ඉන්දු නිම්න නගර නිර්මාණය

ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ටාචාරය මුළුමනින්ම නාගරික ලක්ෂණ වලින් යුක්තය. සින්දු නදිය ප්‍රදේශයේ එකිනෙකට සැතැපුම් 400 පමණ දුරින් පිහිටි මොහෙන්දෝජාරෝ හා හරප්පා  පරිපාලන නගර වන අතර "රඛිගාර්"එහි "කාර්මික නගරය " වේ. මෙම ප්‍රධාන නගර 03ට අමතරව කුඩා නගර රැසක් පවතී. මොහෙන්දෝජාරෝ නගර සැලසුම නිර්මාණය කිරීමේදී  සනීපාරක්ෂක ක්‍රම පිළිබඳව විශේෂ අවධානයක් යොමු කර ඇත. මෙය නූතන" ලැන්කැෂියර්" නගරය ට සමාන ලක්ෂණ වලින් යුක්ත බව ඉංග්‍රීසි විචාරක" ඒ.ඩී.පුසොල්තර් " පවසයි. යෙදූ වාහන මෙන්ම පයින් යාමට ඉඩ ඇති වීදී තිබී ඇත.සැලසුම්කරණය අතින් මොහෙන්දෝජාරෝව හා හරප්පාව සමානකම් දක්වයි. රඛිගාර්, හරප්පා, මොහෙන්දෝජාරෝ යන ප්‍රධාන නගර වලට අමතරව සුළු නගර රැසක්  පැවත ඇත.

*කම්බංගන්                    

*කොට්ඩ්ජි

* චන්හුදාරෝ 

*දවාර්කෝට්   

*සුත්තජෙන්දෝර්     

*දෙසල්පාර් 

*රූපාර් 

*දොලවීර 

                  වැනි නගර වැදගත් වේ. මේ සෑම නගරයක්ම කොටු පවුරකින් වටකර ඇත. උස් ගොඩනැගිල්ලක ඇතුළු නුවර ඉදිකිරීම්  සිදුකොට ඇත. මොහෙන්දෝජාරෝවෙ උස් ගොඩනැගිල්ලක  උතුරේ සිට දකුණ ට 400 km පමණ වන අතර, නැගෙනහිර සිට බටහිරට 200m ඝෘජු කෝණාස්‍රාකාරව පිහිටා ඇත. මොහෙන්දෝජාරෝවෙ උස් ගොඩනැගිල්ල 12m - 14m අතර වේ. හරප්පාවේ උස් ගොඩනැගිල්ල 17 ක් පමණ වේ. උස් ගොඩනැගිල්ලේ ඇතුළු නුවරට ප්‍රවේශ වීම සදහා විශාල දොරටු තනා ඇත. කොටු පවුර මත " මුර අටොළු " ද තිබූ බවට සාධක හමුවේ. මොහෙන්දෝජාරෝවෙ කොටු පවුර අවස්ථා 02 කදී ඉදිකළ බවට හමූවු  සාධක මගින් අනාවරණය කොට ගෙන ඇත. දෙවන අවස්ථවේදී කොටු පවුර ශක්තිමත්  කිරීම සදහා පිළිස්සු ගඩොල් භාවිතා කොට ඇත. දෙවන අවස්ථාවේ දී බටහිර දොරටු 02ක අඩකින්  පටුකර තිබීමෙන්  සතුරු ආක්‍රමණ යකදී, නගරයේ ගැන ඔවුන් සැලකිලිමත් වූ බව පෙනේ..

             මොහෙන්දෝජාරෝ වෙහි අඩි 180ක් දිග හා පලළ 108 ක් ප්‍රමාණයෙන්  යුත් ගැඹුරු ස්නානාගාරය කි. එහි බිත්ති ජලය කාන්දූ නොවන පරිදි "ජිබ්සන් " යොදා නිර්මාණය  කර ඇත. ජලය ඉවත් කිරීමට උමන් ජල මාර්ග යොදා තිබුණි. මෙම ස්ථානයේ දිග මීටර් 75 හා පළල මීටර්  25 පමණ විශාල ගොඩනැගිල්ලක් වෙයි. මේ අනූව ජන සමූහයක්  රැස්ව රැස්වීම්  ශාලාවක් යැයි ඇතැම්හු  පවසති. මෙය අධ්‍යාපනය ආයතනයක් වශයෙන් ද මත පවතී. මෝටීමර් වීලර් මහතා පෙන්වා දෙනුයේ මෙය ආගමික හෝ පරිපාලන ස්ථානයක් වශයෙන් අනුමාන කල හැකි බවයි. 

හරප්පාවේ මීටර් 45 × 15 ප්‍රමාණයෙන් යුත් විශාල ධාන්‍යා ගාරයක් හමුව ඇත. මෙහි ධාන්‍ය කෙටීම සදහා යොදාගත් වංගෙඩි වැනි වලවල් පිළිබඳව  සාධක මෙන්ම තිරිගු, බාර්ලී වැනි ධාන්‍ය තැන්පත්  කිරීම සදහා උස් වේදිකාවක් වූ බවට සාධක ඇත. 

