෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංගමය යෙදූ පළමු තේමා පාඨය වූයේ, "අතීතය සමරමින්, අනාගතය සැලසුම් කරමින් සිටිමු," යන්නය.

මේ වනවිට ලොව පුරා කාන්තා සංවිධාන දස දහස් ගණනින් බිහි වී තිබේ. ඒවායේ අරමුණු එකින් එකට වෙනස් ය. එය ලෝකයෙහි අසමතුලිත හා නොදියුණු බවෙහි කැඩපතකි. මේ බොහෝ කාන්තා සංවිධාන විමුක්තිකාමී බවට වඩා ස්වකීය පුද්ගලික පරමාර්ථ සාධනයේ ලා ක්‍රියාකරන බැවින් එහි සැබෑ අරමුණ යට ගොස් ඇති බවක් පෙනේ. සමතැන - නිසිතැන ගැන ගැටලු මතු වී තිබේ. ලොව පවතිනාතාක් කල් ගැහැනු පිරිමි සමාන වන්නේ නැත. ඔවුනොවුනට සුවිශේෂී වන ශක්‍යතා, දුර්වලතා සහ ආශා ඇත. ජීව විද්‍යාත්මකව පවා සමාන තත්ත්ව නැත. එහෙත් සියල්ලෝම මනුෂ්‍ය ප්‍රාණීහු වෙති. එනිසා තත්වානුකූලව මේ විභවතා තේරුම් ගත යුතුය. ඒ ඒ අවස්ථා සඳහා වඩා ප්‍රමුඛ වන්නේ කවරෙක්ද යන්න විනා තැන ගැන ගැටලු මතු විය යුතු නැත.

3.කාන්තා විමුක්ති ව්‍යාපාරයේ විවිධ අවධීන්:

බටහිර කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය මුල් අවදිය

මේ අනුව කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය බිහිවීමට සමකාලීන යුරෝපීය ක්‍රියාත්මක වූ බුද්ධිවාදී ව්‍යාපාරය හා විශේෂයෙන්ම ලිබරල් චින්තනය බලපෑ බව කිව හැකිය.ධනවාදයේ නැගීම,පියුරිටන්වාදයේ ව්‍යාප්තිය මෙන්ම තර්කනය හා විද්‍යාවේ නව අදහස් විසින් ඇති කළ ඓතිහාසික පරිවර්තන විසින් විවිධ ප්‍රශ්න දෙස නව දෘෂ්ටි කෝණයකින් බැලීමට යුරෝපා ජාතිකයන් පොළඹවන ලදී.මේ නව පිබිදීම තුළ  කාන්තාව පිළිබඳව සිතන්නට අනුබල දුන්නේ මේ එම පිබිදීම ටත් වඩා,තත්කාලීනව හටගත් ආර්ථික හා සමාජයීය පරිවර්තනය කාන්තාවට බලපෑ ආකාරය බව කීම වඩාත් නිවැරදිය.එකල ක්‍රියාත්මක වූ කාන්තා ව්‍යාපාරය මූලික ස්වභාවය වටහාගත් විට ඊට හේතු සොයාගත හැකි.තත්කාලීන කාන්තා ව්‍යාපාරය ඊට පෙර අතීතයේ පටන් කාන්තාවගේ තත්ත්වය පිළිබඳව අවධානය යොමු කරමින්,එතෙක් හා මාර්ගයෙහි ක්‍රමික වෙනසක් සඳහා යෝජනා ඉදිරිපත් කළ බවක් නොපෙනෙයි.ඒ වෙනුවට එම ව්‍යාපාරය තුළ දක්නට ලැබුණේ ඒ මොහොත ප්‍රශ්න කිරීමයි.මේ අනුව,ආරම්භක අවස්ථාවේදී කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය,එකල යුරෝපයේ හට ගනිමින් තිබූ පරිවර්තනය තුළ කාන්තාවගේ තත්ත්වය පිළිබඳව අවධානය යොමු කළ බව පෙනෙයි.කෙසේ වෙතත් එහිදී ඇගේ තත්වය ඓතිහාසික විකාශය අවතක්සේරුවට ලක් කරන ලද බවක් මෙයින් කිසිසේත් අදහස් නොවෙයි.එහෙත් පොදුවේ ගත් කල මේ මුල් ව්‍යාපාරය තුළ දීර්ඝ හැදෑරීම්,kathika වෙනුවට ඒ මොහොතේ තත්ත්වය පිළිබඳව ප්‍රශ්න කිරීමක් දක්නට ලැබිණි.

Roberta hamilton දක්වන පරිදි මෙම ප්‍රශ්න කිරීමට ඉලක්ක වූයේ ධනවාදය වර්ධනය වීමේ ප්‍රතිඵලය යි.ඇය දක්වන පරිදි,ධනවාදී සමාජයක් තුළ කාන්තාවගේ තත්ත්වය යන්නෙහි ,ආරම්භය සලකුනු කරන්නේ,යුරෝපයේ වැඩවසම් වාදයෙන් ඉවත්වෙමින් ගත කළා වූ සංක්‍රාන්ති අවධියේදීය.එනම් යුරෝපයේ පොදුවේ වැඩවසම් මධ්‍යතන යුගයේ නූතන යුගයට පිය නැගීම ආරම්භ කළ පුනරුද සමයේ දී ය.මේ අනුව බටහිර,කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය ට මුලපිරීම පුනරුද සමයේ දී හෝ ඉන් පසුවආසන්න කාලයේදී සිදුවිය යන්න hamilton ගේ අදහස බව පෙනෙයි .එහෙත් විද්‍යුත් භග්වත්ගේ අදහස නම්,මේ තත්ත්වෙ දක්නට ලැබුණේ දාහත්වන සියවස මුල සිට බවයි .ස්ත්‍රින් නිශ්චිත කාලවකවානුවක් ඉදිරිපත් කරමින් ඇය පෙන්වා දෙන්නේ,එකල කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය පිළිබඳ අදහස් නොපැවතියද ,පුරුෂ කේන්ද්‍රීය සංස්කෘතිය සම්බන්ධව කාන්තාවන්ගේ විවේචන ක්‍රමයක් මතුව ආ බවයි.නෑ මෙමගින් අදහස් කරන්නේ hamilton දක්වන සංක්‍රාන්ති යුගය ම නො වුවත්,අඩුම තරමින් ආසන්න කාලය හටගත් ප්‍රවණතාවක් පිළිබඳවම විය හැකිය.කෙසේ වෙතත් බටහිර කාන්තාවාදී අදහස් වල ආරම්භය 15 වන හා දාහත්වන  සියවස් අතර කාලය දක්වා දිව යන්නේය .මන්දයත් පැවති සමාජ පැවැති සමාජ ආර්ථික ආරක්ෂණ ක්‍රම ක්‍රමයෙන් බිඳ වැටෙන බව පෙනෙන විට,හා එයට සමාන්තරව කාන්තාවට ස්වාධීනත්වයකින් ක්‍රියා කළ හැකි බල ගැන්වීමක් ක්‍රියාත්මක නොවන විට හට ගන්නා ලද අර්බුදය හමුවේ පවතින පුරුෂ කේන්ද්‍රීය සමාජ ආර්ථික ව්‍යුහය ප්‍රශ්න කිරීමක්,අවම වශයෙන් ඉතා සීමිත මට්ටමෙන් වත් සිදුවන්නට ඇතැයි සිතිය හැකි බැවිනි .එසේම එසේ ප්‍රශ්න කිරීමට,තත්කාලීනව හට ගනිමින් තිබූ බුද්ධිමය වර්ධනය හේතු වන්නට ඇති බව ද සිතිය හැකි ය.

ඒ අනුව කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය මුල් අවදිය ,ඉහත විස්තර කළ ආකාරයට අදාල මොහොතේ පැවති තත්ත්වය ප්‍රශ්න කිරීම් තුළින් නිර්මාණය වූ බව සිතිය හැකිය.හැමිල්ටන් අවධාරණය කරන පරිදි ධනවාදයේ නැගීමත් සමග හටගත් තත්ත්වයන් කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය සඳහා පසුබිම සකස් කරන ලද්දේ මේ ආකාරයටය .හැමිල්ටන් අවධාරණය කරන්නේ ,කාන්තාවගේ තත්ත්වය පිළිබඳව පරික්ෂා කිරීම සම්බන්ධ සංධිස්ථානය වූයේ,කාර්මීකරණය ,නාගරීකරණය හෝ නවීකරණය හෝ නොව ධනවාදය නැගීම බවයි .එකල භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනය හටගත් පරිවර්තනය වෘත්තීය හා සමාජ යන අංශ වල කාන්තාවගේ තත්ත්වයට බලපෑමක් ඇති කරන ලදී .ධනවාදයේ නැගීමට පෙර සිටම යුරෝපයේ පුරුෂයන්ට හා කාන්තාවන්ට ගෘහස්ථ හා වෘත්තීය සීමා පැහැදිලිව වෙන් කර තිබුණි .එසේම ස්වාමිපුරුෂයාගේ හා භාර්යාවගේ භාර්යාව ගේ භූමිකා කැපී පෙනෙන ලෙස වෙන්කර දක්වන ලද බව පෙනෙයි .වෘත්තීය ,රැකියාව හෝ ජීවනෝපාය තුළ උපයන්නා යන ප්‍රධාන භූමිකාව ස්වාමිපුරුෂයා සතුවිය .මේ නිසා පොදු සීමාව නොහොත් බැහැර සමාජය බොහෝ දුරට ස්වාමි පුරුෂයාට පමණක් විවෘත වූවක් විය .කාන්තාවගේ කාර්යභාරය නිර්ණය වී තිබුණේ පවුල කේන්ද්‍ර කරගත් ගෘහස්ථ සීමාව තුළය .මේ වූ කලි සම්ප්‍රදාය හා ඓතිහාසික විකාශනය තුළින් තත්කාලීන බටහිර කාන්තාවට වෙන්කර තිබූ භූමිකාවයි .

