සුභ සහ යස විචාරය
සුභ සහ යස විචාරය
සමාජයක දේශපාලනික මතවාද පිළිබද පුළුල් ලෙස විවරණයක්‌ ලබාදීමට හැකිවන්නේ විශිෂ්ට කලා කෘතියකට පමණය. වර්ෂ 1974 මැයි මස 15 වැනිදා සුබ සහ යස වේදිකා නාට්‍යය පළමු වරට වේදිකාගත කෙරුණි. ප්‍රකට සාහිත්‍ය නිර්මාණකරුවකු වන සයිමන් නවගත්තේගමගේ පළමු "වේදිකා නාට්‍යය" මෙය වෙයි. සමාජ, දේශපාලනික ප්‍රවාහය වෙත සියුම් දෘෂ්ටියකින් හා ගැඹුරු අවලෝකනයකින් නිර්මාණය වූ මෙම නිර්මාණයට අපගේ අවධානය යොමු වීමට විශේෂයෙන්ම සහේතුක වූයේ, මෙහි පවතින යාවත්කාලීන ගුණයයි. මෙහි පාරප්‍රබන්ධනාත්මක (Meta-Fictional) ලක්‍ෂණ පවතී. එනම් අප විසින් මීට පෙර අසා දැන ඇති පුවතක්‌ ඊට වෙනස්‌ ආකාරයකින් ප්‍රති නිර්මාණය වීමයි. මහාවංශයේ එන යසලාලක තිස්‌ස නම් පළමුවන සිංහල රාජ වංශයේ අවසාන රජුගේ කතාව මෙයට වස්‌තු විෂය වී ඇත. තමාගේ රජකම විහිළුවකට ගත් ඔහු සුබ නමැති දොරටු පාලකයා අතින් මරණයට පත්වී රාජ්‍යත්වය අහිමි කරගත්තේය.
මෙම වේදිකා නාට්‍ය වෙත අපගේ විශේෂිත අවධානය යොමු වන්නේ පවතින සමාජ ක්‍රමය තුළ සම්මත රටාවන් වෙත නැවත හැරීබැලීමට අපව මෙහෙයවන පඨිතයක්‌ වන බැවිනි. අපි මෙහි අධ්‍යයනය සහ විමසුමේ පහසුව සදහා අඩවි කිහිපයක්‌ ඔස්‌සේ ඒවෙත එළඹීමට සූදානම් වෙමු. ඒ අනුව,
- ස්‌වභාවිකකරණය වූ මතවාද දෙස නැවත හැරී බැලීම.
- සාම්ප්‍රදායික සිරිත් - විරිත් වෙත නැවත හැරී බැලීම.
- ප්‍රේමය පිළිබදව පවතින සම්මත දෘෂ්ටිවාද වෙත හැරී බැලීම.
- දක්‌ෂිණාංශික දේශපාලන දෘෂ්ටිය වෙත නැවත හැරී බැලීම.
- වාමාංශික දේශපාලන දෘෂ්ටිය වෙත නැවත හැරී බැලීම.
- විප්ලවය සහ පශ්චාත් විප්ලවීය අවස්‌ථාව වෙත හැරී බැලීම.
යනාදී වශයෙන් වූ පුළුල් පරාසයක්‌ ඔස්‌සේ මෙම නාට්‍යයේ දෘෂ්ටිය විහිදී තිබේ. ප්‍රධාන වශයෙන්ම දේශපාලන දෘෂ්ටිවාද ඔස්‌සේ සිදුකරනු ලබන මෙම විහිදුම ක්‍රම ක්‍රමයෙන් අනෙකුත් තලයන් වෙත ගමන් කරනුයේද නිස`ගයෙන්ම මෙම කලා කෘතිය තුළ පවතින දෘෂ්ටිවාද ප්‍රශ්න කිරීමේ ගුණය නිසාය. සුබ සහ යස විචාර 2
ස්‌වභාවිකකරණය වූ මතවාද දෙස නැවත හැරී බැලීම.
කාලාන්තරයක්‌ මුළුල්ලේ බලාත්මක වෙමින් ස්‌වාභාවික ප්‍රපංචයන් සේ මනුෂ්‍ය විඥානය වෙත පැළපදියම් වූ මතවාදස්‌වභාවිකකරණය වශයෙන් අපි හදුනා ගන්නෙමු. දෘෂ්ටිවාදවලට සාපේක්‌ෂව බහුතර වශයෙන්ම "සාවද්‍ය" දේම අඩංගු වන මෙම ප්‍රපංචයෙහි අත්‍යවශ්‍යම බරපතළකම වනුයේ යථාර්ථය වසා දමමින් පැතිර තිබීමයි.
