දේශපාලන මතවාද
දේශපාලන මතවාද
''දේශපාලන සමාජයට බලපෑම් කරන,දේශපාලන ක්‍රියාවලියට හා ගමනට මග පෙන්වන සමාජය,රාජ්‍යය,බලය හා අාණ්ඩුව වැනි දේශපාලන අායතන,මූලධර්ම හා භාවිත සම්බන්ධයෙන් සමාජයේ දැවැන්ත ජන කොටසක් , පුද්ගල කණ්ඩායමක් හෝ පිළිගෙන අැති ඒනම් අාකර්ෂණය කර ගන්නා දේශපාලන මතිමතාන්තර හා විශ්වාසයන්ගෙන් සමන්විත ඒකායන අදහස් මාලාව ''ලෙස සරලව නිර්වචනය කළ හැකිය.
දේශපාලන මතවාදයක දැකිය හැකි ලක්ෂණ,
- ඒකිනෙකට සංගත අදහස් මාලාවක් පැවතීම.
- සමාජයේ යම් යම් කොටස්වල දේශපාලන විඥාණය , විශ්වාස සහ ඉදිරි දැක්ම හැඩ ගැස්වීමට සමත් වීම.
- සමාජ කොටස් දේශපාලන ක්‍රියාකාරීත්වයට යොමු කිරීමේ හැකියාව.
- ලිබරල්වාදය , සමාජවාදය , ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය , ෆැසිස්ට්වාදය , රාජ්‍ය සුබසාධනවාදය , නව ලිබරල් වාදය වැනි දේශපාලන මතවාද මේ සදහා උදාහරණ ලෙස දැක්විය හැක.දේශපාලන මතවාද සම්බන්ධයෙන් ඉහත උදාහරණ ලෙස දක්වන්නට යෙදුණු මතවාද කිහිපයක් සම්බන්ධයෙන් ඉතා ලිහිල් ව දැක්විය හැක.
ලිබරල්වාදය..
- ලිබරල්වාදයේ ප්‍රධානතම මූලධර්මය වන්නේ පුද්ගලික නිදහස වන අතර , අාර්ථික , සාමාජීය හා සංස්කෘතික අාදී සෑම අංශයකටම මූලික පදනම විය යුත්තේ ද , මෙම මූලධර්මය බව ලිබරල්වාදීන් විශ්වාස කරයි.
- මෙම මතවාදය වර්ධනය වන්නේ හා විකාශනය වන්නේ යුරෝපයේ වැඩවසම්වාදය බිද වැටීමේ ක්‍රියාවලියට සමගාමීවය.නිදහස පිලිබද ලිබරල්වාදී අදහස් නිදහස් වෙළදපොල සංකල්පය සමග තේරුම් ගත යුතුය.ඒසේම ලිබරල්වාදය හා සමගාමීව වර්ධනය වූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා සම්බන්ධවන ලිබරල්වාදය පසුකාලීනව ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ලෙස හදුනා ගැනිණි.
ලිබරල්වාදයේ අාභාෂය ලැබ වර්ධනය වූ දේශපාලන අායතන ,
- පාර්ලිමේන්තුව
- නිදහස් හා ස්වාධීන අධිකරණ
- පළාත් පාලන අායතන
ලිබරල්වාදයේ අාභාෂය ලැබ වර්ධනය වූ දේශපාලන භාවිත ,
- පුද්ගල නිදහස
- පුරවැසි අයිතිවාසිකම්
- නිදහස් හා සාධාරණ මැතිවරණ
ලිබරල්වාදයේ අාභාෂය ලැබ වර්ධනය වූ දේශපාලන මූලධර්ම ,
- නීතියේ අාධිපත්‍යය
- මූලික අයිතිවාසිකම්
- පුද්ගල නිදහස අාරක්ෂා කිරීමේ රාජ්‍ය වගකීම
සමාජවාදය..
සමාජවාදය වනාහි ලිබරල්වාදී දේශපාලන මතවාදයට විකල්පයක් ලෙස 19 වන සියවසේ යුරෝපය තුළ මතු වූ නැවුම් දේශපාලන මතවාදයකි.නමුත් සමාජවාදය බිහි වීම කෙරෙහි ,
- 17 වන සියවසේ සිට වර්ධනය වූ කාර්මික විප්ලවය
- යුරෝපා ධනවාදී සමාජය තුළ අැති වූ පන්ති විෂමතාවය
- කම්කරු පන්තිය විසින් මුහුණ දුන් අධික දරිද්‍රතාවය ,
යන හේතූන් මූලික වශයෙන් හේතු වන්නට අැත.