කෙසේ වෙතත් ,හැමිල්ටන් ගේ අදහස් අනුව පෙනෙන්නේ කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය තුළ ප්‍රශ්න කරනු ලැබුවේ මෙම භූමිකාව නොව ,ධනවාදයේ නැගීමට සමගාමීව ඇති වූ පරිවර්තනයත් සමග කාන්තාවට එතෙක් වෙන්ව තිබූ මෙම භූමිකාවේ හටගත් වෙනස බවයි .වෙළඳාම ,වාණිජ කටයුතු හා කර්මාන්ත වර්ධනය වත්ම  මෙම නව භූමිකා වෙනස හටගත්  බව පෙනෙයි .විශේෂයෙන්ම යුරෝපයේ ශිල්පී මට්ටමේ ගෘහ කර්මාන්ත යන සීමාව ඉවත් වෙමින් එතෙක් කර්මාන්ත සංවිධානය වී තිබූ ආකාරය වෙනස් වීම කාන්තාවගේ තත්වය කෙරෙහි බලපාන ලදී .භග්වත් පෙන්වා දෙන්නේ මේ අවස්ථාවේදී වැන්දබුවන්ට පැවති ආරක්ෂණය හා වරප්‍රසාද ආදී විවිධ අංශ වෙනස් වූ බවයි .මෙයින් අදහස් කරනුයේ ගෘහස්ථ සීමාව තුළට සීමා කරනු ලැබ හෝ ඇයට හිමිව තිබූ යම් යම් ආරක්ෂණ පවා අහිමි වීමේ තත්ත්වයකට යුරෝපා කාන්තාව පත්වූ බවයි .මන්ද නව ආර්ථික ක්‍රමය තුළ ඇය යැපෙන්නා ගේ භූමිකාවෙන් ද ඉවත් කර දමන ලද බැවිනි .එහෙත් ඒ සමගම සිදු විය සිදුවිය යුතු පරිදි අයට උපයන්නා ගේ භූමිකාව හිමි වීමක්ද සිදු වූයේ නැත .නව පරිවර්තනයක් සමඟ ඇයටත් ශ්‍රමය මුදලට සපයන්නට සිදු වූ බව සත්‍යයකි.එහෙත් එම ශ්‍රම සැපයුම තුළ ඇය පුරුෂයාට සාපේක්ෂව තක්සේරු කෙරුණේ අඩු මට්ටමකිනි .එසේම ඇය බරපතළ ලෙස ශ්‍රම සූරා කෑමකට ලක් විය.ඒ කර්මාන්ත අංශයේය. වෙළඳාම තුළ ඇයට ඉඩක් තිබුනෙම නැති තරම් වූ අතර ඒ ලද සීමිත අධ්‍යාපනය හේතුවෙන් වෘත්තීය අවස්ථා ලබා  ගැනීමක් පිළිබඳව  සිතීමටවත් නොහැකි විය.

භග්වත් පැහැදිලි කරන මේ තත්ත්වෙ එකල යුරෝපයේ සෑම කාන්තාවකටම කාන්තාවකටම පොදු තත්ත්වයක් නොවෙයි .සමකාලීන පන්ති පදනම අනුව බලන විට කාන්තාව මුහුණ පෑ අර්බුදයේ දෙයාකාර බව පෙනෙයි .මේ අර්බුදයේ ස්වභාවය අනුව කාන්තාව තත්කාලීන ප්‍රශ්නය ආමන්ත්‍රණය කළ ආකාරය ද වෙනස් වූ බව පෙනෙයි .ඉතා සරලව විස්තර කළහොත් නූතන යුරෝපා ආර්ථිකයේ ගෘහ කර්මාන්ත හා කුඩා ඉඩම් වගාව යන අංශ යටපත් වන විට ජීවනෝපාය මාර්ග පිළිබඳ අර්බුදයට ගොදුරු වූ ගැමි ප්‍රජාව විශාල වශයෙන් කාර්මික නගර කරා සංක්‍රමණය වන්නට විය .මේ පිරිස මූලික කරගෙන යුරෝපයේ ප්‍රධාන නගරවල කාර්මික නිර්ධන පන්තියක් නිර්මාණය විය.ඉහත දක්වන ලද ආකාරයට කාන්තාව ධනවාදයක් සමග මුහුණ දුන් අර්බුදය පන්ති පදනම මත නිර්ණය වූයේ මේ නිර්ධන පන්තියේ මතු වීමත් සමගය.මෙන්ම නිර්ධන පන්තියේ කාන්තාවෝ පීඩාකාරී වූත්,අයිතිවාසිකම් හෝ සුබසාධනයක් නොමැතිවූත් සේවා කොන්දේසි යටතේ ,ශ්‍රම සූරා කෑමකට ගොදුරු වූහ.එමෙන්ම මුඩුක්කු ආශ්‍රිතව ,අවම ජීවන කොන්දේසි යටතේ සීඝ්‍රයෙන් පාදඩකරණයට ලක් වීමේ අවදානම සහිත සමාජ වාතාවරණයක් තුළ ඇය ගෘහස්ථ සීමාව තුළ එකලාව වත්,සමාජය තුළ පොදුවේ පීඩාවට පත් වූවාය .

එහෙත් මධ්‍යම හා ඉහළ පන්තියේ කාන්තාවන්ගේ තත්ත්වය මෙයට හාත්පසින් ම වෙනස් විය .ඔවුන්ගේ තත්ත්වය මතු වූයේ වෙනස්ම තත්ත්වයක් තුළනි.එකල හට ගනිමින් තිබූ නව ආර්ථික පරිවර්තනය මෙම පන්ති වල කාන්තාව ගෘහස්ථ වගකීම් වලින් නිදහස් කිරීමට සමත් විය .ධනවාදී සමග සාක්ෂාත් කරගත්  සශ්‍රීකත්වය මෙම පවුල්වල කාන්තාවන් හුදු සැරසිලි බවට පත් කරමින් තිබුණි .ගෘහණිය නොහොත් නම්බුකාර කාන්තාව පිළිබඳ නව පරමාදර්ශයක් බිහි විය .දහනමවන සියවස වන විට කාන්තාව පිළිබඳව නිර්මාණය වූ නව රොමෑන්ටික්වාදී ,පරමාදර්ශය ප්‍රතිරූපය මතු වූයේ මෙම මධ්‍යම පාන්තික කාන්තාවන් ඉලක්ක කොට ගෙන ය .ඇය පවිත්‍ර ,අවිහිංසක,කුඩා දරුවකු වැනි,විරාගී පරමාදර්ශී චරිතයක් වශයෙන් පෙනී සිටීමට පොළඹවනු ලැබීය .සාරධර්ම තුළින් ,පියුරිටන්වාදී ආගමික අදහස් තුළින් පමණක් නොව සාහිත්‍ය තුළින්ද මෙම ප්‍රතිරූපය ඉදිරියට ගෙන එන ලද්දේ ය .එම පරමාදර්ශය ප්‍රතිරූපය ආරක්ෂා කර ගැනීමට නම් ඇය ගෘහස්ථ සීමාව තුළ නිරන්තරව රැඳී සිටිය යුතු අතර ඇගේ පොදු ජීවිතය ද සීමා කළ යුතුව තිබුණි.පොදු සමාජයට අවතීර්ණ වූ සීමිත අවස්ථා වලදී පවා ඉතා අනම්‍ය ලෙස ඇගේ භූමිකාව නිර්ණය කර තිබුණි . ගෘහස්ථ සීමාව තුළ ද ඇය අකර්මණ්‍ය තත්ත්වයට පත්වුණ ලකුණු පහළ වූයේ කාර්මික ධනවාදය ප්‍රතිඵලයක් ලෙස නිෂ්පාදන කටයුතු ගෘහයේ සිට කර්මාන්තශාලා කර මාරු වීමත් සමගය .තත්ත්වය මෙසේ වන විට මෙම මධ්‍යම හා ඉහළ පාන්තික කාන්තාවන්ට ස්වකීය පැවැත්මේ අප්‍රයෝජනවත් බව පිළිබඳව අවබෝධයක් ඇති වන්නට පටන් ගත්තේය .ඒ සමගම ආත්මාභිමානය බිඳවැටීමේ අවදානමකට ද ඔවුහු මුහුණ දුන්හ .මෙම ආත්ම ආත්ම අභිමානය බිඳ වැටීම වූ කලින් සමාජ තත්වය හා සම්බන්ධ කාරණාවක් නොවිණි .මන්දයත් සමාජ තත්ත්වය සම්බන්ධයෙන් ඔවුන්ගේ තත්වය යහපත් වූ බැවිනි .කාර්මික මධ්‍යම පන්තියේ හා හා සාම්ප්‍රදායික ඉහළ ඉහළ පන්තිය කාන්තාවෝ තවදුරටත් සමාජයේ බුහුමන් ලැබූහ .එහෙත් තම පන්තියේ පුරුෂයන්ට සාපේක්ෂව තමන් අක්‍රීය ,අලස,පුරුෂයන් ගෙන් යැපෙන ,සැරසිලි බවට පත්ව ඇති බව අවම වශයෙන් ඔවුන් අතරින් සුළුතරයකට වත් දැනෙන්නට විය .ඔවුන්ගේ ආත්ම ආත්මාභිමානය බිඳවැටීමට හේතු වූයේ මෙම තත්ත්වයයි .මෙසේ ධනවාදයේ නැගීමත් ඒ හා බැඳුණු පන්ති පදනම තුල කාන්තාව මුහුණ පෑ දෙයාකාර අර්බුදයත් කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය ආරම්භයට හේතු වූ බව කිව හැකිය .

මෙබඳු වාතාවරණයක් තුළ බටහිර කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය සඳහා මුල පුරනුයේ ඉහතින් විස්තර කරන ලද මධ්‍යම පාන්තික කාන්තාවන් නියෝජනය කළ පිරිසක් බව පෙනේ .ස්ත්‍රී පැවැත්ම පිළිබඳව අලුතින් සිතන්නට පෙළඹ වූ ,එක් අතකින් ඉහතින් විස්තර කරන ලද අලස ,අලංකාරික ජීවන රටාවන් ,අනෙක් අතින් තම පන්තියේ පුරුෂයන්ට සහ සාපේක්ෂව ඔවුන් ලද සීමිත ,එහෙත් සෙසු පන්ති වල කාන්තාවන්ට සාපේක්ෂව  වැඩි අධ්‍යාපන අවස්ථා හා සමාජ ඇසුරන්  'කාන්තා නිදහස නොහොත් විමුක්තිය ' පිළිබඳව අදහස් ඔවුන් තුළ ජනිත කරන ලදී .එහෙත් මේ මුල් අවස්ථාව සංවිධානාත්මක අවධියක් නොවෙයි .ශිලා රොබෝතම් මෙම අවධියේ  ක්‍රියාකාරකම් හඳුන්වන්නේ කාන්තාවන් කීප දෙනෙකුගෙන් සැදුම්ලත් කුඩා කණ්ඩායමක් අතර ක්‍රියාත්මක වූ අභිලාෂයක් නැතහොත් අදහසක් ලෙසිනි .ඒ අනුව ඒක පුළුල් ව්‍යාපාරයක් බවට  පත්වීමේ අවකාශයක් පැවතියේ නැත  .