සුබ සහ යස නාට්‍යය තුළින් මෙවැනි ස්‌වභාවිකකරණය වූ දෘෂ්ටිවාද රැසක්‌ ප්‍රශ්න කරනු දක්‌නට ලැබේ. "එහෙම බෑ ස්‌වාමීනි - ඔටුන්න හිමි කුමාරයෙක්‌ කියන්නෙ පින් ඇති කුමාරයෙක්‌ - පින් ඇති කුමාරයෝ දෙවි ලෝකෙන් චුත වෙලා වඩින්න ඕනෑ - මහමායා, සුද්ධෝදන ආදී උත්තමයෝ කළා වගේ අපි පෙහෙවස්‌ සමාදන් වෙලා පවිත්‍රව පුත් රුවනක්‌ ගැන ප්‍රාර්ථනා කරගෙන සිරියහන්ගබඩාවේ සැතපෙන්න ඕනෑ...." (සුබ සහ යස. පි. 13)
අගබිසව විසින් යසලාලක තිස්‌ස රජු වෙත ඉහතින් ලබාදෙන උපදෙස්‌ අනුව පෙනීයන්නේ පින්වත් පුත්කුමරෙකු පිළිසිද ගැනීමට නම් දෙමාපියන් පෙහෙවස්‌ සමාදන්වීමක්‌, බණ භාවනා කිරීමක්‌ සහිත හික්‌මුණු දෙදෙනෙකු විය යුතු බවයි. නමුත් මේ සදහා රජු විසින්ලබාදෙන ප්‍රතිචාරය ඔස්‌සේ එම අදහස අවඥාවට බදුන්වනු පෙනේ. ඔහු ප්‍රකාශ කරනු ආකාරයට "හොදයි - හොදයි අග බිසව හෙට ඉදල පෙහෙවස්‌ අටසිල් සමාදන් වෙලා තමන්ගේ ගබඩාවේ වැඩවාසය කරන්ට. කවුරු හරි දෙවියෙක්‌ දෙව්ලොවෙන් චුතවෙලා වඩීවි - යන්ඩ - යන්ඩ - උදේ පාන්දරම මගේ ඔළුව අවුල් කරනවා...." (පි. 13)
ඒ අනුව රජු විසින් බිසවගේ අදහස ප්‍රතික්‌ෂේප කරනු අපට පෙනේ. එනම් මෙවැනි ආගමික පදනමක්‌ සහිත වූ අදහස්‌ වෙතප්‍රශ්නාර්ථවත් බැල්මක්‌ හෙළයි. ඕනෑම ස්‌ත්‍රියක හා පුරුෂයෙකු රමණයේදී අඩු - වැඩි වශයෙන් තෘප්තියක්‌ ලබයි. එය පෙහෙවස්‌සමාදන් වීමෙන් හෝ අටසිල් ගැනීමෙන් හෝ වෙනස්‌ වන්නේ නැත. දරුවා පින්වන්තද, උම්මන්තකද යන්න තීරණය වන්නේඅම්මාගේ හෝ තාත්තාගේ හෝ පිළිවෙත් මත නොව, එසේ වන අවස්‌ථාද නැතුවාම නොවේ. නමුත් එය එකම කාරණාව නොවේ. දරුවාගේ ස්‌වරූපය තීරණය වන්නේ ඔහු හෝ ඇය හැදී වැඩී ජීවත්වන ආකාරය හා ක්‍රියා කලාපය පදනම් කොට ගෙනය. දරුවාසෞඛ්‍ය සම්පන්න, නිරෝගී වීමට ප්‍රධාන වශයෙන්ම බලපාන්නේ දෙමාපියන්ගේ සමගිය, සමාදානය සහ අෙන්‍යාන්‍ය ආදරය යෑයිපිළි ගත්තද එසේ නොවන අවස්‌ථාද ඕනෑතරම් තිබේ. ආගමික විශ්වාස ඔස්‌සේ පැමිණි බිසවගේ පිළිගැනීම මේ අනුව අවඥාවට ලක්‌වන ආකාරය පෙනී යයි. සුබ සහ යස වචාර 3
සාම්ප්‍රදායික සිරිත් - විරිත් දෙස නැවත හැරී බැලීම
සුබ සහ යස නාට්‍යයේ සුවිශේෂීතම ලක්‌ෂණය වශයෙන් අප විසින් හදුනා ගනුයේ විවිධ පැතිමානයන් ඔස්‌සේ පැතිරුණු දෘෂ්ටිවාද රැසක්‌ වෙත එකම නිර්මාණයක්‌ තුළින් ප්‍රශ්න කිරීමට එහි සතුවන ශක්‍යතාවයි.
