ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ටාචාරයේ ආර්ථික තත්වය
ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ටාචාරයේ දියුණු නාගරික ලක්ෂණයන්ට සමාන්තරව, දියුණු ආර්ථික තත්වයක්ද පැවත ඇත. ආර්ථිකයෙහි ප්‍රධාන ලක්ෂණ 4කි.
01. කෘෂිකර්මය
02.සත්ත්ව පාලනය
03.වෙළදාම
04. විවිධ කර්මාන්ත
ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ටාචාරයේ ආර්ථික රටාවෙහි කෘෂිකර්මාන්තයට ප්‍රධාන තැනක් හිමිව ඇත. මේ බවට හමුවන ප්‍රධානම සාධකය වනුයේ හරප්පාවෙන් හමුවු ධාන්‍යාගාරයයි. පුරාවිද්‍යා පර්පර්යේෂණ මගින් ධාන්‍යා ගාර ප්‍රදේශයේ තිරිගු, බාර්ලී යන ධාන්‍ය අවශේෂ හමුව ඇත. මේ අනූව හරප්පා සභයත්වයේ තිරිගු, යව, බාර්ලී යන ධාන්‍ය වර්ග බහුලව වගාකල අතර සුළු වශයෙන් වී වගාවද පැවති බව සිතිය හැකිය. කෙසෙල්, දෙඩම්, කජු වැනි පලතුරු වගා කළ අතර කපු වගාවද සිදුකර ඇත. මෙමගින් කපු පිළි නිර්මාණය කිරීමට ක්‍රියා කොට ඇත. වී වගාව පිළිබඳව සාධක ලෝතාල්, රංග්පූර් යන ස්ථාන වලින් සාධක හමුව ඇත. ඉදි වගාව කෙරෙහිද හරප්පා වැසියන් උනන්දුවක් දක්වා ඇත
හරප්පා ආර්ථිකයෙහි ප්‍රධාන අංශයක් ලෙස වෙළදාමද පැවතුණි. මෙය දේශීය හා විදේශීය වශයෙන් පැවති බවට සාධක ඇත. වෙළදාමේදී රන්, රිදී, කපු, තඹ වලින් නිර්මාණය කළ ආභරණ, ධාන්‍ය වර්ග හා පලතුරු වර්ගද දී ප්‍රධාන වී ඇත. අභ්‍යන්තර වෙළදාමේ දී ගැල් හා සතුන් මගින් භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය කොට ඇත. වෙළදාමේදී භාවිතා කළ තරාදී හා පඩි පිළිබඳව අදහස් ඉදිරිපත් ව ඇත. හමුවු හතරැස් කලුගල් කැබලී කිරුම් මිනුම් උපකරණ යැයි මත පවතී.
වෙළදාමේදී ප්‍රධාන නගර හා සුළු නගර ක්‍රේන්ද්‍ර කොට ගනිමින් වෙළඳ ජාලාවක් පැවති බවට මත පවතියි. ඉන්දියාවෙ සිට පර්සියානු ගල්ෆ් ප්‍රදේශ හා බහරේන් දූපත් හරහා මෙසපොතේමියාවට වැටී තිබු ප්‍රධාන වෙළඳ මාර්ග විදේශීය වෙළදාමේදී අතිශයින් වැදගත් විය. අභිලේඛන වලට අනූව මෙසපොතේමියානු මැටි පුවරු වල හරප්පාව " මෙල්ලූහ " ලෙස නම්කොට ඇත. වෙළඳ හා භාණ්ඩ නිශ්පාදන කටයුතු වලදි හරප්පා, මොහෙන්දෝජාරෝ ,රකිගාර් යන ප්‍රධාන නගර ඉතා වැදගත් විය. විදේශීය වෙළදාමේදී ලෝතල් හා සුත්තජෙන්දෝර් යන ප්‍රධාන වරායවල් වැදගත් විය. ලෝතාල් වරාය කෘතීමව නිර්මාණය කළ අතර මෙම වරාය දැනට 20 km ට ආසන්නව ගොඩ බිමෙහි පිහිටා ඇත.
හරප්පා සභයත්වයේ ආර්ථිකයෙහි වැදගත් අංගයක් ලෙස සත්ත්ව පාලනයද හදුනා ගත හැකිය. සත්ත්ව පාලනයේදී ගවයා ප්‍රධාන වූ අතර ඌරා, කුකුළා, එළුවා වැනි සතුන් මස් පිණිස යොදා ගෙන ඇත ගවයා කෘෂිකාර්මික කටයුතු, ප්‍රවාහන හා පස්ගෝරස ලබාගැනීමට ප්‍රයෝජනවත් විය. ඔටුවාද භාණ්ඩ ප්‍රවාහනයට යොදාගෙන ඇත. බැටළුවන් වැනි සතුන් ලොම් ලබා ගැනීමට ගෘහාශ්‍රිත කොට ඇත. හරප්පා සභයත්වයෙන් හමූවු මැටියෙන් තැනූ සිංහයා, බයිසන් ගවයා, රයිනෝසිරස්, කොටියා, වදුරා, බල්ල, බලලා වැනි සතුන් තනා ඇත. මෙමගින් හරප්පා සභයත්වයේ සතුන් පිළිබඳව දැනුම හා සතුන් ගෘහාශ්‍රිත කරණය පිළිබඳව සාධක හදුනා ගත හැකිය. මේ අනූව සත්ත්ව පාලනයද ආර්ථිකයෙහි වැදගත් වී ඇත.