මෙසේ මුලදී ව්‍යාපාරයක් වශයෙන් කාන්තාවාදය වර්ධනය නොවීමට හේතුවක් ලෙස එකල පැවැති පන්ති වෙනස පුමිතිරිභාවය මත හටගත් අර්බුද අභිභවනය කිරීමට  සමත් වීම දැකිය හැකිය .මෙකල පොදුවේ කාන්තාවගේ තත්ත්වයට වඩා කැපී පෙනුණේ පන්ති පදනම මත කාන්තාවන් කණ්ඩායම් වශයෙන් මුහුණ දුන් තත්ත්වයයි .භග්වත් පෙන්වා දෙන ආකාරයට එවැනි තත්ත්වයක් තුළදී  කාන්තාවාදී විඥානය විසින් සිදු කරනු ලබන්නේ එක්සත් කරනවා වෙනුවට අභිමතාර්ථ හා අපේක්ෂා පදනම් කරගත් වෙනස්කම් ඇති කිරීමකි .රොබෝතම් ට අනුව ,වරප්‍රසාද ලත් පන්තියේ කාන්තාවන් සුළුතරයක් අතර වර්ධනය වෙමින් පැවති කාන්තාවාදී විඥානය සමඟ දිළිඳු කාන්තාවන්ගේ කිසිදු සම්බන්ධයක් තිබුණේ නැත .මන්ද යත්ඔව් උන්ගේ කාන්තාවාදී විඥානයට ,අධ්‍යාපනය උදෙසා වූ හෝ වඩා ඵලදායි පැවැත්මක් සඳහා වූ හෝ වූ හෝ ඉල්ලීම් ගෝචර නොවූ බැවිනි .

කෙසේ වෙතත්  මෙකල දිළිඳු පන්තියේ කාන්තාවෝ ස්වකීය පන්තියට අනන්‍ය වූ අර්බුද පිළිබඳව සවිඥානික නොවූ බව අදහස් නොවෙයි .18 වන සියවස වන විට යුරෝපයේ ඇතැම් තැනක නිර්ධන පංතික කාන්තාවෝ ක්‍රියාකාරී ලෙස විරෝධතා වලට සම්බන්ධ වූහ .මේ තත්ත්වය වඩාත් වඩාත්ම කැපී පෙනුනේ ආහාර සඳහා වූ කැරලි තුළිනි .මේ පිළිබඳව පැහැදිලි නිදර්ශන ප්‍රංශ විප්ලවය අවධියේ පැරිසියෙන් හමුවෙයි .සාගත හා අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩ මිල ඉහළ නැඟුණු අවස්ථාවල පැරිස් නුවර හටගත් විරෝධතා වලට කාන්තා සහභාගිත්වය දක්නට ලැබුණි .කෙසේ වෙතත් මේ කැරලි සදහා සඳහා දිළිඳු කාන්තාවන් මෙහෙයවන ලද්දේ කාන්තාවන් වශයෙන් තමා මුහුණ දී සිටි අර්බුදය පිළිබඳව සවිඥානික අවබෝධයක් විසින් නොව තම පන්තියේ පිරිසට පොදු වූ දරිද්‍රතාවය හා කුසගින්න විසිනි .ඒ හැර මුල් අවධියේ දී මේ කාන්තාවන් තම අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් නැගී සිටීමක් පිළිබඳව කැපී පෙනෙන තොරතුරු හමු නොවේ .ගෘහස්ථ සීමාව තුළ කෙරුණු නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය බිඳ වැටෙන මේ පන්තියේ කාන්තාවන්ගේ ශ්‍රමයට මිලක් නියම විය.එවිට ඇය සුදු පුරුෂයන් හා ගැටෙමින් ජීවනෝපාය සඳහා වෙහෙසිය යුතු විය .එහෙම වාතාවරනය තුල හටගත් පීඩා හා වෙනස් ලෙස සැලකේ සැලකී පහු ලැබූ නමුත් ඒවා කෙරෙහි මෙම කාන්තාවන්ගේ ප්‍රතිරෝධය පෑමක් මුලදී දක්නට ලැබුණේ ම නැති තරම් ය .ඇත්ත වශයෙන්ම නම් යුරෝපා කාර්මික නිර්ධන පන්තිය බිහිවී  පරිණත වූ මුල් අවධියේ දී පවා කාන්තාවන් අතරින් එබඳු පෙරට පැමිණීමක් සිදු නොවීය .ප්‍රතිරෝධය දැක්වීමට වඩා මොවුහු දරා සිටීමට දැක්වූ නැඹුරුව ප්‍රබල වූ බව භගභග්වත්ගේ අදහසයි .එහෙත් එම දරා සිටීම යන්නෙන් අදහස් වනුයේ යටහත් පහත් ලෙස ජීවත් වීමක් නොවන බව ද ඇය අවධාරණය කරයි .සිය ප්‍රතිරෝධය අපරාධ හා ලිංගික වශයෙන් සදාචාර විරෝධී යයි සම්මත යැයි පැවති ක්‍රියාවන් තුළින් ප්‍රකට කළ මෙම කාන්තාවන් විසින් කරන්නට යෙදුණු 'තමන්ගේ ලෝකයට 'එරෙහි කැරලි ගැසීම වඩාත් පුද්ගලික එකක් වූ බව භග්වත්ගේ අදහස විය .මේ අනුව පන්තියක් වශයෙන් අඩ වහල් ,අන්ත දරිද්‍ර තත්වය යටතේ ජීවත් වූ මෙම කාන්තාවන් ස්වකීය ප්‍රතිරෝධය ප්‍රකාශයට පත් කළේ සාමූහික ව්‍යාපාරයක් මගින් නොව ,පුද්ගලික හා ගෘහස්ථ සීමාව තුළ පවතින සම්මතයන් පිටුදැකීමේ ක්‍රමයටය .මෙම තත්ත්වය පැහැදිලි වන්නේ ගණිකාවන් ලෙස ,අනියම් භාර්යාවන් ලෙස හා විවිධ පාදඩ ක්‍රියාවන්ට සම්බන්ධ වූවන් ලෙස මෙම පන්තියේ කාන්තාවන්ගේ සමාජ සම්මතයන්ට පටහැනි වීමේ ප්‍රවණතාව සංඛ්‍යාත්මකව වර්ධනය වීම මගිනි .කෙසේ වෙතත් භග්වත් දක්වන මේ තත්ත්වෙ ද මේ පන්තියේ සියලු හෝ අති බහුතර කාන්තාවන්ට පොදු වූවක් නොවේ .ඒ වෙනුවට බොහෝ පිරිසක් මෙම නව වාතාවරනය වාතාවරනය තම ඉරණම වශයෙන් සලකා දරා ගත් බව සිතිය හැකිය .ස්වකීය පුද්ගලික ඛේදවාචක වශයෙන් පිළිගන්නා ලද තත්ත්වයන්ට පසුබිම වූ සමාජ ආර්ථික  වාතාවරණය ප්‍රශ්න කිරීමට තරම් අවබෝධයක් හෝ ශක්තියක් ඔවුන් සතු නො වූ බව සිතිය හැකිය .මෙසේ මේ පන්තියට අයත් කාන්තාවන්ගේ කාන්තාවන්ගේ සහභාගිත්වයෙන් තොර වීම නිසාම යුරෝපය තුළ තුල තුළ කාන්තාවාදී ක්‍රියාකාරකම් පුළුල් ව්‍යාපාරයක් දක්වා වර්ධනය වීම තවදුරටත් ප්‍රමාද විය .

මේ අනුව පසුකාලීනව බටහිර කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය ට  පදනම වැටුණේ ඉහතින් ම විස්තර කළ අන්දමේ මධ්‍යම පන්තිය නියෝජනය කළ සුළුතරයක් වූ කාන්තා කණ්ඩායමක අභිමතාර්ථ මත බව සිතිය හැකිය .මෙම හුදකලා කණ්ඩායම් ගතවීමට ක්‍රියා ක්‍රියාකාරී පිළිවෙතක් තිබූ බවද නොපෙනෙයි.පසුකාලීනව ඇතැම් කාන්තාවාදී ක්‍රියාකාරීන් ' සාමූහික ප්‍රතිරෝධය ' දැක්වීම සඳහා නිර්ධන පාන්තික කාන්තාවන්ගේ සහභාගීත්වය ලබා ගැනීමට ගත් උත්සාහය සාර්ථක වීම මෙම තත්ත්වය තීරණාත්මක ලෙස වෙනස් කිරීමට සමත් විය .

මේ සියල්ල සැලකිල්ලට ගත් විට පෙනෙන්නේ ,කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය මූල බීජ හටගන්නේ ,තමන් ගෙවන  නිෂ්ප්‍රයෝජන ,ශෝභන ජීවිතයේ ස්වභාවය පිළිබඳව යථාවබෝධයක් ලබා ගැනීමට සමත් වූ මධ්‍යම පාන්තික කාන්තාවන් සුළුතරයක් තුළය .එහෙත් එම ව්‍යාපාරයට කිසියම් දුරකට හෝ බහු ජන පදනමක් ලැබුනේ නිර්ධන පාන්තික කාන්තාවන් මෙම ව්‍යාපාරය හා බද්ධ වීමෙන් පසුව යැයි කිව හැකිය .

