මූලික ආර්තික සන්කල්ප (basic economic consepts)
මිනිස් අවශ්යතා හා උවමනා
අවශ්යතා
අවශ්යතා යනු මිනිසෙකු වශයෙන් තම ජිවිතය පවත්වාගෙන යාමට අවශ්ය මූලික දේය.
ඒව ප්රදාන කොටස් දෙකකි
1.භෞතික අවශ්යතා
(ආහර, වස්ත්රාභරණ,වාසස්තාන)
2.මානසික හා සමාජිය අවශ්යතා
(ආරක්ශාව,ආත්ම් aබිමානය,ආදරය,පවුල්)
උවමනා
උවමනා යනු අවශ්sයතා අපුරා ගෙනිමට හා තෘප්තිය වෙඩි කර ගෙනිමට මිනිසා විසින් යොදා lගනු
ලබන විවිද මාද්යන් වේ
උදා:- ආහර- බත්, පාන්,එලවලු,කිරි, මස්
උවමනා වල සුවිශේශි ලක්ශන
*අසීමිත වීම
*විවිද වීම
*කාලයත් සමග වෙනස් වීම
*උවමනා බිහිකල හෙකි වීම
*ආර්තික සම්පත් සැපයුම සීම සහිත් හෝ හිගකමක් සහිත නිශ්පාදන සාදක මින් අදහස් වේ
මේව ප්රදාන කොටස් 4 කි
1.භූමිය
2.ශ්රමය
3.ප්රාග්දනය
4.වියසායකත්වය
මේව හිග සම්පත් වන බෙවින් බාවිතයේදි ආවස්තික පිරිවෙයක් හටගනී
ආර්තික අම්පත් වල මූලික ලක්ශන
*සීම සහිත් වීම
*විකල්ප ප්රයෝජන පැවතීම
*හිගකම
*හිගකම යනු මිනිස් උවමනා සපුරගෙනිමට සමජය සතු සම්පත සම්බාරය ප්රමානවත් නොවිමයි
හිගකම පිලිබද ප්රශ්නය පැන නගින්නෙ
1. යම් ඩෙන ලද අව්ස්තාවක මිනිසුගේ උවමනා අසිමිත් වීම
2. යම් ඩෙන lලද වස්තාවක අසිමිත mමිනිස් වශ්යතා අපුරාගැනිමට sසම්පත් අම්බාරය ප්රමානවත්
නොවිම
ආර්තික විද්යාව පිලිබද අවදාරනය කල යුතු කරුනු
*සාපේක්ශ සන්කල්පයක් බව
*සෑම සමජයකටම පොදු වීම
*හිගකම හා දිලිදුකම එකිනෙකට වෙනස් සන්කල්ප බව
*හිගකම තාවකාලික තත්වයක් නොවන බව
*හිගකම ආර්තික විද්යාවෙ පදනම බව
තේරිම
කිසියම් ඩෙන ලද අවස්තාවක සමජයක් සතු සම්පත් සිමිත් බෙවින් එම හිග සම්පත් යොදාගෙන කවර අවශ්යතා සපුරාග්න්නෙද යන්න තීරනය කිරීම මේ සදහා බලපාන හේතු
1. සම්පත් වල හිගකම
2. සම්පත් වල විකල්ප බාවිත් පැවතිම
සම්පත් වල විකල්ප බාවිත අති විට ඕනෙම් සමජයකට මූලික තේරිම් තුනක් කිරිමට සිදු වේ
1. කුමක් නිශ්පාදkනය අල යුතුද
2. කෙසේ නිශ්පාදන්ය කල යුතුද
3.කාසදහා නිපද්විය යුතුද
මේව මූලික අර්තික ප්රශ්න වේ
ආවස්තික පිරිවෙය
ආවශික පිරිවෙය යනු විකල්ප තේරිම් හමුවේ කිසියම් තේරkිමක් ර්=aරන විට එ වෙනුවෙන්
කැපකිරිමට සිදුවන ඊලග හොදම් wවිකල්පයේ වටිනාකමි ය
ආවස්තික පිරිවැය ඇගයීමේදී සැලකිල්ලට ගත යුතු කරුනු
*ආවශික පිරිවැය මූර්තමය සන්කල්පයකි
*ආවස්තික pඉරිවැය ආත්මගත සන්කල්පයකි
*ආවස්තික පිරිවැය තීරනය කරන පුද්ගලයාට පමනක් සීමා නොවන අවස්තා ඇත
භාන්ඩ
මිනිස් අවශ්යතා සපුරා ගැනිමට යොදා ගත හැකි දෑ
උදා :- සහල් සීනි පරිගනක මෝටර් රත
බාන්ඩ ප්රදාන කොටස් දෙකකි
1.ආර්තික බාන්ඩ
2.ආර්තික නොවන බාන්ඩ
ආර්තික බාන්ඩ
ආවස්තික පිරිවැයක් දරා නිපදවන බාන්ඩ ආර්තික බාන්ඩ වේ
උදා :- ගොඩනැගිලි පරිගනක
ආර්තික බාන්ඩවල මූලික ලක්ශන
*ආවස්තික පිරිවෙයක් දරා තිබීම
*උවමනා වලට සාපේක්ශව හිග වීම
*නිශ්පාදන ක්රරියාවලියක් පැවතීම
*මිනිසt් හීරන වල ප්රතිපලයක් වීම
*හිමිකම හා මිලක් පැවතීම
ආර්තික නොවන බාන්ඩ /නොමිල බාන්ඩ
ශුන්ය මිලකට අපිරිමිත සැපයුමක් අති බාන්ඩ වේ
උදා:- හිරු එලිය ජලය වාතය
ආර්තික නොවන බාන්ඩ වල විශේශ ලක්ශන
*ආවස්තික පිරිවැයක් නොතිබීම
*නිශ්පාදණ ක්රියාවලියක් නොමැත
*සැපයුම සොබා හහම තීරනය කිරිම
*තේරිම ඉලිබද ප්රශ්න ඇන නොනගී
පාරිබෝජනය
බාන්ඩ හා සේවා යොදා ගෙන මිනිස් aඅව්ශ්aයතා පුgරා ඇනිම පාරිබෝජනයයි
උපයෝගිතාව
බාන්ඩයක් හෝ සේවවක් පාරිබෝජනයෙන් පුද්ගලයෙකු ලබන වින්දනය උපයෝගිතාවයි
ආන්තික උපයෝගිතාව
ආන්තික උපයෝගිතාව= මුලු උපයෝගිතා වෙනස
පාරිබෝජනය රන බාන්ඩ ප්රමානයා වෙනස
හීනවන ආන්තික උපයෝගිතා නියාය
යම් කාලපරිච්ඡේදයක් තුල කිසියම් බාන්ඩයක් පාරිබෝජනය දිගින් දිගටම wවැඩි ඉරිමේදි ආන්තික උපයෝගිතාව ක්රමයෙන් හීන වේ මෙයට හේතුව බාන්ඩයක් වැඩියන් පරිබෝජනය කරන විට පුද්ගල රුචිය අඩුවීමයි