ආර්ථිකයේ පොදු මිල මට්ටම

ආර්ථිකයේ පොදු මිල මට්ටම එනම් සාමාන්‍ය මිල මට්ටම විවිධ කාල පරිච්ඡේද වලදී විවිධ වෙනස්වීම් වලට ලක් වේ.මෙම ලිපියෙන් එම වෙනස්වීම් පිළිබද සලකා බැලීමට නියමිතය.

දෙන ලද කල පරිච්ඡේදයක් තුල රටක පොදු මිල මට්ටම එනම් සාමාන්‍ය මිල මට්ටම අඛණ්ඩව ඉහල යාම උද්ධමනයක් ලෙස හදුන්වයි.එමෙන්ම දෙන ලද කල පරිච්ඡේදයක් තුල රටක පොදු මිල මට්ටම එනම් සාමාන්‍ය මිල මට්ටම අඛණ්ඩව පහල යාම අවධමනයක් ලෙස හදුන්වයි.ඒ වගේම දෙන ලද කල පරිච්ඡේදයක් තුල රටක පොදු මිල මට්ටම එනම් සාමාන්‍ය මිල මට්ටම අඩු වේගයකින් ඉහල යාම නිරුත්ධමනයක් ලෙස හදුන්වයි.

මෙම ලිපියෙන් උද්ධමනය පිළිබද අවධානය යොමු කෙරේ.

කලින් සදහන් කල ආකාරයටම උද්ධමනයක් ලෙස හදුන්වන්නේ දෙන ලද කල පරිච්ඡේදයක් තුල රටක පොදු මිල මට්ටම එනම් සාමාන්‍ය මිල මට්ටම අඛණ්ඩව ඉහල යාම වේ.නමුත් මෙහිදී මතක තබා ගත යුතු වනුයේ ආර්ථිකය සතු සියලුම භාණ්ඩ හා සේවා වල මිල මට්ටම් ඉහල යාම උද්ධමනය යැයි අදහස් නොවේ.උද්ධමනකාරී වකවානුවක පවා ඇතැම් භාණ්ඩ වල මිල ගණන් පහල යා හැකි අතර ඇතැම් භාණ්ඩ වල මිල ගණන් ස්ථාවර මට්ටමේ පැවතිය හැකිය.උද්ධමනය යනුවෙන් අදහස් කරන්නේ එක් එක් භාණ්ඩයේ මිල ගණන් ඉහල යාම නොව සියලුම භාණ්ඩයන්ගේ මිලෙහි සාමාන්‍ය අගය ඉහල යාමයි.

උද්ධමනයට හේතු

1.ඉල්ලුමෙන් ඈදුණු උද්ධමනය

2.පිරිවැයෙන්  තල්ලුවුණු උද්ධමනය

ඉල්ලුමෙන් ඈදුණු උද්ධමනයේ සංරචක

• පරිභෝජන වියදම ඉහල යාම
• ආයෝජන වියදම ඉහල යාම
• රාජ්‍ය වියදම ඉහල යාම
• ශුද්ධ අපනයන ඉහල යාම

පිරිවැයෙන්  තල්ලුවුණු උද්ධමනය

භාණ්ඩයක් නිෂ්පාදනය කිරීමට යන වියදම එනම් පිරිවැය ඉහල යාමට අනුරූපව භාණ්ඩයේ මිල ගණන් ඉහල යාමයි.

උද්ධමනය ගණනය කරන ආකාර

• • මතුපිට උද්ධමනය

  මතුපිට උද්ධමනය යනුවෙන් අදහස් කරනුයේ පොදු මිල මට්ටමේ සිදුවන සැබෑ ඉහල යාම වේ.සැපයුම් කම්පනයක් නිසා හෝ පරිපාලන තීරණයන්ගේ බලපෑමක් නිසා හෝ මිල ගණන් වල සිදු වන තාවකාලික මිල වෙනස්වීම් මතුපිට උද්ධමනය තුල ඇතුලත් වේ.මේ නිසා උද්ධමනය පාලනය කිරීමට අවශ්‍ය දිගු කාලින ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සැකසීමට මතුපිට උද්ධමනය යෝග්‍ය නොවේ.