දහනමවන සියවස එළඹෙන විට ' වැඩ නොකිරීම' මධ්‍යම පාන්තික කාන්තාවන්ගේ පන්ති අධිකාරිත්වය පෙන්නුම් කරන ලක්ෂණයක් බවට පත්විය .කර්මාන්ත හා වෘතීය අංශයට ප්‍රවේශ වීමට ඇයට තිබූ අවකාශ ,සීමිත අධ්‍යාපනය විශේෂ ප්‍රාගුන්‍ය සහිත ශිල්පීය ඥානය නොතිබීමත් මගින් වලක්වා තිබුණි .එපමණක් නොව එම තත්ත්වය තවදුරටත් ආරක්ෂා කරගනිමින් කර ගනිමින් පෙරට ගෙන යාම සඳහා සමාජය විසින් අගයයන් හා සම්ප්‍රදායයන් සමූහයක් නිර්මාණය කර ගෙන තිබුණි .ඒ නිසාම මේ අය අතරින් මතු වූ පිරිසකට එම සීමාවන්ට පමණක් නොව අගය යන්ට හා සම්ප්‍රදායන්ට ද එරෙහිව හඬ නැගීමට සිදු විය.මෙකල කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය සඳහා මුල පිරීමට පදනම දැමූ යම් යම් පුද්ගල චරිත බිහිවූයේ එම පිරිස අතරිනි.ඒ අතර රෝලන්ඩ් මැතිනිය හා ලුසිල් ඩෙස්මොලින්ස් වැනි කාන්තාවෝ එක්ව ප්‍රංශ විප්ලව සමයේ දී කාන්තා අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ප්‍රකාශයක් සකස් කිරීමට යෝජනා කිරීමට තරම් ප්‍රගතිශීලී වූහ .එසේම 1792 දී Vindication of the Rights of Women නම් ලියවිල්ල රචනාවක් කළ මේරි වොල්ස්ටන්ක්‍රෆට් බ්‍රිතාන්‍ය කාන්තාව වාදයේ  පුරෝගාමී චරිතයක් ලෙස හැදින්වේ .ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය මාගරට් ෆුලර්  1845 දී රචනා කළ ' Women in the nineteenth century ' නම් ලියවිල්ල ද මෙම ව්‍යාපාරයට පුරෝගාමී මෙහෙවරක් කරන ලද්දක් සේ සැලකෙයි .

මේ අතරට ඉහතින් විස්තර කළා වූ නිර්ධන පාන්තික කාන්තාවන් කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කොට ක්‍රියා කළ කළ නායිකාවන් ද කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය හැඩගැස්වීමෙහිලා වැදගත් විය .1843 දී කම්කරු පවුල්වල පවුල් වල ස්ත්‍රී පුරුෂ සම්බන්ධතාවේ  වැදගත්කම අවධාරණය කළ ලතින් ඇමරිකානු සම්භවයක් සහිත ෆ්ලෝටා ට්‍රිස්ටන් ඒ අතර කැපී පෙනෙයි .1830 ගණන් වන විටත් ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ වහල් විරෝධී ක්‍රියාකාරකම් වලදී හඬක් නැගූ ඈන් හච්සන් සහ මේරි ඩයර් ආදීන් මෙන්ම වහල් කාන්තාවක ලෙස සිට පසුව නිදහස් වූ ස්ජ්නර් ට්‍රෑත් යන අය ද පුරෝගාමී වූහ .යුරෝපයේ කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය ට පදනම දැම්මේද දැම්මේද පුරෝගාමී  ද පුරෝගාමී පුද්ගල චරිත මෙන්ම යම් යම් ලියවිලි හා ප්‍රකාශන ද තීරණාත්මක ලෙස වැදගත්ය .ඒ අතර කැපී පෙනෙන ලියවිල්ලක් ලෙස එදා 1789 දී ප්‍රංශයේ ජාතික සම්මේලනය අවස්ථාවේ ඉදිරිපත් කළ පෙත්සමක් වැදගත් වේ .මේ වූ කලී ප්‍රංශ මධ්‍යම පාන්තික කාන්තාවෝ ස්වකීය අධ්‍යාපනික ,දේශපාලනික හා වෘතීය වෘත්තීය අවස්ථා සම්බන්ධයෙන් දරන ලද අපේක්ෂා පිළිබඳ ප්‍රකාශයක් වැනිය .

කෙසේ වෙතත් මුල් අවධිය කාන්තාවාදී කටයුතු අතර ක්‍රියාකාරී ව්‍යාපාර දක්නට නොලැබුණු බව මින් අදහස් නොවේ .දහනමවන සියවස එංගලන්තයේ ඡන්ද බලය ලබා ගැනීම සඳහා ඇරැඹුණ ව්‍යාපාරය මෙයට කදිම නිදර්ශනයකි .මෙම ව්‍යාපාරය ම දිගුවක් ලෙස 1867 දී ලිඩියා බේකර් ගේ නායකත්වයෙන් පාර්ලිමේන්තු ඡන්ද දායකයන් වශයෙන් ලියාපදිංචි වීමට කාන්තාවෝ ඉදිරිපත් වූහ .මෙම අරමුණු සාර්ථක නොවූ නමුත් මේ එක්තරා සන්ධිස්ථානයක් වූ බව කිව හැකිය .එහෙත් කාලයත් සමග පන්ති පදනම ඇතුළු විවිධ භේද ඇති වීමත් ඊළඟ සියවසේදී ප්‍රථම ලෝක යුද්ධය ඇති වීම හේතුකොටගෙන අන් සියල්ල අභිබවමින් ජාතිමාමක හැඟීම් මතුව ඒමත් ආදිය නිසා මෙබඳු නිතර  ලිබරල් කෘත්‍යවාදී ක්‍රියාකාරී වැඩසටහන් අඩපණ විය .

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ද ක්‍රියාකාරී වැඩසටහන් දක්නට ලැබුණි .ඇමරිකානු නිදහස් ප්‍රකාශනය අනුරුව ගත් ' Declaration of Sentiments ' නමින් ප්‍රකාශනයක් 1848 දී කාන්තා ක්‍රියාකාරීන්ගේ  මෙහෙයවීමෙන් ඉදිරිපත් විය .මෙම ලියවිල්ල කාන්තාවන්ට ඡන්ද බලය ,දේපළ හා ආදායම් ඉපයීමේ පාලනයට ඇති අයිතිය ,දරුවන්ගේ භාරකරු අයිතිය ,දික්කසාද වීමේ අයිතිය වැනි මධ්‍ය පාන්තික කාන්තා අපේක්ෂාවන් කෙරෙහි පමණක් නොව විවිධ වෘත්තීන් ට ඇතුළු වීමේ සිට සාධාරණ වැටුප් හා සේවා කොන්දේසි දක්වා වූ වඩාත් පහළ යැයි සලකන ලද පන්තියේ කාන්තාවන්ට ද  අදාළ වන දේ අඩංගු වීම වැදගත් ප්‍රවණතාවක් විය .කෙසේ වෙතත් වෙතත් එක්දහස් නවසිය විසි ගණන් වන විට ඇමරිකානු කාන්තාවාදී ක්‍රියාකාරීත්වය අඩපණ වූ යේ විවිධ මත භේද හේතුවෙනි .එපමනක් නොව ,පොදුවේ ගත් කල කළ ඡන්ද බලය ලබා ගැනීම සඳහා ම සඳහා ම පූර්ණ අවධානයක් යොමු කිරීමට ද කිරීමටද මෙම ක්‍රියාකාරකම් අඩපණ කිරීමට හේතු වූ බව භග්වත් පෙන්වා දෙයි.

ක්‍රියාකාරී කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය තුළ ඉතාම වැදගත් අංශයකි ,නිර්ධන පන්ති ක්‍රියාකාරීත්වය ,ඉහතින් විස්තර කළ අන්දමට ධනවාදී යුරෝපයේ හා  ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ කම්කරු කාන්තාවෝ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේ දී පුරුෂයන් හා කරට කර ක්‍රම සැපයීමේ නිරතවූහ .එහෙත් සේවා සුරක්ෂිතභාවය ,සේවා අභිමානය හෝ යහපත් සේවා කොන්දේසි ආදිය සම්බන්ධයෙන් එම කාන්තාවන්ගේ තත්ත්වය ඉතා අයහපත් විය .කාර්මික ධනවාදයත් සමග හටගත් ආර්ථිකය තුළ නිර්ධන පාන්තික පුරුෂයන්ගේ තත්ත්වය ද තත්ත්වයද මෙයට වඩා යහපත් නොවූ නමුත් එම පුරුෂයාට සාපේක්ෂව කාන්තාවන්ගේ තත්ත්වය වඩාත් අයහපත් විය .නිදර්ශනයක් ගත්විට ,එකම සේවා පැය ගණනක් ,එකම මාදිලියේ ශ්‍රම සැපයුම සඳහා වැටුප් නියම කිරීමේ දී කාන්තා ශ්‍රමය තක්සේරු වූයේ ලාභ ශ්‍රමය වශයෙනි .කම්කරු කාන්තාවන්ගේ ශ්‍රමය බොහෝ දුරට නුපුහුණු එකක් වූ අතර කර්මාන්ත හිමියන් එම ශ්‍රමය ලබා ගැනීමේදී ගැනීමේ දී ඔවුන්ට ගෙවන ලද්දේ පුරුෂයන්ට සාපේක්ෂව අඩු මිලකි .මෙකල යුරෝපයේ කාන්තාවන් හා ළමුන් ගේ සේවය අඩු මිලට ලබා ගත් අතර මේ අයගේ සේවා මුර ඉතා දීර්ඝ පැය ගණනකින් සමන්විත විය . පොදුවේ ගත් කල ගත් කල පහළ සමාජ පංතියේ පවුල් පිටින් ස්වකීය ජීවනෝපාය සඳහා වෙහෙස විය යුතු වූ අතර එහිදී ශ්‍රම සූරා කෑමකට වඩාත් ගොදුරු වූයේ කාන්තාවන්ය .ඒ අතර ග්‍රස්ත සීමාව තුළ ඇගේ සාම්ප්‍රදායික වගකීම් ද  නොවෙනස්ව පැවතිනි .රැකියාවත් සමග එම වගකීම් වලට අතිරේකව දරුවන්  රැකබලා ගැනීමේ වගකීමද ඇයට පැවරී තිබුණි .මෙම පන්තියේ කාන්තාවෝ උපයන්නා ගියේ භූමිකාවට අවතීර්ණ වූ නමුත් පොදුවේ ගත් ගත් කල ගෘහස්ථ සීමාව තුළ ඇගේ වගකීම් පුරුෂයන්  සමග බෙදා හදා ගැනීමක් සිදු වූයේ නැත .