සම්ප්‍රදායික සිරිත් - විරිත් කිසිදු සහේතුක අදාළත්වයකින් තොරව නැවත, නැවත භාවිත කිරීමට විරුද්ධව මෙම නාටකයෙන් සාතිශය සිනහවක්‌, අවඥාවක්‌ නැගේ. විශේෂයෙන්ම ප්‍රති-දෘෂ්ටිවාදයක්‌ වෙනුවෙන් පුද්ගල විඥානය සූදානම් කරනු දක්‌නට නොලැබෙන මෙම නිර්මාණය කිසිදු දෘෂ්ටිවාදයකට ආධානග්‍රාහී වනුද නොපෙනේ.
වන්දිභට්‌ටයන්ගේ ප්‍රශස්‌ති ගායනාවන් වෙත රජු විසින් දක්‌වන ප්‍රතිචාරය මෙවැනිය, "මම රජවෙච්ච දා ඉදල ඇහෙන්නෙ ඔච්චරයි - අපේ කිරිකිත්තලගෙ කාලෙත් කිව්වෙ ඔය සිංදුවමයි - අඩුගානෙ මුන්ට අලුත් කවියක්‌ වත් හදාගෙන කියන්ට බැරි ද? මොකද යකෝ බෙරිහන් දෙන්නෙ - නවත්තපල්ල උඹලගෙ ඔය හැකර සිංදුව - තුංග - මංග ප්‍රතාප - රණසූර - මෙහෙම ගියොත් ඉතුරුවෙයි හොද රණශූරයෙක්‌" (පි. 10)
රජුගේ එම අවඥා සහගත බැහැර කිරීම තුළින් අසරණ වන වන්දිභට්‌ට නායකයා, ඔවුන් එසේ ගායනා කිරීමට හේතුව ලෙස දක්‌වනුයේ සම්ප්‍රදායිකව හත්මුතු පරම්පරාවේ පටන්ම පැවත එන සිරිතක්‌ බැවින් එය ඉටු කිරීමට බැදී සිටින වගයි. අඩුම තරමේ ගායනාවක තේරුමක්‌ රජු හෝ වන්දිභට්‌ටයින් හෝ නොදනී. නමුත් කාලයක්‌ තිස්‌සේ කරගෙන පැමිණි සිරිතක්‌ බැවින් කිසිදු ප්‍රශ්න කිරීමකින් තොරව තවමත් කරගෙන යයි. "ඉර්ෂි භාෂිතය" නමැති පොතේ මෙම ස්‌ත්‍රොත්‍ර ගායනාව රජෙකු අරබයා සිදුකළ යුතු බවට උගන්වා ඇති බැව් වන්දිභට්‌ටයා පවසයි. ප්‍රායෝගිකව රාජ්‍ය පාලනයක්‌ මෙහෙයවිය යුත්තේ රජුගේ අණ පරිදිය. නමුත් පොතේ ආකාරයට, සම්ප්‍රදායයන්ට අනුව රාජ්‍ය පාලනයක්‌ සිදුකළ නොහැකිය. මෙම අඩවියේදී නාට්‍ය විසින් ප්‍රශ්න කරනු ලබන්නේ මෙම තත්ත්වයයි සුබ සහ යස වචාර 4
දක්‌ෂිණාංශික - වාමාංශික දේශපාලන ව්‍යුහයන් සහ පශ්චාත් විප්ලවීය අවස්‌ථාවන් වෙත නැවත හැරී බලන ආකාරය
