ජීවයේ රසායනික පදනම - 2019/2020 උසස් පෙළ නව විෂය නිර්දේශය
ජීවයේ රසායනික පදනම
සජීව පදාර්ථයේ මූලද්‍රව්‍ය සංයුතිය
- පෘතුවි කබල මත ස්වාභාවික මූලද්‍රව්‍ය 92 ක් පවතී.
- ඒවා අතරින් මූල ද්‍රව්‍ය 20% - 25% ත් අතර ප්‍රමාණයක් ජීවීන්ට සෞඛ්‍යමත් ජීවිතයක් පවත්වා ගැනීමට හා ප්‍රජනනයට අත්‍යවශ්‍ය වේ.
- සජීව පදාර්ථයේ සංයුතියෙන් 96% ක් පමණ ඇත්තේ C , H , O , N යන මූල මූල ද්‍රව්‍ය වේ.
- ඉතිරි 4% න් වැඩි ප්‍රමාණයක් Ca , P , K , S යන මූල ද්‍රව්‍ය අඩංගු වේ.
ආවශ්‍යක මූල ද්‍රව්‍ය
- සෞඛ්‍යමත් ජීවිතයක් පවත්වා ගැනීම සඳහාත් ප්‍රජනනය සඳහා ජීවීන්ට අත්‍යාවශ්‍ය මූල ද්‍රව්‍ය ආවශ්‍යක මූලද්‍රව්‍ය ලෙස හඳුන්වයි.
- ඒවා එසේ හැඳින් වීමට ප්‍රධාන හේතු දෙකකි.
- 1) එම මූල ද්‍රව්‍ය අත්‍යවශ්‍ය ව්‍යූහමය සංඝටක වීම
- 2) ජීව ක්‍රියාවලි එනම් පරිවෘත්තීය ක්‍රියා සම්පූර්ණ කර ගැනීමට අත්‍යවශ්‍ය වීම.
- ජීවී විශේෂය අනුව ආවශ්‍යක මුලද්‍රව්‍ය යන්හි සුළු වෙනස්කම් පවතී.( මිනිසාට අදාලව ආවශ්‍යක මූලද්‍රව්‍ය ගණන 25 ක් වුවත් ශාක වලට අදාලව අවශ්‍ය මූල ද්‍රව්‍ය ගණන 17කි.)
- ආවශ්‍යක මූල ද්‍රව්‍ය ජීවී දේහවල අඩංගු වන ප්‍රමාණය අනුව ප්‍රධාන කොටස් දෙකකට බෙදා දැක්විය හැකිය. 1. අධි මාත්‍ර මුලද්‍රව්‍ය 2. අංශුමාත්‍ර මූල ද්‍රව්‍ය
අධිමාත්‍ර මුලද්‍රව්‍ය
සෞඛ්‍යමත් ජීවිතයක් පවත්වා ගැනීම සඳහාත් ප්‍රජනනය සඳහාත් ජීවීන්ට අත්‍යාවශ්‍ය වන මූලද්‍රව්‍ය අතරින් දේහය වියලි බරින් 0.01% ක් හෝ ඊට වඩා වැඩි ප්‍රතිශතයකින් අන්තර්ගත වන මූල ද්‍රව්‍ය අධිමාත්‍ර මූල ද්‍රවය නම් වේ. මිනිසාට වැදගත් වන ආවශ්‍යක මුලද්‍රව්‍ය 25 අතරින් අධිමාත්‍ර මූලද්‍රව්‍ය ගණන 11 කි.
C , H , O , N , Ca , P , K , S , Na , Cl , Mg
අංශුමාත්‍ර මූලද්‍රව්‍ය
සෞඛ්‍යමත් ජීවිතයක් පවත්වා ගැනීම සඳහාත් ප්‍රජනනය සඳහාත් ජීවීන්ට අත්‍යාවශ්‍ය වන මූලද්‍රව්‍ය අතරින් දේහයේ වියලි බරින් 0.01% ට වඩා අඩුවෙන් ඇති මූල ද්‍රව්‍ය අංශුමාත්‍ර මූලද්‍රව්‍ය ලෙස හැඳින්වෙයි.මිනිසාට වැදගත් වන ආවශ්‍යක මුලද්‍රව්‍ය 25 අතරින් අංශුමාත්‍ර මුලද්‍රව්‍ය ගණන 14 කි.
B , Co , Cu , Cr , F , I , Fe , Mo , Mn , Se , Si , Sn , V , Zn
යකඩ වැනි සමහර මූල ද්‍රව්‍ය සෑම ජීවී ස්වරූපයකට අවශ්‍ය වන අංශු මාත්‍ර මූලද්‍රව්‍ය වේ. අයඩින් අංශුමාත්‍ර මූල ද්‍රව්‍යයක් ලෙස පෘෂ්ඨවංශීන් ට පමණක් වැදගත් වේ.
සජීව දේහය සහ ජලය
- ජලය හා ජීවය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය අකාබනික අණුවකි.
- අප ජීවත් වන ග්‍රහලෝකය ත ලෝකය තුළ ජලය තොර ජීවයක් පැවතිය නොහැක.
- සජීව පදාර්ථයේ වඩාත් සුලබම සංයෝගය ජලය යි.
- පහත සඳහන් වන හේතු නිසා ජල ජීවීන්ට වැදගත් වේ.
1) සජීවී සෛල වල රසායනික සංඝටකයක් වීම.
2) සියලු ජීවීන් සඳහා ජෛව විද්‍යාත්මක මාධ්‍යයක් සැපයීම.
- ජල අණුවට ඉහත සඳහන් විශේෂ ගති ලක්ෂණ ලැබී ඇත්තේ එහි වූ විශේෂ රසායනික ව්‍යුහය නිසා වෙනි.
ජල අණුවක රසායනික ස්වභාවය
- ජල අණුවක් හයිඩ්‍රජන් පරමාණු දෙකකින් හා ඔක්සිජන් පරමාණුව කින් සමන්විත වේ.
- එය කුඩා ද්වී ධ්‍රැවීය අණුවකි. (අණුවක් තුළ පවතින අසමාන ආරෝපන ව්‍යාප්තියට ධ්‍රැවීයතාවය යැයි කියනු ලැබේ )
- ජල අණුවක එක් ධ්‍රැවයක් සුළු ධන ආරෝපණයක් දරන අතර අනෙක් ධ්‍රැවය සුළු ඍණ ආරෝපණයක් දරයි. මෙය ජල අණුවේ ධ්‍රැවීයතාවය ලෙස හඳුන්වනු ලබයි.
මෙම ධ්‍රැවීයතාවය නිසා ජල අණු අතර දුර්වල ආකර්ෂණ බල ඇති වේ. එම දුර්වල ආකර්ශන හයිඩ්‍රජන් බන්ධන ලෙස හැඳින්වේ. (මෙය රසායනික සංඝටක අතර පවතින ද්විතීක ආකර්ෂණ බලයක් වන අතර රසායන විද්‍යාවේදී මේ පිළිබඳව වැඩි දුර හදාරනු ලැබේ.)