මෙසේ මෙම පන්තියේ කාන්තාවන් මහත් අර්බුදයකට මුහුණ දුන් බව කිව හැකිය .ජීවනෝපාය උදෙසා ශ්‍රම සැපයීම හා දිගු වැඩ කරන පැය ගණන තුළ ගෘහස්ථ වගකීම් පෙර පරිදි ඉටු කිරීම දුෂ්කර විය .මේ කාර්මික නගර කේන්ද්‍ර කරගත් නිර්ධන පාන්තික සමාජ තුළ දරුවන් පාදඩකරණයට ගොදුරු  වීමේ අවදානම ඉහළ මට්ටමක පැවතීම මේ සඳහා නිදර්ශනයකි .මේ අර්බුදය තුන් ආකාරයකට වූ බව පෙනෙයි .ඉහතින් විස්තර කළ ගෘහස්ථ භූමිකාව පෙර පරිදිම ඉටුකිරීම ම ඉටු කිරීමේ අභියෝගය පළමු අර්බුදයයි .දෙවැන්න සේවා  ස්ථානයේ දී ස්වකීය ශ්‍රමය සූරාකෑමට ලක් වීම පිළිබඳ අර්බුදයයි .තෙවැන්න ජීවත්වීමේ ජීවත්වීමේ අරගලයේ දී නූතන ධනවාදී ආර්ථිකයේ සීමිත රැකියා අවස්ථා සඳහා හටගත් ස්ත්‍රීපුරුෂ තරගය නිසා මතු වූ අර්බුදයයි .

විශේෂයෙන්ම තෙවනුව  දක්වන ලද තත්ත්වය නිසාම ,දහනව වන සියවස අග භාගය වන විටත් වර්ධනය වෙමින් පැවති කම්කරු වෘත්තීය සමිති ව්‍යාපාරය තුළ කාන්තාවන්ට සීමිත අවස්ථාවක් පවා ලැබුණේ නැති තරම් ය .ඇය එම ව්‍යාපාරික ඈත් කරනු ලැබ තිබුණි .එසේ කිරීමට හේතු වූයේ හේතුවූයේ කාන්තාවන්ගෙන් අඩු මිලට වැඩි ශ්‍රමයක් ලබා ගැනීමට ත වූයේ කාන්තාවන්ගෙන් අඩු මිලට වැඩි ශ්‍රමයක් ලබා ගැනීමට තිබූ හැකියාව නිසා කර්මාන්ත හිමියන් කාන්තා ශ්‍රමයට ලබා දුන් අවස්ථාව හේතුකොටගෙන පුරුෂ කම්කරුවන් තුළ කාන්තා කම්කරුවන් තම ප්‍රතිවාදීන් ය යන අදහස නිර්මාණය වී තිබීමය .මේ ගැටුම නිසා ඇතැම් අවස්ථාවල කාන්තාවන් සේවයට යාම වැලැක්වීමට  පුරුෂයන් ප්‍රචණ්ඩ ලෙස කියා කළ  අවස්ථා ද විය .එපමණක් නොව මෙම කාන්තාවන් නැවත ගෘහස්ථ සීමාව තුළ සිර කිරීම සඳහා විවිධ ප්‍රචාරණ ද සිදුවිය .මෙබදු අර්බුදකාරී අර්බුදකාරී තත්ත්වයකබෙබදු අර්බුදකාරී තත්වයක් තුළ මෙම නිර්ධන පාන්තික කාන්තාවන්ට ශ්‍රම සූරාකෑමට එරෙහිව ක්‍රියා කරන අතර ම ස්වකීය පන්තියෙම පුරුෂයන් සමඟ තමන් ලබන අවස්ථා වෙනුවෙන් කේවල් කිරිමට ද සිදුවිය .ජීවත්වීම සඳහා කෙරෙන අරගලය ඇයට වඩාත් බරපතළ ලෙස දැනුණේ මෙබඳු වාතාවරණයක් තුළය .සේවයට යාම ,ගෘහස්ථ වගකීම් ඉටුකිරී කිරීම හා සේවා අවස්ථා ලබාගැනීම සඳහා ඇයට අරගල කරන්නට සිදුවිය .ඒ අතර සේවයන් සමග සේවා පැය ගණන ,විවාහයෙන් හා දරු ප්‍රසූතියෙන් පසුව සේවය කිරීම සඳහා අයිතිය ,පුරුෂයන් හා සම වැටුප් ආදී අයිතිවාසිකම් සඳහා සටන් වැදීමට ද කාලය එළැඹ ඇති බව පෙනිණි .ඒ සමඟම සමාජීය හා සංස්කෘතික වශයෙන්  එල්ලවූ බාධක හා වෙනස් ලෙස සැලකීම් වල ටද ඇයට මුහුණ දීමට සිදුවිය .නිදර්ශනයක් වශයෙන් අන්ත දරිද්‍ර තත්වයන් යටතේ රැකියාවට ගිය ද කාන්තාවන් රැකියාවල නිරත වීම නිරත වීම ස්වකීය සීමා ඉක්මවා යාමක් ලෙස හා එමගින් දරුවන් රැකබලා ගැනීම ආදී කාන්තාවට  අයත් වගකීම් ඈ විසින් නොසලකා හරින ලද බවට ඇයට චෝදනා එල්ල වීම දැක්විය හැකිය .

එහෙත් මින් පෙරද සඳහන් කළ පරිදි ,මුල් අවස්ථාවේදී නිර්ධන පාන්තික කාන්තාව මෙම අභියෝග වලට සංවිධාන සංවිධානාත්මකව මුහුණ දුන් බවක් නොපෙනෙයි .සංවිධානාත්මකව මුහුණ දෙන විට තව එය එය යුරෝපය පුරා ව්‍යාප්ත වූ ප්‍රබල ව්‍යාපාරයක් නොවීය .කෙසේවෙතත් පසුව ,නිර්ධන පාංතික සටන් ව්‍යාපාරය තුළ එක් අංශයක්  ලෙස මෙම කාන්තාවන් ක්‍රියාකාරී වූ බව මෙහිලා සඳහන් කළ යුතුය .එම ක්‍රියාකාරීත්වය සමගම අවම වශයෙන් යුරෝපයේ ඇතැම් රටවල වත් ඉහතින් දක්වන ලද ආකාරයට ඔවුන්ට තම පන්තියෙන්ම  පුරුෂයන් ගෙන් එල්ල වූ විරෝධය කිසියම් දුරකට ඉවත් ඉවත් වූ බව කිව හැකිය .මේ සඳහා හොඳම නිදසුන නිදසුන 1917 විප්ලවයට පෙර රුසියාවේ හටගත් තත්ත්වයයි .මෙබඳු කාන්තා නිර්ධන පාන්තික කණ්ඩායම් වල ප්‍රබල දායකත්වය එකල හට ගනිමින් තිබූ විප්ලවීය වාතාවරණයට බලපෑ බව වාර්තා වෙයි

එහෙත් කාර්මික ධනවාදය එහි උච්චතම ආකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක වූ එංගලන්තය වැනි රටක නිර්ධන පන්ති කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරයක් කැපීපෙනෙන ලෙස බිහි නොවීය .මෙබඳු රටවල නායකත්වය ගත් මධ්‍යම පාන්තික කාන්තාවාදී නායකත්වය ,ඡන්ද බලය ආදී සටන් පාඨ කෙරෙහි වැඩි නැඹුරුවක් දක්වන ලදී .අනෙක් අතට නිර්ධන පංති සටන් ව්‍යාපාර අසාර්ථක වූ ප්‍රදේශ වල පවා ,කාන්තාවන් මුහුණ දුන් ප්‍රශ්න සම්බන්ධයෙන් වෙනම පෙරමුණක් ලෙස ඔවුන් සටන් කිරීම අධෛර්යමත් කළ බව පෙනෙන්නට ඇතැයි භග්වත් පවසයි .එයට හේතුවූයේ හේතුව වූයේ එබඳු වෙනම සටනක් විප්ලවීය ව්‍යාපාරය එහි පොදු අරමුණු සඳහා ගමන් කිරීම දුර්වල කරනු ඇතැයි යන ආකල්පය බවද පැහැදිලි කරයි .මේ නිසාම එකල වඩා ක්‍රියාකාරී නිර්ධන පන්ති පංති සටන් ව්‍යාපාරය තුළ තුළ කාන්තාවාදය කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය දියාරු වී ගිය බව සිතිය හැකිය .

කෙසේ වෙතත් ලෝක යුද්ධ වලට පෙර අවධියේ මෙසේ මූලික ධාරාවන් දෙකක් ඔස්සේ කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය යුරෝපය තුළ තුළ ක්‍රියාත්මක වූ බව දක්නට ලැබේ .එක් ධාරාවක් වූයේ ලිබරල් මධ්‍යම පාන්තික නැඹුරුවක් සහිත කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය යි.කාන්තාවගේ තත්වෙ ඓතිහාසික විකාශය පිළිබඳව විවේචන ඉදිරිපත් කළත් කළත් මෙම ව්‍යාපාරය වඩාත් උත්සාහ කළේ ධනවාදය නැගීමත් සමඟ මධ්‍යම පාන්තික කාන්තාවන් මුහුණ දුන් තත්ත්වය වෙනස් කරමින් ඇය ක්‍රියාකාරී ලෙස සමාජගත කිරීම සඳහා උත්සාහයක යෙදීම ටයි .එහෙදී ඡන්ද බලය ,අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අයිතිය ආදිය ජනප්‍රිය සටන් පාඨ විය .දෙවැන්න නිර්ධන පාන්තික කාන්තාවාදී ව්‍යාපාර යයි  .ධනවාදය සමඟ බිහි වූ සමාජ ආර්ථික රටාව වෙනස් කිරීම සඳහා වූ නිර්ධන පංති සටන් ව්‍යාපාරය සමඟ ඉතා සමීපව මෙය ක්‍රියාත්මක විය .විශේෂයෙන්ම සමාජවාදී විප්ලවීය ව්‍යාපාරයට ව්‍යාපාරයට අවශෝෂණය වූ මෙම ක්‍රියාකාරකම් සේවා කොන්දේසි ,සුබසාධන ආදී කාරණා සම්බන්ධයෙන් බලපෑම් කරන ලදී .