ධනපති පන්තියේ සංකේතය වශයෙන් මෙහිදී නිරූපණය වන්නේ යසලාලක තිස්‌ස රජුය. ඔහු දක්‌ෂිණාංශික දේශපාලනය නියෝජනය කරයි. ලිබරල් පාලන ව්‍යුහය ඔහු ඇසුරින් ඉදිරිපත් කෙරේ. සුබ යනු නිර්ධන පන්තියේ සංකේතය වේ. ඔහු විප්ලවයක්‌ තුළින් බලය ලබා ගැනීම සදහා අරගලය මෙහෙයවයි. යුරෝපයේ කාර්මික ධනවාදී ආර්ථික පසුබිම තුළ බිහි වූ ධනවාදී රාජ්‍ය මාදිලිය, වැඩවසම් හා පරමාධිකාරී රාජාණ්‌ඩුවලට විරුද්ධව බිහි වූවකි. මේ සමස්‌ත ධනවාදී රාජ්‍ය ව්‍යුහය පිළිබදව යථාර්ථවාදීව දකින සුබ සහ යස නාට්‍යකරුවා එයට ප්‍රතිවිරුද්ධව විප්ලවයක්‌ තුළින් බිහිවන සමාජවාදී රාජ්‍යයද ප්‍රශ්න කරයි. කාල් මාර්ක්‌ස්‌ගේ සහ ලෙනින්ගේ සම්භාව්‍ය මාර්ක්‌ස්‌වාදයත්, අන්තෝනිඕ ග්‍රාම්ස්‌චිලාගේ නායක ආධිපත්‍ය ප්‍රමුඛ පශ්චාත් මාර්ක්‌ස්‌වාදී න්‍යායත් සේම 1920 ගණන්වල මතු වූ මාර්ක්‌ස්‌වාදී ධාරාවක්‌ වන ට්‍රොස්‌කිවාදයේ එන ඉගැන්වීම්ද මෙම නාට්‍යය තුළින් අඩු - වැඩි වශයෙන් විමසුමට ලක්‌වේ.
1974 දී මෙම නාට්‍යය වේදිකාගත කළ සමයේ සයිමන් නවගත්තේගම වෙනුවෙන් එල්ල වූ විවේචන කිහිපයක්‌ වෙයි. සමහරෙක්‌ ඔහු විඥානවාදියෙකැයිද සමහරෙක්‌ ඔහු මේ රටේ සමාජවාදය ව්‍යාකූල කරන්නට උත්සාහ කළ ප්‍රතිගාමියෙකුයෑයිද විවේචනයකළහ. යස රජුට අවශ්‍යවන්නේ විවිධත්වයකින් තොර ඒකාකාරී සමාජ සංයුතියෙන් වෙන්ව ගොස්‌ දුක්‌ විදින සිය මනුෂ්‍ය ආත්මය ගලවා ගැනීමටය. නමුත් පරම්පරාවෙන් උරුම වූ රජකම විසින් ඔහුව සිරකර බැදදමා තිබේ. තමන් කැමති, කැමති ස්‌ත්‍රීන්ට ආදරය කරන්නට, ඔවුන් හා ගතකරන්නට ඔහුට ඉඩ ලැබුණද, සැප සම්පත් නොඅඩුව ලැබුණද ඔහු පශ්චත්තාප වෙයි. "රජු" යනනිල නාමයට ආදරය කරන, "රජ අණට" කීකරුවන පුරවැසියන් සහ අන්තඃපුර ස්‌ත්‍රීන් හැරුණුවිට අවංකවම "යසලාලකට" ආදරයකරන කිසිවෙකුත් ඔහුට නොමැත. නිදහස්‌ නිවහල් සරල ජීවිතයක්‌ ගතකරන්නට ඔහුට නොහැකිය. සියලුම රට වැසියාගේ දෑස්‌තමා වෙත යොමු වී තිබේ. එනිසා අවංකවම, ප්‍රකෘතිය සම`ග ජීවත්වීමේ අවස්‌ථාවක්‌ නොව ඔහුට ඇත්තේ. නිල නාමය වෙනුවෙන් ආරූඪ කරගන්නා ලද චරිතයක්‌ රගදැක්‌වීමට ඔහුට සිදුවී තිබේ.