   

  • මූලික උද්ධමනය (යටිදැරි උද්ධමනය)

  පොදු මිල මට්ටමේ තාවකාලිකව ඇති වන වෙනස්වීම් (සැපයුම් කම්පනයක් නිසා හෝ පරිපාලන තීරණයන්ගේ බලපෑමක් නිසා මිල ඉහල යාම ) ඉවත් කර ගණනය කරනු ලබන උද්ධමනය මූලික උද්ධමනය (යටිදැරි උද්ධමනය) ලෙස හැදින්වේ.මුල්‍ය ප්‍රතිපත්ති හා ඉල්ලුම් කළමනාකරණ ප්‍රතිපත්ති පිළිබද තීරණ ගැනීමේදී භාවිතා කරනු ලබන්නේ මූලික උද්ධමනය වේ.මතුපිට උද්ධමනයෙන් බහුලවම උච්චාවචනයට ලක්වෙන ඉන්ධන හා ආහාර වල මිල ගණන් (විදුලිය, ගෑස්, දර, ප්‍රෙට්‍රල්, භූමිතෙල්,  එළවලු, ප්‍රවාහන, පාලන මිල ගණන්, සහල්, පොල් )ඉවත් කරමින් මුලික උද්ධමනය ගණනය කරනු ලබයි.

   

   

  උද්ධමනයේ වර්ග

  • ජවන උද්ධමනය - 50% , 100%

  අතිශයින්ම වේගවත් උද්ධමනකාරී තත්වයක් ජවන උද්ධමනයක් ලෙස හැදින්වේ.මාසයෙන් මාසයට උද්ධමනය වැඩි වන නිසා මුදල් ලග තබා ගැනීමට පුද්ගලයන් මැලි වේ.මේ නිසා ආර්ථික විකෘත්තිතා ඇති වේ.

   

  • මධ්‍යස්ථ උද්ධමනය - 5% , 8%

  මෙය ප්‍රසර්පන උද්ධමනය ලෙස ද හදුන්වයි.මෙහිදී අනාගත මිල මට්ටම් කෙරෙහි පුරෝකථනය කිරීමට පහසු වේ.මෙවැනි තත්වයකදී මුර්ත වත්කම් වලට වඩා මුල්‍ය වත්කම් ලග තබා ගැනීමට පුද්ගලයින් පෙළබේ.

   

  • මර්ධිත උද්ධමනය - රජය මැදිහත් වීමෙන්

  බොහෝ විට යුධමය කාල වලදී යුධ වියදම් ඉඅහල යන විට  ආර්ථිකය තුල උද්ධමනයක් ඇති විය හැකි බැවින් රජය මැදිහත් වී මිල පාලනයක් සිදු කරයි.

   

උද්ධමනයේ ප්‍රතිවිපාක

1.ස්ථාවර ආදායම් ලබන්නන්ට අහිතකරය

2.ඉතිරි කරන්නන්ට අහිතකරය

3.ණයහිමියන්ට අහිතකරය

4.සපත්තු සම් පිරිවැය

5.මෙනුපත් පිරිවැය

6.දිගුකාලින ආයෝජන අධෛර්යමත් වීම

මෙම ලිපිය විඩියෝ දසුන් සහිතව මෙතනින් නරඔන්න

උසස් පෙළ
ආර්ථික විද්‍යාව
(සිද්ධාන්ත/පුනරීක්ෂණ)
තනි හෝ කණ්ඩායම් පන්ති
071-7556342 (කොළඹ/ගම්පහ අවට පමණි)

(විශ්ව විද්‍යාල සිසුවෙකු විසින් මෙහෙයවයි)