බටහිර කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය ; අකර්මණ්‍ය අවධිය

මෙසේ වර්ධනය වූ කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය කිසියම් උදාසීනත්වය විසිවන සියවස මුල් අවධියේ දී ඇති විය .මේ සඳහා කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය තුළ ම පැවති දුබලතා ප්‍රබල ලෙස බලපෑවේය .පන්ති සීමා අතික්‍රමණය කොට එම ව්‍යාපාරයට පොදු අරමුණක් කරා ගමන් කිරීමට තිබූ නොහැකියාව ඒ අතර කැපී පෙනිණි .පන්ති අභිමතාර්ථ සමඟ මතුව ආ එම ව්‍යාපාරය ව්‍යාපාරයේ විවිධ අංශ අතර ඒකාබද්ධතාවක් හෝ සම්බන්ධීකරණයක් තිබුණේ නැත .මෙයට ප්‍රධානතම හේතුවක් වූයේ එක් පන්තියක කාන්තාවන්ට අනන්‍ය වූ ප්‍රශ්වූ ප්‍රශ්න හා අර්බුද ග්‍රහණය කර ගැනීමට අනෙක් පන්තිය අපොහොසත් වීමයි .ඇතැම් විට පන්ති ගැටුම මෙම ව්‍යාපාරය කෙරෙහි නිශේධනාත්මක බලපෑමක් ඇති කළ බව සිතිය හැකිය .තවත් හේතුවක් වශයෙන් දැක්විය හැක්කේ විවිධ දේශපාලන බෙදීම් තුළ පොදු අරමුණු සකස් කර සකස් කර ගැනීමට පැවැති දුෂ්කරතාවයයි .මෙම ව්‍යාපාරය තුළම විවිධ දේශපාලන මතවාද ,ගුරුකුල හා කණ්ඩායම් නියෝජනය වීමට පටන් ගැනීමත් සමඟම එය ව්‍යාපාරය තුළ බෙල බෙදුම්වාදී සාධකයක් වශයෙන් ක්‍රියාත්මක වී යැයි කිව හැකිය .නායකත්වයෙන් පහළ සාමාන්‍ය මට්ටමේ ක්‍රියාකාරීන් හා සහභාගී කයන් විවිධ සංස්කෘතික සීමා හා දුම්රිය සීමා හේතුවෙන් අධෛර්යමත් වීමද මෙම ව්‍යාපාරය ශක්තිමත් ව සංවිධානය වීම දුෂ්කර වන්නට ඇත.අනෙක් අතට දේශ සීමා අතික්‍රමණය කළ ඒකාබද්ධ ව්‍යාපාරයක් ලෙස වර්ධනය නොවූ මෙම ව්‍යාපාරය යුරෝපයේ තැනින් තැන වෙන්න වෙන් වව ක්‍රියාත්මක වෙද්දී සටන්පාඨ බිහිවූයේ ඒ ඒ අවස්ථාවට සරිලන පරිදිය .එසේම අදාළ අවස්ථාවට අවශ්‍ය විසඳුම් ලැබෙන විට කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය පොදු වැඩපිළිවෙළක් යටතේ ඉදිරියට ගෙන ගෙනයාමට තරම් පෙළඹවීමක් ඇති නොවූ බවක් ද පෙනෙයි .නිදර්ශනයක් ලෙස කාන්තාවන් සඳහා ඡන්ද බලය වෙනුවට සටන් කර කණ්ඩායමකට එම ජයග්‍රහණය ලැබුණු පසු තවදුරටත් ක්‍රියාකාරී වීමේ ප්‍රබල පෙළඹවීමක් පැවති බව නොපෙනෙයි .

මේ සියල්ලම ව්‍යාපාරය උදාසීන කිරීමට ඒ තුළින් ම මතු වූ දුබලතා ය ..මීට අමතරව මේ උදාසීනත්වය සඳහා බලපාන ලද වෙනත් ප්‍රබල පරිබාහිර සිද්ධීන් පිළිබඳව භග්වත් අවධාරණය කරයි .පළමුවන ලෝක යුද්ධය ( 1914-1919) ඒ අතර ප්‍රමුඛ හේතුවකි .යුද්ධය සමඟ යුරෝපයේ හටගත් වියවුල් සහගත ,භීෂණකාරී වාතාවරණය යුද්ධය හැර අන් සියල්ල නොවැදගත් කරවීය .අනෙක් කාරණය නම් ,යුද්ධයත් සමඟ දේශ සග දේශ සීමා තුළ හටගත් ජාතිකත්වය හා ජාතිමාමක චින්තන ප්‍රවාහය කාන්තාව පිළිබඳව අවධානය හීන කරවන්නට හේතු වීමයි  .තවත් සිදුවීමක් නම් 1917 රුසියාවේ හටගත් බෝල්ෂෙවික් විප්ලවයයි .අවම වශයෙන් එහිදී වත් කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය නිර්ධන පාන්තික ඉලක්ක සම්පූර්ණ කර කර ගැනීමේ මාර්ගයකට විශේෂයෙන් අවතීර්ණ විය හැකිව තිබූ බවක් පෙනෙන්නට තිබුණි .එහෙත් අනෙක් අතට පොදු විප්ලවීය ඉලක්ක සපුරා ගැනීමේදී කාන්තා ප්‍රශ්න වෙනම සැලකිල්ලට ගැනීම මගහැරුණු බවක් ද සිතිය හැකි ය .එපමණක් නොව මේ වන විට වන විට කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය එක්සත් කළ එකම සටන් පාඨය වූ ඡන්ද බලය ලබා ගැනීම යන සටන් පාඨයේ ද වැදගත්කම හීන වෙමින් තිබුණි .මන්දයත්  යත් මේ වන විට යුරෝපය තුළ කාන්තාවන්ට ඡන්ද බලය ලබා ගැනීමේ ඉලක්කය බොහෝදුරට සම්පූර්ණ වෙමින් පැවති නිසාය .

මෙයට අමතරව ප්‍රථම ලෝක යුද්ධයෙන් පසුව හටගත් ආර්ථික අවපාතය මෙම ව්‍යාපාරය අඩපණ වීමට තවත් හේතුවක් විය .ලිබරල් වාදී හා සමාජවාදී යන අංශ දෙකෙන් එකක හෝ පුරෝගාමින් කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය,පුළුල් ලෙස ව්‍යාප්ත ව්‍යාප්තික බහුතර තලය විට තලයකට ගෙන ඒමට අපොහොසත් වීම ද මෙම ව්‍යාපාරය බිඳ වැටීමට හේතු විය .ඇත්ත වශයෙන්ම නම් බොල්ෂෙවික් විප්ලවයේ ඇරඹි විප්ලවීය ජයග්‍රහණය තුළ පවා කාන්තාවගේ තත්ත්වය පිළිබඳව නිසි අවධාරණයක් සිදුනොවූ බව පසුව පෙනෙන්නට විය .මේ විශ්වාසය බිඳීම මෙන්ම ඒකාධිපතිවාදී හා ෆැසිස්ට්  බලවේග වල හිස එසවීමත් පසුව හටගත් දෙවන ලෝක යුද්ධයත්(1939-1945) ව්‍යාපාරය තවදුරටත් දුර්වල කරන්නට තුඩුදුන් වාතාවරණයක් ඇති කළේය .

එහෙත් මෙම යුගය තුල කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය මුලින්ම බිඳ වැටුණු බවක් මෙයින් අදහස් නොවේ.විශේෂයෙන්ම සමාජවාදී කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය 1917 ඉන්පසුව වඩාත් සංවිධානාත්මක තලයකට පත්වූ බව පෙනේ .1920 කොමියුනිස්ට් ජාත්‍යන්තරයේ දෙවැනි සම්මේලන අවස්ථාව ඊට හොඳම නිදර්ශනයකි .ඒ අවස්ථාවේදී ක්ලාරා සෙට්කින් ගේ මූලිකත්වයෙන් කොමියුනිස්ට් කාන්තා ජාත්‍යන්තර යක් පිහිටුවන ලදී .ලෙනින්ගේ භාර්යාව කායා වැනි නායිකාවන් එහි කටයුතු කළ අතර ,තුන්වන ලෝකයේ රටවලින් පවා එයට සහභාගීත්වයක් සිදුවිය .

කෙසේ වෙතත් මේ අවධිය පොදුදිය පොදුවේ ගත් කල යුරෝපය තුළ කාන්තාවාදී විමුක්ති ව්‍යාපාරය අකර්මණ්‍ය ලක්ෂණ පළ කළ බවක් පෙන්විය හැකිය .

බටහිර කාන්තාවාදී විමුක්ති ව්‍යාපාරය ;දෙවන ක්‍රියාකාරී අවධිය

මෙම දෙවන අවධිය එක්තරා ආකාරයක පුනර්ජීවන තත්ත්වයකි .මේ අවස්ථාවේදී අවස්ථාවේ දී පෙරමුණ ගනු ලබන්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයයි .දෙවන ලෝක යුද්ධ අවසානය වනවිට එරට සමාජ ව්‍යුහය විශාල වෙනසකට ලක්ව තිබුණි .කාන්තාවන් විවාහ වන වයස් සීමාව පහළට පැමිණ තිබුණි .එසේම  පවුල් වල සාමාජිකත්වය සංඛ්‍යාත්මකව වැඩි විය .ඒ සමගම මෙම පවුල් උප නාගරික ප්‍රදේශවලට සංක්‍රමණය වීමේ ප්‍රවණතාවය වර්ධනයක් ඇතිවිය.1950 දශකය වන විටත් විට කාන්තාව ස්වාමි පුරුෂයාට කීකරු ,පවුලේ යහපත සලසන,දරුවන් බිහි කිරීම බිහි කිරීම අරමුණු කරගත් අය යන  වික්ටෝරියානු පරමාදර්ශයට සමාන ආකල්ප ඇමරිකාවේ ද කාන්තාව විෂයෙහි ඇති වෙමින් තිබුණි .එහෙත් මේ තත්ත්වය දක්නට ලැබුණේ මධ්‍යම පාන්තිකයන් අතරය.එයට ඉහළ පන්තියේ කාන්තාවෝ යුද්ධ ,ආර්ථික අවපාතය ,පවුලේ උපයන්නන් වූ පුරුෂ සාමාජිකයන් යුද්ධයෙන් අහිමිවීම වැනි පීඩාකාරී තත්ත්වයන් තුළ ශ්‍රම බලකායට එක්ව සිටියහ .