රජු ( ඔටුන්නක බර උරුම කරගෙන සිංහාසනයක්‌ උඩට බිහිවුණාට වැඩිය කොපමණ හොදද සුබ වගේ ප්‍රත්‍යංත ජනපදයක පැල්පතක ඉපදුණේ නම්, මේ සුවිසල් මාලිගාවක කීදෙනෙක්‌ අසංතෝෂයෙන් ජීවත් වෙනව ද? මගේ අසංතෝෂයේ දැවටිලා. (පි. 26)
රජු ( ඔටුන්නක්‌ හිස දැරීම හරිම වාසනාවන්ත දෙයකි. ම" තොපට ඊර්ෂ්‍යා කරනවා - මට කවදාවත් ගැහැනියකගේ අවංක පහසක්‌ ලබන්නට බැහැ. උන් ඔක්‌කොම මට ආදරය කරන්නේ වෙන කරන්නට දෙයක්‌ නැති නිසා - ඔවුන්ට බල කෙරෙනවා මා සනසන්නට. (පි. 43)
රජු ( ඔව් - ඔව් අපි ඔක්‌කොම බීමතින් මත්වෙලා අර්ථයෙන් මත්වෙලා - ධර්මයෙන් මත්වෙලා - බලයෙන් මත්වෙලා - උඹලගෙ පදවි වලින් මත්වෙලා - ඔක්‌කොම ආපන ශාලාවක නාඩගමක්‌ විතරයි. විහිළුවක්‌ කවටකමක්‌ විතරයි - මං සොයා ගියේ ජීවිතයේ අර්ථය - එසේ අර්ථයක්‌ නෑ - ශුන්‍යත්වය විතරයි - රාජ තේජස - රාජ භවන - අන්තඃපුරය ප්‍රත්‍යංත ජනපදයක ජීවිතය - ආරණ්‍ය ගතබණ භාවනාව - ඕකෙන් බැහැපන් සහෝදරයා - අපි මොනවද මේ කරන්නෙ? (පි. 88-89)
ධනවාදී පාලන ව්‍යුහයක්‌ තුළ පාලකයෙකුගෙන් මෙවැනි ප්‍රකාශයන් දැකිය හැකිද? නමුත් සත්‍යය එයයි. ධනවාදය වුවද බොහෝවිට සිදුවන්නේ යථාර්ථය දැන දැනම මායාවක්‌ පසුපස හඹා යැමයි. සම්ප්‍රදාය වෙනුවෙන් "සත්‍ය" වසන්කරගෙන ජීවත්වීමයි. "කෙනෙකු පාලකයාගේ ප්‍රඥාව මනින්නේ ඔහු වටා සිටින පුද්ගලයන් පරීක්‌ෂණයට භාජනය කිරීමෙනි. ඔවුහු කාර්යක්‌ෂම විශ්වාසවන්ත පුද්ගලයෝ වෙත්නම් තම උපදේශකයන් වශයෙන් ඔවුන් තෝරා ගත් පාලකයා බුද්ධිමතෙකු සේ සැලකෙයි...."(නිකලෝයි මැකියාවලී, කුමාරයා. පි. 149) යනුවෙන් මැකියාවලී ස`දහන් කළද යසලාලක තිස්‌ස රජු යනු අනවබෝධය සහිත, බුද්ධිය රහිත අයෙකු නොවන බැව් පැහැදිලිය. ඔහුට අවශ්‍යවන්නේ "මත්ස්‍ය" න්‍යායෙන් යුතුව තව තවත් සිය පාලන තන්ත්‍රයපතුරුවා හැරීම නොව, මේ සියල්ලෙන්ම තම ආත්මය මුදවාගෙන ජීවත්වීමයි.
සුබගේ චරිතය නිරූපණය වන්නේ විප්ලවයක්‌ ඔස්‌සේ ධනවාදී රාජ්‍ය පෙරළා දමා සමාජවාදී රාජ්‍යයක්‌ ගොඩනගනු වස්‌ අරගලය මෙහෙයවන වාමාංශික දේශපාලනයේ සංකේතයක්‌ වශයෙනි. වර්ෂ 1971 අප්‍රේල් මස ආරම්භවන සිංහල - බෞද්ධ ආණ්‌ඩුවකට එරෙහි පළමු දේශීය අරගලයෙන් වසර කිහිපයක්‌ ගතවුණු තැන බිහිවන මෙම නාට්‍යයේ ප්‍රධාන අරමුණ වන්නේ සමාජවාදී පාලනතන්ත්‍රය ප්‍රශ්න කිරීම යෑයි ඇතැමෙකුට ප්‍රශ්න කළ හැකිය. නමුත් නවගත්තේගම දක්‌වන ආකාරයට "පාරම්පරික කෘෂිකාර්මික ජීවන රටාවේ හා අවිහිංසාවාදී බුදුදහමේ හික්‌මවීමෙන් ලැබූ විඥානවාදී සංස්‌කෘතික මමත්වය නව භෞතිකවාදී සත්‍යයන් හා ගැටීමෙන් සුබ සහ යස යන මේ දෙබිඩි ජීවිත බිහිවිණ" විශේෂයෙන්ම සයිමන් නවගත්තේගම විසින් මෙම නාට්‍ය රචනාකොට නිෂ්පාදනය කිරීමේ ප්‍රධාන අරමුණු 02 ක්‌ ඔහු සදහන් කරයි. (සුබ සහ යස. පි. 06) එනම්,
01. විප්ලවීය අවස්‌ථාවකින් තොරව විප්ලවයක්‌ නොවන්නේය. සෑම විප්ලවීය අවස්‌ථාවක්‌ම විප්ලවයකින් කෙළවර වන්නේය. සිද්ධාන්තයේ නිරවද්‍යතාව කුමක්‌ද?