               ඇතුළු නුවර පිටින්, පිටු නුවර පිහිටා ඇත. මොහෙන්දෝජාරෝවෙන් පිටි නුවර පිළිබඳව සාධක හමුව ඇත. හරප්පාවේ පිටිනුවර ස්වාභාවික හේතූන් හා සතුරු ආක්‍රමණ  නිසාවෙන් වැනසී ඇත. මොහෙන්දෝජාරෝවෙ පිටනුවර හෙක්ටයාර 100 ක ප්‍රමාණයක පැතිරුණි.මීටර් 400 හා මීටර් 130 දිග, පලළින් යුත් ඝෘජු කෝණාස්‍රාකාර හෝ සමචතුරස්‍රාකාරව කලාප වලට වීදී බෙදා තිබුණි. ගල් හෝ ගඩොල් අතුරා සකස් කරන ලද ප්‍රධාන වීදී වලින් වෙන්වන කලාප, කුඩා වීදී හා පටුමාර්ග වලින් තවදුරටත්  කොටස් වලට බෙදුනි. නිවාසවල පාදම අනූව ඒවා මහල් නිවාස යැයි අනූමාන කෙරේ. ගඩොල් බිත්ති බැදීම වත්මන් ක්‍රමයට සමානය.අතුරු මාර්ග වක්ව යන ස්ථාන පවා වක්වී යන ආකාරය ටම අර්ධ කවාකාරව නිර්මාණය කරඇත.

            මැද මිදුල සහිත ගෙවල් ධනවතුන් ගේ විය හැකිය. නිවාසවල ප්‍රධාන දොරටු තැබුවේ ප්‍රධාන මාර්ගයට මුහුණලා නොව පටු මාර්ගයට මුහුණලාය. නිවාසවල  දොරටු තිබුණේ බිත්ති කෙළවරය. මහල් ගෙවල් තිබුණු බව්ට පියගැටපෙළ වල් වලින් හදුනාගත හැකිය. මහල් දරා සිටීමට භාවිතා කළ බාල්ක, බිත්ති සිදුරු කොට නිමවා ඇත. සෑම නිවසකම ළිදක් තිබුණු අතර, බිත්තිය පැත්තට වන්නට නාන කාමර තිබුණි. ගඩොලින් නිම කළ නාන කාමර වල පාවිච්චි  කළ ජලය, වීදියේ කාණුවල ගලායෑම සදහා සිරස් දියබස්නාවක්ද ගඩොලින් තනා තිබුණි.

හරප්පා සභයත්වයේ නගර රාත්‍රි  කාලයේ ආලෝකවත්  කිරීම සදහා  ආලෝක කුළුණු  තිබූ බවට සාධක  හමුවේ.මෙමගින් රාත්‍රි  කාලයේදී නගර කටයුතු සිදුව ඇත. දිවා, රාත්‍රී දෙකෙහිම කාර්යයබහුල "නොනිදන නගර " ලෙස මේවා පැවති බව සිතිය හැකිය. 

                  කම්කරුවන් ගේ යැයි සිතිය හැකි නිවාස 14 ක් මොහෙන්දෝජාරෝවෙන්  හමුවිය. හරප්පාවේ  උතුරු ප්‍රදේශයේ  එවැනි නිවාස 16ක් හමුවිය. ගඩොලින් තැනූ  වංගෙඩි  ලෙස හදුනාගත් රවුම් හමුවී ඇත. මේ ඒවා අතර තිරිගු, බාර්ලී , දහයියා ද තිබුණි. මේ අතර ධාන්‍යාගාරයක නටඹුන් හමුවීමත්, ධාන්‍යාගාරය මැදින් දෙපස ගබඩා කාමර සහිත බරාදයක්ද විය. ධාන්‍යාගාරයට නුදුරින් ලෝකුරුවන්ගේ යැයි අනුමාන කරන උදුන් කිහිපයක්  නිර්මාණය කර ඇත.

    සමකාලීන කිසියම්  ශිෂ්ටාචාරයක නැති සෞඛ්‍ය  සංරක්ෂණයක් ඉන්දු නිම්නයේ  පැවතුණි. කාණු පද්ධති සුද්ධ කිරීමට ප්‍රමාණවත් දුරකින් තැනූ පිවිසුම්  කවුළුද ඇත. කුඩාවීදී හා පටු මාවත් වලට වූ කාණුවලින් ගලා එන ජලය හා නිවාස වලින් පිටවන අපවිත්‍ර  ජලය රැගත් ප්‍රධාන  කාණු ඉන්දු නදියට මුදාහැර ඇත. සෑම කාණුවක්ම හා ජලය එක්වන වලවල් සුද්ධ පවිත්‍ර  කර ඇත.

           ගොඩනැගිලි, තාප්ප,ඉකාණූ, ළිං ආදිය කැණීම සදහා හොදින් පිළිස්සු  ගඩොල් උපයෝගී කොට ගෙන ඇත. ගඩොල් පිළිස්සූ පෝරණු ඉන්දු මිටියාවතෙන් හමුව ඇත. ඉන්දු නිම්න මිටියාවතෙන්, වගුරු බිම්වල වැවෙන ශාක, ගඩොල් පිළිස්සීම යොදා ගෙන ඇත.

          හරප්පා ශිෂ්ටාචාරයේ  සැලසුම් සහගතව උපයෝගීතාවන්ට මුල්තැන දෙමින් සනීපාරක්ෂක  ක්‍රමවේද භාවිතා කරමින්, නගර නිර්මාණය ඉදුකළ අයුරු පුරාවිද්‍යාත්මක සාධක මගින් හදුනාගත හැකිය.....

          කතෲ =සදුනි නිසංසලා