1960 දශකය ආරම්භවත්ම මේ පැවැති තත්ත්වය වෙනස් වන්නට විය .යුද්ධ කාලයේ සිටම ඇති වූ වර්ධනයක් ලෙස කාන්තා සේවා නියුක්තිය ඉහළ නගිමින් තිබුණි .1960 දශකය වන විට ඇමරිකාවේ ශ්‍රම බලකායෙන් තුනෙන් එකක් කාන්තාවෝ වූහ.මේ පිරිස අඩු වැටුපට ,අර්ධ පුහුණු තත්ත්වයෙන් රැකියා වල නිරත වූ අතර පුරුෂයන්ට සාපේක්ෂව අයහපත් සේවා කොන්දේසි යටතේ සේවය කළහ .මේ ආකාරයට ශ්‍රමිකයන් ලෙස සූරාකෑමට හසුවන කාන්තාවන් කොටසක් බිහි වී සිටි අතර අනෙක් අතට ,දරුවන් වෙනුවෙන් කැපවී ගෘහණියන් වශයෙන් සිටි තවත් පිරිසක් එම දරුවන් වැඩිවිය පැමිණීමත් සමගම ඔවුන්ගේ වගකීම් වලින් නිදහස් කරනු ලැබ  1960 දශකය එළඹෙන විට උදාසීන ජීවිතයක් ගත කළහ.

ඒ අතර මේ කණ්ඩායම් දෙකටම අයත් නොවන පිරිසක් පශ්චාත් යුදකාලීන පරම්පරාවේ මුල් ම තරුණ කණ්ඩායමේ දක්නට ලැබුණි.නව ආකල්ප හා සිතුම් පැතුම් සඳහා මේ යුවතියන් විවෘත වීමට ප්‍රධාන හේතුවක් වූයේ අධ්‍යාපනයයි .මොවුහු සාම්ප්‍රදායික පරමාදර්ශ,සංස්කෘතිය ,මිථ්‍යා පිළිගැනීම් ,ලිංගිකත්වය ,මත පදනම්ව භූමිකා බෙදීම ආදිය ප්‍රශ්න කරන්නට වූහ.කළු ඇමරිකානුවන් ඇමරිකානුවන්ගේ සිවිල් අයිතිවාසිකම් සඳහා වූ සටන් වල දී ද වියට්නාම් යුද්ධයට එරෙහි ව්‍යාපාරවලදී ව්‍යාපාර වලදීද මෙම නව කාන්තා පරම්පරාව පෙරමුණ ගත්ත .අධ්‍යාපනය සමගම ගෘහස්ථ සීමාවෙන් ඔබ්බෙහි පැවතියා වූ වෘත්තීන්,ව්‍යාපාර හා රැකියා කර ඔවුහු යොමු වූහ .ඒ සමගම ස්වකීය අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ අවබෝධයක් ,අවධානයක් ඔවුන් තුළ ඇති විය .

භග්වත් සඳහන් කරන පරිදි මේ තත්ත්වය නිසා එතෙක් යුද්ධයෙන් පසුව ඇමෙරිකානු ඇමරිකානු කාන්තාව ගතකළ ' නිහඬ පනස් ගණන් ' අවසන් විය .මෙබඳු පසුබිමක් තුළ ශිෂ්‍ය,කම්කරු හා මධ්‍යම පාන්තිකයන් විවිධ කණ්ඩායම් වලට අයත් කාන්තාවෝ ක්‍රියාකාරී ලෙස ස්වකීය අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් කටයුතු කරන්නට වූහ .පැවති ක්‍රමය තුළ තුළ විශේෂයෙන්ම තුල විශේළ විශේෂයෙන් ම ආයතනගත ව්‍යූහය තුළ කාන්තාවන් මුහුණ දුන් අසාධාරණකම් හා අසමාන ලෙස සැලකීම ඔව්හු ප්‍රශ්ණ කළහ .මේ අය අතරින් ද විශ්වවිද්‍යාල විශ්ව විද්‍යාල සිසුවියෝ විශේෂයෙන්ම දේශපාලන ක්‍රියාකාරකම් කෙරෙහි යොමු වූහ .තම දේශපාලන අයිතීන් හා අවස්ථා වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමටත් තම අයිතීන් උදෙසා දේශපාලන වශයෙන්කේවල කිරීමට හා බලපෑම් කිරීමට සෙසු කාන්තාවන්  පෙළඹවීම ටත් ඔවුහු සමත් වූහ .

1960 ගණන් වන විට ඇමරිකාවේ හටගෙන තිබූ විරැකියාව ,තෙල් මිල ඉහළ යාම ආදී තත්ත්වයන් තුළ මතු වූ ආර්ථික උද්ධමනකාරී වාතාවරණයත් වියට්නාම් අර්බුදය ,ශීතල යුද්ධය ආදී තත්ත්වයන් මතු කළ දේශපාලන වියවුල් කාරී තත්වයන් කාන්තා ක්‍රියාකාරියන් බල ගැන්වීමට බල ගැන්වීමට සමත් වූහ .මේ කාලය වන විට වන විට වයස අවුරුදු 19 ත් 59අතර කාන්තාවන්ගෙන් සියයට පනස් දෙකක් රැකියාවල නිරත වූ අතර ඒ අතුරින් සියයට අනුවක්ම වයස අවුරුදු 40ට වැඩි කාන්තාවෝ වූහ .මේ පිරිස ඊළඟ පරම්පරාවල දැරියන්ගේ අධ්‍යාපනය කෙරෙහි උනන්දු වන අතරම  ස්වකීය අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් පෙළ ගැසෙන්නට ද වූහ .ගෘහස්ථ සීමාව තුළ පමණක් නොව ,සේවා ස්ථානයේ දේශපාලනය ක්‍රියාකාරකම් වලදීත් කාන්තාවෝ ක්‍රියාකාරී ලෙස තම තත්ත්වය වඩා යහපත් කර ගැනීම සඳහා සටන් කරන්නට වූහ .ගෘහස්ථ සීමාව තුළ මේ සම්බන්ධයෙන් විශාල පරිවර්තනයක් ඇති කළේ ඇය දරුවන් ගණන සීමා කිරීම් මගින් ආර්ථික අර්බුද වලට මුහුණ දීම උදෙසා උපත් පාලනය සඳහා යොමුවීමෙන් ය.එම පියවර රැකියාව හා අධ්‍යාපනය මෙන්ම විවාහ වන වයස පිළිබඳව ද පිළිබඳව ද තීරණාත්මක වෙනසක් ඇති කිරීමට බලපෑ ය .

භග්වත් දක්වන ආකාරයට මෙම නව ව්‍යාපාරය කිසියම් ලැග්මක් දක්නට ලැබෙන්නේ වියට්නාම් යුද්ධය අවසාන වීමත් සමගය .එහෙත් මෙතැනින් පසුව ව්‍යාපාරික ක්‍රියාකාරීත්වය නතර වී යැයි කිව නොහැකිය .ඇත්ත වශයෙන්ම නම් මින් අදහස් වනුයේ කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය සඳහා තුඩුදුන් උත්තේජක පසුබිම වෙනස් වීම බව සිතිය හැකිය .

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ වාතාවරනය මෙසේ වන විට යුරෝපයේ තත්ත්වය ඉන් තරමක් වෙනස් විය .විශේෂයෙන්ම සෝවියට් කඳවුරු හා බටහිර යුරෝපා කඳවුරු කරුණු වශයෙන් යුරෝ මතවාදීමය හා දේශපාලනික වශයෙන් බෙදීමක් එබඳු වාතාවරණයක් විසින් බිහිකරන ලද සීතල යුද්ධ පසුබිමත් හේතුකොටගෙන තවදුරටත් කාන්තාවාදී විමුක්ති ව්‍යාපාරය ක්‍රියාකාරීත්වය දුබල විය .

කෙසේ වෙතත් මෙම පසුබෑමක් සමඟම නව ප්‍රවණතාවක් මතු වන්නට පටන් ගත්තේය .එනම් විෂයක් වශයෙන් කාන්තාවාදය වර්ධනය වීමේ ප්‍රවණතාවයි .යුරෝපය තුල විවිධ ගුරුකුල ඔස්සේ මෙම විෂය ක්ෂේත්‍රය වර්ධනය වන්නට පටන් ගන්නේ මෙම අවධිය වන විට ය .නිදර්ශනයක් ලෙස කලින් ද දැක්වූ පරිදි කාන්තා අයිතීන් වෙනුවෙන් පමණක් සටන් වැදීම ,සමාජවාදය සමස්ත අරමුණ හා ගැටීම වැලැක්වීම උපක්‍රමළැක්වීමේ උපක්‍රමයක් වශයෙන් සමාජවාදී ව්‍යාපාරය තුළ කාන්තාවාදී විමුක්ති ව්‍යාපාරය වඩාත් උදාසීන කිරීමක් සිදු වූ නමුත් මාක්ස්වාදී කාන්තාවාදය අධ්‍යයන ක්ෂේත්‍රයක් ලෙස සීඝ්‍රයෙන් වර්ධනය විය .

1970 හා 1980 යන දශක එළඹෙන විට එළැඹෙනවිට කාන්තාවාදී විමුක්ති ව්‍යාපාරය තුළ විවිධ අරමුණු හා ඉලක්ක සහිත විවිධ ක්‍රියාකාරී කණ්ඩායම් දක්නට ලැබුණි .දේශපාලන නියෝජනය තුළ ඉඩ ප්‍රස්ථා ලබා ගැනීම,සමාජ ආකල්ප වෙනස් කිරීම ,ගෘහස්ථ හිංසනයට එරෙහි වීම ,උසස් අධ්‍යාපන ආදී වශයෙන් තෝරාගත් ඉලක්ක කරා ගමන් කරන ක්‍රියාකාරී කණ්ඩායම් දක්නට ලැබේ .මේ සියල්ල කාන්තාවාදී විමුක්ති ව්‍යාපාරය තවදුරටත් පොදු හා විශ්වීය අරමුණු කරා ගමන් කිරීම වළක්වන ලද බව පැහැදිලිය .අනෙක් අතට යම් යම් සංස්කෘතික සීමා තුළ කාන්තාව අත්විඳි තත්ත්වයන් ,ඒ සීමාව තුළ තුළ කාන්තාවන්ට පමණක් අනන්‍ය වීමේ ස්වරූපය නිසා ද මෙබඳු විශ්වීය ව්‍යාපාරයක් පිළිබඳ සිහින දැකීම අර්ථ විරහිත බව පසක් වන්නට විය .

ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තා විමුක්ති ව්‍යාපාර

ලංකාව සම්බන්ධයෙන් ගත් කල කාන්තාව සම්බන්ධයෙන් ඇත්තේ බොහෝවිට ගෞරවනීය තත්ත්වයකි. එය සමතැනට වඩා නිසිතැන වෙනුවෙන් නිර්මාණය වූවකි. ඒ කෙසේ වුවත් ලංකාවේ ද කාන්තා සංවිධාන හා අරගල තිබේ. කාන්තා විමුක්තිය ලබාගැනීම සඳහා දෙපිරිසක් සිවිල් සමාජය වෙනුවෙන් සටන් කරති. එක් පිරිසක් රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන හෙවත් එන්ජිඕ ය; අනෙක් පිරිස වාමාංශික පක්ෂ ය. රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන මුළුමනින් ම වාගේ යැපෙන්නේ විදේශ ආධාර ව්‍යාපෘති මඟිනි. ඔවුන්ගේ සටන්පාඨ කාලෙන් කාලට වෙනස් ය. ගබ්සාව නීතිගත කරන ලෙසටත් සමලිංගික අයිතිය සැමට ලැබිය යුතු බවටත් ඇතැමුන් පෙනී සිටින්නේ එබැවිනි. ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තා ව්‍යාපාරය තුළ වාමාංශික ව්‍යාපාරවලට සම්බන්ධ කාන්තා සංවිධාන පියවර ගණනාවක් පෙරට ගිය ද; කාන්තා ජනගහනය ප්‍රතිශතයක් ලෙස සසඳන කල එහි ව්‍යාප්තිය ප්‍රමාණවත් නැත. එහෙත් කාන්තා රාජ්‍ය නොවන සංවිධානවලට සාපේක්ෂව නම් වමේ ව්‍යාපාරයේ කාන්තා සංවිධාන ක්‍රියාකාරිත්වයෙන්, සංවිධාන ශක්තියෙන්, මතවාදී සහ පිරිස් බල මට්ටමින් සිටින්නේ බොහෝ ඉදිරියෙනි.

අරගලයකදී පීඩිත කාන්තාවන් සතු ශක්තිය අවතක්සේරු හෝ අධිතක්සේරු කළ යුතු නොවේ. කළ යුත්තේ ඒ දෙස විචාරශීලි ව බැලීමයි. එ‍ම අත්දැකීම් කාන්තා පරපුර යුතුකම් සහ වගකීම් සමඟ මෙන්ම සංකීර්ණ වූ සමාජ තත්ත්වය සමඟ ගළපා බැලිය යුතුය.

ලංකාවේ කාන්තා ක්‍රියාකාරකම් ඇරඹෙනුයේ මුල් ම පොදු කම්කරු අරගල ඇතුළත ය. හුණුපි‍ටියේ එමලියා එදා ට‍්‍රෑම් රථ වර්ජනයේදී නායකත්වය ගත් කාන්තාවකි. හර්තාලය 1953 අගෝස්තු 12 ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී ද එහි ක‍්‍රියාකාරි වැඩ කොටසක් කළේ ද කාන්තාවන් ය.

වමේ ව්‍යාපාරය වෙනුවෙන් දේශපාලනය, සමාජය සහ ආර්ථික අයිතිය වෙනුවෙන් සටන් කිරීමට කාන්තා නායිකාවෝ ගණනාවක් ම කටයුතු කළෝය. පුරුෂාධිපතිත්වයට යටවී ජීවත්වීමට සිදුවී ඇතැයි අසුබවාදීව සිතනු වෙනුවට කාන්තාවන්ට වැදගත් තැනක් තිබෙන බැව් වටහාගත් ඒ කාන්තා නායිකාවන් සමාජවාදී සටනේ පුරෝගාමීන් පිරිසක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය. ඒ අතර වාමාංශික ව්‍යාපාරයේ උපත වශයෙන් සැලකෙන සූරියමල් ව්‍යාපාරයේ සභාපතිනිය වූ පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත්වූ එක ම විදේශීය කාන්තාව වන ඩොරින් වික්‍රමසිංහ, පාර්ලිමේන්තු ඉතිහාසයේ ප‍්‍රථම වරට සිංහල භාෂාවෙන් කතාවක් කළ මන්ත්‍රිනිය වූ කුසුමා ගුණවර්ධන, වමේ ව්‍යාපාරයේ පසුකලෙක ගිනිසිළුවක් බඳුවූ විවියන් ගුණවර්ධන, ලියොන් ට්‍රොට්ස්කි සමඟ දේශාපාලන සබඳතා පැවැත්වූ එක ම කාන්තාව වන සෙලීනා පෙරේරා ඇතුළු කාන්තා නායිකාවන් ගණනාවක් ම වේ. 

සාරාංශය

ජනප්‍රිය කතිකාවත තුළ තුල බොහෝ දුරට කාන්තා විමුක්තිය (Womens liberation ),කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය (Feminist movement ), කාන්තාවාදය ( feminism), හා කාන්තා අධ්‍යාපනය (Womens studies ) යන මේ අංශ සියල්ල එකක් ලෙස ,නොඑසේ නම් සමස්තයක වෙන් වෙන් කොටස් ලෙසත් හඳුනාගෙන ඇති බව පෙනෙයි.නූතන ලෝකයේ ක්‍රියාත්මක වන කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය,දෙවන ලෝක යුද්දෙන් පසු යුරෝපයේ හා විශේෂයෙන්ම ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ මතු වූ දේශපාලන,සමාජ හා ආර්ථික වාතාවරණය තුළ සංවිධානය වූ බව කිව හැකිය.1960 දශකයේ මුල් ආරම්භ වූ මෙම ව්‍යාපාරය,1960 දශකයේ අවසානයේ එළඹෙන විට පරිණත වී තිබුණි .මෙම ව්‍යාපාරය ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ දුර්වල වන්නට පටන් ගත්තේ 1970 ගණන් වලදීය.කෙසේ වෙතත් එම ව්‍යාපාරය මුල් බීජ 20 වන සියවස එළැඹීමට පෙරාතුවම රෝපිත ව පැවති බව වඩාත් පරීක්ෂාකාරීව බලන කල පෙනෙයි.

කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය යන යෙදුමෙහි සරල අර්ථ නිරූපණය නම්,කාන්තාවගේ භූමිකාව වෙනස් කිරීම අරමුණු කරගත් සමාජ ව්‍යාපාරයක් යන්නයි.විවිධ සංවිධාන,මත වාද හා පුද්ගලයන් සමග මෙම ව්‍යාපාරය බද්ධ වී ඇත.එසේම මධ්‍යස්ථ මට්ටමේ සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා කිරීමේ සිට වඩාත් රැඩිකල් හෝ ආන්තික යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීම දක්වා වූ ක්‍රමෝපායමය විවිධත්වයක්ද මෙම ව්‍යාපාරය තුළ පවතී.කෙසේ වෙතත් එබඳු විවිධත්වය තුළ පවා මෙම ව්‍යාපාරයේ පොදු එකඟතාවක් ද දක්නට ලැබේ .ඒ නම්,ස්වකීය ජීවන වෘත්තීන් හා ජීවන මාදිලි පිළිබඳව තීරණ ගැනීමේ නිදහස කාන්තාවට තිබිය යුතුය.යන මූලික පදනම මත පිහිටා කටයුතු කිරීමයි.

සංවිධානාත්මක ව්‍යාපාරයක් වශයෙන් ගත් කල මෙකී කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය බටහිර රටවල හා ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ආරම්භ වූ නමුත් පසුව එය ඕස්ට්‍රේලියාවට හා ජපානය ටත් ව්‍යාප්ත විය.මූලික වශයෙන් සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් සහිත කලාපය,ලෙස හඳුනාගත් ලතින් ඇමෙරිකාව,අප්‍රිකා හා ආසියා කලාපයන්හි රටවල එම සංවිධානාත්මක ව්‍යාපාරය ව්‍යාප්ත වූයේ ඉන් ඉක්බිතිවය.ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ හා එංගලන්ත ප්‍රමුඛ බටහිර රටවල මෙම ව්‍යාපාරය මූලික වශයෙන් අවධි දෙකක් පසුකරමින් වර්ධනය වූ බව කිව හැකිය.එනම්

1.පූර්ව-දෙවන ලෝක යුද්ධ අවධියේ හටගත් ඓතිහාසික විකාශය තුළ,සම්ප්‍රදාය හා සංස්කෘතිය විසින් කාන්තාව ස්ථානගත කර තිබූ ආකාරය,එම  ඓතිහාසික විකාශයේ ම ප්‍රතිඵලයක් ලෙස හටගත් ප්‍රබල පරිවර්තනයන් තුළ සිටි නැවත සලකා බැලීමේ අවධිය .වඩාත් සරලව දක්වතොත් මෙම අදහස ධනවාදය නැගීමත් සමගම කාන්තාවන්ගේ භූමිකාව හටගත් පරිවර්තනය හේතුවෙන් කාන්තාව පිළිබඳව නව උද්යෝගයකින් කතා  කිරීම ආරම්භ වූ බවයි.18 වන සියවස දෙවන අර්ධය සිටම මෙම ප්‍රවණතාව යුරෝපය තුළ දක්නට ලැබුණි.

2.පශ්චාත්- දෙවන ලෝක යුධ සමයේ හටගත් අර්බුදකාරී සමාජ,ආර්ථික වාතාවරණය තුළ  කාන්තාව පිළිබඳවනැවතත් උනන්දුවක් ඇති වූ අවධිය,මේ දෙවන අවස්ථාව එක්තරා නිහඬ කාලයකින් පසුව ඇති ඇති වූ බව ද පෙනෙයි .එනම්,යුද්දෙන් පසු හටගත් නිහැඬියාවකින් පසුව කාන්තාවාදී ව්‍යාපාරය නැවත ජව සම්පන්න ලෙස මතුව එන්නේ 1960 දශකයේ ආරම්භයේ දී ය.

මේ අනුව කාන්තා විමුක්ති ව්‍යාපාර වල ආරම්භයත් වර්ධනයත් ක්‍රමක් ක්‍රමයෙන් සිදුවිය.

ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ නාමාවලිය

ඩිල්මා තුෂාරි කොග්ගලගේ,කාන්තාවගේ ඉතිහාසය කියවීම,2014,ඇස්.ගොඩගේ සහ සහෝදරයෝ(පුද්) සමාගම

සිල්වා ද,ඥානසිරි.පී.ජී,දර්ශනය හා කාන්තාව,2004, සමයවර්ධන ප්‍රින්ටර්ස්