විශේෂයෙන්ම කාර්මීකරණය සමග කර්මාන්ත හිමි ධනපතියන් විසින් කර්මාන්තශාලාවල ශ්‍රමය වගුරුවන කම්කරුවන්ගෙන් අඩු වැටුපකට වැඩි ශ්‍රමයක් අපේක්ෂා කළ අතර කම්කරුවන් දැඩි සේ ශ්‍රමය සූරා කෑමට ලක්විය.ඊට ඒරෙහිව කම්කරු පන්තිය ක්‍රමානුකූලව සංවිධානය වෙමින් කම්කරු පන්තියේ අයිතිවාසිකම් දිනා ගැනීම වෙනුවෙන් වෘත්තීය සමිති ව්‍යාපාර හා අරගල දියත් කරන්නට විය.19 වන සියවසේ මුල් අගභාගයේ දී දැවැන්ත කම්කරු ව්‍යාපාර බිහි විය.
- සමාජවාදී ව්‍යාපාරයේ මූලික අරමුණු වන්නේ සමාජ සමානාත්මතාවය හා දේපළ සාමාජීය හා පොදු දේපළ අයිතියයි.
සමාජවාදී අදහස් වඩා වර්ධනීය හා අාකර්ෂණීය තලයකට ගෙන ඒමට සමත් වන්නේ කාල් මාක්ස් ය.ඔහු ප්‍රකාශ කර සිටියේ සැබෑ සමාජවාදී සමාජයක් බිහි කිරීම වෙනුවෙන් ධනවාදී සමාජක්‍රමය පෙරළා දැමිය යුතු බවයි.ඒ වෙනුවෙන් ඔහු යෝජනා කළ ක්‍රමවේදය වූයේ කම්කරු පන්තියේ නායකත්වය යටතේ සිදුවන කාර්මික විප්ලවයයි.
සමාජවාදය හරහා...
- නිදහස , සමානාත්මතාවය හා සමාජ දේශපාලන විමුකතිය පිළිබද ලිබරල්වාදයට ප්‍රබල විකල්පයක් ගොඩනැගීම.
- ධනවාදී හා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේහපාලන ක්‍රමයට විකල්පයක් ලෙස සමාජවාදී සමාජය පිළිබද අදහස ඉදිරිපත් කිරීම.
- ධනවාදය හා බැදුණු ශ්‍රමය සූරා කෑම , සමාජ පීඩනය සම්බන්ධයෙන් විවේචන ඉදිරිපත් කරන අතර පීඩිත ජනයාගේ අයිතිවාසිකම් හා සමාජ විමුක්තිය වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම.
- යුරෝපයේ හා යුරෝපීය නොවන පරිසරයන් තුළ සමාජ දේශපාලන විමුක්තිය උදෙසා වන ව්‍යාපාර වලට පදනම සකස් කිරීම.
ජාතිකවාදය..
දේශපාලනික මතවාදයක් ලෙස , දාර්ශනික වශයෙන් ඒතරම් පරිණතභාවයක් ලබා නොමැති නමුත් 19 වන සියවසේ පටන් ප්‍රායෝගික දේශපාලනයේ වඩාත් විචාරාත්මක මතවාදයකි.ඒසේම ජාතික මෙන්ම ජාත්‍යන්තර දේශපාලන න්‍යායපත්‍රයන්හි ජාතිය , වාර්ගිකත්වය , ජාතික රාජ්‍ය යන සංකල්ප පුමුඛ මාතෘකා බවට පත් වී අැත.යුරෝපයේ ඉපිද පසුව අාසියා , අප්‍රිකා මහද්වීපවල රාජ්‍යයන්හි ප්‍රබල දේශපාලන මතවාදයක් බවට පත් විය.
ජාතිකවාදය ඉටු කරන ප්‍රධාන කාර්යයන් අතර පහත ඒවා වැදගත් වේ.
- දේශපාලන මතවාදයක් ලෙස ජාතිකවාදය , රාජ්‍යයන් සංවිධානය වීමේදී පොදු අනන්‍යතාවයක් තුළට ප්‍රජාව කැදවාගෙන යාම සදහා තමන්ට තමන් ගැනම පරිකල්පනය කිරීමේ මතවාදී හා සංකල්පීය රාමුව සකසයි.
- ඒසේම නූතන ජාතික රාජ්‍ය නිර්මාණය වී අැත්තේ ජාතිකවාදය විසින් ජාතිය හා රාජ්‍යය පරිකල්පනය වී අැති අාකාරය අනුව ය.භෟෙමික ඒකාග්‍රතාවය , සංස්කෘතික ඒකාග්‍රතාවය ජාතික රාජ්‍යය ඒකිනෙක සමපාත විය යුතු යන්න යන මූලධර්මය හැඩගැසී තිබෙන්නේ මෙම දේශපාලන මතවාදයේ බලපෑම මතය.
