ජලය ඔසවන ක්‍රම
ජලය එසවීම
ජලය ලබා ගැනීමේදී ජල ප්‍රභවය හා ජලය සැපයිය යුතු ස්ථානය අතර දුරෙහි හෝ උසෙහි වෙනසක් පැවතිය හැක. ඒ නිසා ජලයට යම්කිසි බලයක් යොදවා ක්ෂේත්‍රය වෙත ජලය තල්ලු කර හැරීමට සිදු වේ.
එසේම සපයන ජලය යම් පීඩනයක් යටතේ සැපයීමට සිදුවිය හැක. එසේ වන්නේ ජල සම්පාදන පද්ධතියට ජලය සැපයෙන අවස්ථාවකදීය. මේ සඳහාද ජලය වෙත ශක්තියක් ලබාදීම කල යුතු වේ.
ඉහත හේතු අනුව ජල ප්‍රභවයක සිට ක්ෂේත්‍රය දක්වා ගුරුත්වාකර්ෂණ බලයෙන් ජලය රැගෙන ඒමට අපහසු අවස්ථාවක එම ජලය ක්ෂේත්‍රය වෙත ගෙන ඒමට හෝ සපයනු ලබන ජලයේ පීඩනය වැඩි කිරීම සඳහා භාවිතා කරන ක්‍රම වේදය ජලය එසවීම ලෙස හැඳින්වේ.
ජලය ඔසවන ක්‍රම
වගා භූමියක් සඳහා කෘතීමව ජල සම්පාදනය සිදුකිරීමට අවශ්‍ය අවස්ථාවලදී ජල ප්‍රභවයේ සිට ක්ෂේත්‍රයට ජලය ගෙන ඒමට සිදු වේ. එවැනි අවස්ථාවල ජල එසවුම් උපක්‍රම භාවිතා කෙරේ.
ජලය එසවුම් ක්‍රම ආකාර දෙකකි.
1. සාම්ප්‍රදායික ක්‍රම
2. සාම්ප්‍රදායික නොවන ක්‍රම
සාම්ප්‍රදායික ජල එසවුම් ක්‍රම
* මෙම ක්‍රම වල කාර්යක්ෂමතාව අඩුය.
* ඉහල උසකට ජලය ගෙන යාම අපහසුය.
* ගෙනයාහැකි ජල ධාරිතාවද අඩුය.
උදා : යොත්ත, බාල්දිය, ආඬියා ළිඳ, කප්පිය
- බාල්දිය සහ කඹය
- සරල ක්‍රමයකි.
- වර්තමානයේදී ද භාවිතා කරයි.
- ළිඳකින් ජලය ලබා ගැනීම වැනි සැලකිය යුතු ගැඹුරක සිට ජලය පිටතට ගැනීමට භාවිතා
වේ.
- කප්පිය
- ළිං වලින් ජලය එසවීම සඳහා භාවිතා කරයි.
- තෙත් හා වියළි කලාපීය ළිං සඳහා යෝග්‍යය.
- සැලකිය යුතු ගැඹුරක සිට ජලය ඇද ගත හැක.
- සරල යන්ත්‍රයකි.
- මිනිස් ශ්‍රමය භාවිතයෙන් කප්පියක් හරහා ලණුවක් යොදා ජලය ඉහලට ඇද ගැනීම කරයි.
- වෙහෙස අඩුවෙන් වැය වේ.
- යොත්ත/පැද්දෙන ගොටුව භාවිතය
- ඉතාම සරල ක්‍රමයකි.
- ක්ෂේත්‍රය ආසන්නයේ ඇති ජල ප්‍රභවයකින් ජලය සම්පාදනය කිරීමට යොදා ගතහැක.
- පහල කුඹුරක සිට ඉහළින් ඇති කුඹුරකට ජලය සම්පාදනයට පැරණි ගොවීන් භාවිතා කල
ක්‍රමයකි.
- මිනිස් ශ්‍රමය භාවිතා කරයි. අඩු ශක්තියක් වැය වේ.
- මීට අමතරව කුඩා ජල පහරකින් වගා බිම වෙත ජලය ලබාගැනීමටද භාවිතා කරයි.
- මෙහි ප්‍රධාන කොටස යොත්තයි. ලී කොටයක් හාරා ගොටුවක් ආකාරයට සකස්කරන ලද
යොත්ත ලී කණු 2 ක හෝ 3 ක එල්ලා පැද්දෙන ආකාරයට සකස් කරයි.
- එම පැද්දෙන ක්‍රියාවලිය උපයෝගී කරගෙන යොත ජල පහරට දමා පද්දා අනෙක් පසින්
ක්ෂේත්‍රයට ජලය විසිකිරීම කරයි.
- මුදල් වැය නොවේ.
- තාක්ෂණික දැනුමක් අවශ්‍ය නොවේ.
- ඉන්ධන අවශ්‍ය නොවේ.
- පරිසර දූෂණය අවමයි.
- අඩු උසකට ජලය එසවිය හැකි වීම නිසා කාර්යක්ෂමතාව අඩුයි.
4. ආඬියා ළිඳ
- උතුරු නැගෙනහිර පළාත්වල ජගය එසවිමට භාවිතා කල සාම්ප්‍රදායික ක්‍රමයකි.
- දැනුදු සමහර ප්‍රදේශ වල දක්නට ලැබේ.
- පළමු වර්ගයේ ලීවරයකි.(සරල උපකරණයකි.)
- ලී දණ්ඩක් කෙලවර ලණුව සමඟ බඳුනක් එල්ලා අනෙක් කෙලවර බරක් එල්ලා ඇත.
- අඩු ශක්තියක් යොදා ජලය එසවිය හැක.
- ලණුව මඟින් ඇද බඳුන ළිඳට යොදා ජලය පිරවූ පසු බරෙහි ආධාරයෙන් ඉහලට ජල බඳුන
ඔසවා ගනී.
- ඔසවාගත් ජලය කාණු ඔස්සේ ක්ෂේත්‍රයට සම්පාදනය කරයි.
- වියළි කළාපයේ නොගැඹුරු ළිං සඳහා භාවිතා කරයි.
- ජල රෝදය
- රෝදයකට සවිකරන ලද බඳුන් ආධාරයෙන් ජලය එසවේ.
- එම බඳුන් චලනය වන ලෙස සවිකර ඇති අතර ඉහලට
ආවිට එය පෙරලීම සිදු වී එහි ජලය නල හෝ කාණු
මාර්ග ඔස්සේ ක්ෂේත්‍රයට ගමන් කරයි.
- සමහර අවස්ථාවන්හිදී ඇළ මාර්ගයේ ඇති ජල පහරේ
බලය උපයෝගී කරගෙන ජල රෝදය කරකවයි.
- එසේ නොමැතිනම් සත්ත්ව බලය, සුළං බලය
යොදා ගෙන ජල රෝදය කැරතැවීම සිදු කරයි.
- දිය පහර හා ගැඹුරු ළිං වලින් ජලය එසවීමට භාවිතා කරයි.