02.ඓතිහාසික අවස්‌ථාවේ සීමාවන් හා පුද්ගල නිඃශ්‍රිත හේතු නිසා අසාර්ථක වූ විප්ලව ව්‍යාපාරයක්‌ කලා නිර්මාණයගෙන් කෙසේ නිරූපණය කළ හැකිද?
විප්ලවයක්‌ ඇති වීමට නම් ඒ සදහා සුදුසු අවස්‌ථාවක්‌ කාලයක්‌ විය යුතුය. එනම් විප්ලවය වෙනුවෙන් තනි තනි මිනිසාගේ විඥානයසැකසී තිබිය යුතුය. එහෙත් විප්ලවීය අවස්‌ථාවක්‌ තිබූ පමණින් එය විප්ලවයකින්ම අවසන් වන්නේද නැත. පටන් ගන්නේ තවත් විප්ලවයක්‌ම පමණි. මෙම නාටකය තුළ එය මැනවින් නිරූපණය කර තිබේ. උදාහරණයක්‌ වශයෙන් සුබ සහ යස නාට්‍ය ආරම්භවන්නේ යසලාලක තිස්‌ස රජු විසින් දාසියට මදු බදුනක්‌ ගෙනෙන්නට කරන අණ කිරීමකිනි. ඒ හා සමානවම සුබ විසින්ද විප්ලවයෙන් ඉක්‌බිතිව රාජ්‍ය ලබාගෙන"...දාසිය මට මදු බදුනක්‌ ගෙනව" යි (පි.91) අණ කරයි. ධනවාදය පෙරළා විප්ලවයක්‌ තුළින් රාජ්‍ය බලය ලබාගන්නා කොමියුනිස්‌ට්‌ පාලනය වුවද යළිත් ඉගි කරන්නේ ධනවාදයේම ඡායාවන් වෙත බැව් මෙහිදී අපට පෙනේ.
ඓතිහාසික අවස්‌ථාවේ අසාර්ථක වූ විප්ලවය නම් වර්ෂ 1917දී ලෙනින් විසින් මෙහෙයවූ ඔක්‌තෝම්බර් විප්ලවය විය හැකිය. නොඑසේනම් ශ්‍රී ලංකාව තුළ 1971දී රෝහණ විඡේවීර ප්‍රමුඛ දේශප්‍රේමී තරුණ ව්‍යාපාරය මෙහෙය වූ 71 අරගලය විය හැකිය. මේ ඓතිහාසික අවස්‌ථාවන් ද්විත්වයම අසාර්ථක වූයේ සීමාවන් හා පුද්ගල නිඃශ්‍රිත හේතු පදනම් කොටගෙනය. මෙම නාට්‍යය ඔස්‌සේ නිරූපණය කරනුයේ එම ඓතිහාසික අවස්‌ථාවන්ය. සයිමන් නවගත්තේගම සදහන් කරන ආකාරයට මේ නාට්‍යයේ එන සුබ සහ යස යන චරිත ද්විත්වයම පවතින සමාජ ක්‍රමයේ තාත්විකව ජීවත්වීමට ගොස්‌ අසාර්ථක වූ පුද්ගලයින් දෙදෙනෙකුගේ චරිතයන්ය.