හරප්පා සභයත්වයේ ගොඩනැගුණු තවත් අංගයක් ලෙස විවිධ කර්මාන්ත හදුනාගත හැකිය.
*පේෂ කර්මාන්තය
*ලෝහ කර්මාන්තය
*මුතු කර්මාන්තය
*නැව් හා බෝට්ටු කර්මාන්තය
*කුඹල් කර්මාන්තය
*ධීවර කර්මාන්තය
*ඇත්දළ කර්මාන්තය
*සිප්පිකටු කර්මාන්තය
*පෙදරේරු කර්මාන්තය හා කලා නිර්මාණ ශිල්පය
*සෙල්ලම් බඩු නිශ්පාදනය
හරප්පා සභයත්වයේ කපු වගාව පැවති අතර මේ තුළින් පේෂ කර්මාන්තයේ වර්ධනයත් පෙන්නුම් කරයි. හරප්පා වැසියන් කපුපිළි මෙන්ම උණුසුම සදහා ලෝම රෙදි භාවිතා කර ඇත. පිරිමින් උඩුකය සළුවකින් වසාගත් අතර, යටිකය ජෝතියට සමාන ඇදුමකින් ආවරණය කර ඇත. ස්ත්‍රීන්ද උඩුකය සළුවකින් වසා ඇත.
එදිනෙදා ජීවිතයේ අවශ්‍ය මැටි භාණ්ඩ තනා ගැනීමට හා පුළුස්සා ගැනීමට හරප්පා වැසියන් ක්‍රියාකොට ඇත. තවද ටෙරාකොටා මැටි රූප විශාල වශයෙන් හමුවීමත්, ගොණුන් බදින ලද කරත්ත පිළිබද මැටි රූප හමුවිමත්, කුඹල් කර්මාන්තයේ වර්ධනයක් තිබු බවට සාධක යන්ය. මැටි ගත් සෙල්ලම් බඩු ආදිය තුලින් හරප්පා සභයත්වයේ බලපෑම් හදුනා ගත හැකිය.
හරප්පා සභයත්වයේ කෘෂි කටයුතු සදහා උපකරණ නිර්මාණය කිරීමේදී ලෝහ භාවිතා කළ බවට සාධක හමුවේ. ලෝහ කර්මාන්තයේ වර්ධනය ද හරප්පා සභයත්වයේ ආර්ථිකය කෙරෙහි මේවාද බලපාන්නට ඇත.
රකිගාර් නම් කාර්මික නගරය මුල්කොට ගෙන සිදුකල කැනීම් මගින් වලලු, මුදු, සිප්පිකටු වලින් කළ නිර්මාණ හා පබළු වර්ග හමුව ඇත. මේ අනූව හරප්පා සභයත්වයේ ආර්ථිකය කෙරෙහි මේ වාද බලපාන්නට ඇත.
හරප්පා සභයත්වයේ උසස් කලා කෘතීන් නිර්මාණය වි ඇත. මේ සදහා ලෝහ, මැටි, ගල්, යන අමුද්‍රව්‍ය යොදාගෙන ඇත. මොහෙන්දෝජාරෝවෙන් හමුවු ප්‍රතිමාව, මොහෙන්දෝජාරෝවෙන් හමුවු අගල් 4 ක් පමණ උස ලෝකඩ වලින් තැනු නළගනගෙ ප්‍රතිමාව, ක්‍රීඩා භාණ්ඩ හා විසිතුරු භාණ්ඩ ලෙස නිර්මාණය වු මෙවලම් හා සත්ත්ව රූපයන් කලා නිර්මාණ වල වැදගත් වේ. දේශීය, විදේශීය වෙළදාමේදී මෙම කලා කෘතිද වැදගත් වේ. මෙයද හරප්පා සභයත්වයේ ආර්ථිකය කෙරෙහි බලපෑමක් සිදුකොට ඇත.
මේ අනූව හරප්පා සභයත්වයේ ආර්ථිකය ගොඩනැගීමේදී කෘෂිකර්මාන්තය, වෙළදාම, සත්ත්ව පාලනය විවිධ වෘත්තීන් බලපෑ බවත්, මේවා මුල් කොට ගෙන නාගරික ලක්ෂණ මෙන්ම ආර්ථික දියුණුවද පෙන්නුම් කළ බව හදුනා ගත හැකිය.
රචනය ✍️ සදුනි නිසංසලා