රාජ සභාවේ විශේෂ සිදුවීමක්‌ සිදුවේ. එනම් යසලාලක තිස්‌ස රජුගේ වේශය ගන්නා සුබ සහ සුබගේ වේශය ගන්නා යසලාලකතිස්‌ස රජු අතර ඇති රූප ස්‌වභාවයේ සමානත්වය හේතුවෙන් ඇමැතිවරුත්, සුබගේ විප්ලවකාරී සගයිනුත් රැවටීමට බදුන් වීමයි. සැබෑ සුබ හෝ සැබෑ රජු කවුරුද යන්න ඔවුන්ට අවබෝධයක්‌ නැත. සම්ප්‍රදාය සංස්‌කෘතිය සහ සම්මතය පිළිබදවද ඇත්තේ එවැනිම තත්ත්වයකි. සත්‍ය කුමක්‌ද? සිදුවන්නේ කුමක්‌ද? යන්න පිළිබදව පැතිරුණු අවබෝධයකින් තොරව අපි සම්ප්‍රදාය, සංස්‌කෘතිය කරපින්නාගෙන කටපාඩමින් පවත්වාගෙන යන්නෙමු. නමුත් සුබ සහ යස යනු යථාර්ථවාදීව, තාත්විකව ජීවත්වීමට ගොස්‌ අසාර්ථක වූ පුද්ගලයින් දෙදෙනෙකු බවට අවසානයේදී පත්වේ. එනම් ධනවාදයත්, කොමියුනිස්‌ට්‌වාදයත් යන මේ දෙකම එක්‌තරා දේශපාලන දෘෂ්ටිවාද පමණක්‌ය යන අඩවිය වෙත ප්‍රේක්‌ෂකයා ළගා වේ.
නාට්‍යයේ අවසානය සිදුවන්නේ යසලාලක තිස්‌ස රජුව ඔහුගේ ඇමැතිවරු විසින්ම මරා දැමීමෙනි. නමුත් මහා වංශයේ එන සුබ - යස කතා පුවතට අනුව එහි සිදුවන්නේ සුබ නමැති දොරටු පාලකයා විසින් රජු මරා රජකම ලබාගැනීමයි. කෙසේ වෙතත් ධනවාදයේත්, සමාජවාදයේත් මෙන්ම විප්ලවයේත් සැබෑ යථාර්ථය මේ තුළින් පැහැදිලිවම විග්‍රහ කර තිබේ. ධනවාදයට විරුද්ධව සමාජවාදී විප්ලවයකින් ගොඩනගන රාජ්‍යයක්‌ සමහරවිටෙක ධනවාදයටද වඩා බරපතළ හෝ දරුණු හෝ විය හැකිය.
"ප්‍රති විප්ලවය මර්දනයට පෙළ ගැසීමත්, බහු පක්‌ෂ නොඉවසීමත් වැනි වූ ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී ක්‍රියාදාමයන් ඒ තුළ ක්‍රියාත්මක වේ. පශ්චාත්-විප්ලවීය සමාජවාදී රාජ්‍යයන් අතිශයින් මධ්‍යගත, මර්දනකාරී ශක්‌තියෙන් අනූන, ස්‌වාධීන සිවිල් සමාජයකට කිසිසේත් අවකාශ ලබානොදෙන, ශක්‌තිමත් පොලිස්‌, හමුදා යන නිලධරතන්ත්‍රයක්‌ සහිත ව්‍යුහයන්ගෙන් සමන්විත පශ්චාත්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීරාජ්‍ය විශේෂයක්‌ හැටියට මතුවිය හැකිය." (ඔක්‌කොම රජවරු ඔක්‌කොම වැසියෝ. පි. 67)
නමුත් අතෘප්තියෙන්, අසන්තෝෂයෙන් සහ අසහනයෙන් රට පාලනය කරන තවත් යසලාලක තිස්‌ස රජෙකුගේ තත්ත්වයටම "සුබ" නොවැටේයෑයි කිව නොහැකිය. අවසානයේදී මේ සියලු දෘෂ්ටිවාදවල නිශ්ඵලත්වය විද්‍යමාන කරමින් නාට්‍ය අවසාන වේ. සුබ සහ යස විචාර 5
ස්‌ත්‍රී-පුරුෂ ප්‍රේමය පිළිබද දෘෂ්ටිවාදී කියවීමක්‌ ලෙසද සුබ සහ යස
සුබගේ බිරිද "නිර්මලා" ය. ඇයගේ නම යෙදීම තුළම සුවිශේෂත්වයක්‌ ඇත. නිර්මල යනු නොකිළිටි බවයි. පිරිසිදු බවයි. නමුත් සුබතුළ බිරිද කෙරෙහි පවතින අධිකතර විශ්වාසය සහ ආදරය, බිරිද කෙරෙන් සුබ වෙත ලැබෙනු දක්‌නට නොලැබේ. ඇය ළදරු තරුණිණියක්‌ වශයෙන් හදුන්වන සුබ, ඇය කෙරෙහිම පමණක්‌ බැදගත් ආදරයත්, සැලකිල්ලත් යුතුව ජීවත් වන්නෙකි. නමුත් එහියථාර්ථය දැනගත් පසු බිරිද පිළිබද අන්ධ විශ්වාසය ඔහු කෙරෙන් දුරස්‌ වේ. ආදරය යනුද තවත් එක්‌තරාකාරයේ දෘෂ්ටිවාදයක්‌පමණි. එකම ස්‌ත්‍රියට - පුරුෂයාට ආදරය කරන ස්‌ත්‍රීන්, පුරුෂයන් නැතිවාම නොවේ. නමුත් අකලංක, නිර්මල ප්‍රේමය යනු දෘෂ්ටිවාදයක්‌ පමණි. ආදරයේදී විශ්වාසය අවශ්‍යය. නමුත් අන්ධ විශ්වාසය අතිශය බරපතලය. යනු විසින් සුබ අවබෝධ කරගනී. ඒ අර්ථයෙන් යසලාලකතිස්‌ස රජු වනාහී ස්‌ත්‍රිය පිළිබද පුළුල් අවබෝධයක්‌ සහිත අයෙකි. විශේෂයෙන්ම කිව යුත්තක්‌ වේ. ස්‌ත්‍රියපිළිබද පුරුෂ මූලික කියවීමකට වඩා සුබ සහ යස වෙතින් මධ්‍යස්‌ථ කියවීමකට යා හැකිය. එනම් යසලාලකතිස්‌ස රජුද එකම ස්‌ත්‍රියකට පමණක්‌ ප්‍රේම නොකරයි. නමුත් ඔහුට අවශ්‍යවන්නේ සුබ විසින් ගෙවන්නා වැනි වූ ආදරණීය ජීවිතයකි. ඔහු සුබට ඊර්ෂ්‍යා කරන්නේ එනිසාය. සුබගේ වෙසින් නිර්මලා වෙත රජු පියනගන්නේ එනිසාය. ඒ අර්ථයෙන් බැලීමේදී පුරුෂයා වුවද නිශ්චිත, නිකළැල් ආදරයක්‌ ඇත්තේ යෑයි අකලංක, සදාකාලික ප්‍රේමයෙන් වෙළෙන්නේ යෑයි කීමම තවත් එක්‌ දෘෂ්ටිවාදයක්‌ පමණි. ආදරය - ප්‍රේමය - ලිංගිකත්වය එකිනෙකාට සාපේක්‌ෂ මූලධර්මයෝ වෙති. එබැවින් මෙම නාට්‍ය විසින් අප වෙත ඉගි කරනුයේ මෙමතත්ත්වය අවබෝධ කරගැනීමට විනා ආදරය යනු නිශ්ඵල, සාවද්‍ය දෙයක්‌ බවට ආන්තිකකරණය කර ගැනීමටනම් නොවේ.
සුබ නොව මේ පැමිණියේ යසලාලකතිස්‌ස රජුම බැව් දැන දැනම නිර්මලා විසින් ඔහුට ඇප - උපස්‌ථාන කරයි. සුබගේ විප්ලවය රජුඉදිරියේ පාවා දෙයි. එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍ර විසින් "මනමේ" තුළින් නිරූපණය කරන ස්‌ත්‍රියගේ ප්‍රතිරූපය, නවගත්තේගම විසින් තවත් ආකාරයකින් නිරූපණය කරයි. බිරිද එසේ කරන අතරතුර ජයපැන් බීම සදහා තම බිරියවම සොයාගෙන, ඇය තුරුළේ හි`දඇයගේ මුවින්ම ජයපැන් බොන්නේ යෑයි අපේක්‌ෂාවෙන් සිය නිවසට පැමිණෙන සුබට සිදුවන්නේ ආදරය යනුද සෑම විටම ස්‌ථාවර නොවන මනෝමූලික ප්‍රපංචයක්‌ බව අවබෝධ කරගැනීමටයි. අවසානයේ සුබද තවත් එක්‌ යසලාලකතිස්‌ස රජෙකු බවටම පත්වේ.
මේ අනුව බැලීමේදී සුබ සහ යස වේදිකා නාට්‍ය වනාහි යාවත්කාලීන ගුණයෙන් යුතුව, ආර්ථික, දේශපාලනික, සමාජයීය, සංස්‌කෘතික සහ ආගමික වශයෙන්ද පැතිරුණු විවිධ දෘෂ්ටිවාද වෙත සියුම් ආකාරයේ ප්‍රශ්නාර්ථවත් විමසුමක්‌ යොමු කරමින් ඒවා දෙස නැවත හැරී බලනු වස්‌ සිංහල නිර්මාණකරුවකු විසින් ගනු ලැබූ වෙහෙසකර නිර්මාණාත්මක වෑයමකි.
