සොෆොක්ලීස්ගේ ඊඩිපස් රජ ( දෙවන , තෙවන හා සිව්වන අංක විමර්ශනය )

02 වන අංකය

දෙවන අංකය ඇරඹෙනුයේ ඊඩිපස් රජ ක්‍රියෝන් ට එල්ල චෝදනාවන් ට රට වැසියන් ඉදිරියේ ප්‍රති උත්තර බදින දර්ශනයකිනි .ක්‍රියෝන් ට මෙය දැරිය නොහැකි කරුණක් විය.ක්‍රියෝන් ලද දෙදෙයින් සතුටු වන්නෙකි .ඔහු තුල නැත.තමන් විදින සම්පත් ඔහුට ප්‍රමාණවත්  ය.එහෙයින් වදනකින් පවා තම රටට ද්‍රෝහි වූයේ යැයි කීම ඔහු තමනට කරන බලවත් අපහසක් සේ සලකයි.අනතුරුව අත්වැල  සමග මේ තත්වය පැහැදිලි කරමින් සිටින අතර සොෆොක්ලීස් ඊඩිපස් රජු ට වේදිකාවට පැමිණීමට අවස්ථාව සලසනු ලබයි.අනතුරුව රජු ඔහුට දිගින් දිගටම කුමන්ත්‍රණ චෝදනා එල්ල කරයි..ක්‍රියෝන් තමා නිවැරදි බාවයට කරුණු කියයි.මේ දෙදෙනා බහින් බස් වෙද්දි රජ දේවිය ජොකස්ටා එතනට පැමිණේ .වාදයට පැටලුනු ඊඩිපස් සහ ක්‍රියෝන් සංවාදය  අතරින්  ඔවුන් දෙදෙනා  අතරට එවමින් ජොකස්ටා නාට්‍ය සම්බන්ධ  කළ අයුරු  අපූරුය..නාට්‍යානූසාරීය .

      සුළු සුළු නොපැටලෙන්නැයි ඇය ඉල්ලා සිටී..එහෙත් මෙය සුළු කරුණක් ලෙස පිළිගැනීමට  රජු සූදානම් නැත.එහෙත් දිගින් දිගටම  ජොකස්ටා බිසවත් , අත්වැල ත් කරුණු ඉදිරිපත් කිරීමෙන් අනතුරුව  ඔහුට එතනින්  යාමට රජු ඉඩහරී .අනතුරුව මේ අරගලයට හේතු ජොකස්ටා මේ පිළිබඳව ඇය කෙළින්ම රජු විමසයි .ලායියුස් මැරු බවට කපටි පූජකයා කළ  චෝදනා පසුපස සිටින්නෙ ක්‍රියෝන් බව රජු පවසයි .

   රජු මෙම මරණයට කිසිසේත්ම සම්බන්ධ  නැති බවත් පවසන ඇය ලායියුස්  රජුගේ මරණය සිදුවු ආකාරය පිළිබඳව ඇය දත් තතු රජු ඉදිරියේ  තබයි.

    " පීබස් අනාවැකියක් 

       වී´යි ලායියුස් රජු සිත් පෙලූ 

       ඔහු මරණයට පත්වන බව පුතු අතින් 

       මා වැදූ පුතු අතින් 

       කීහ ඔවුහු ලායියුස් රජුට  

       එහෙත් සිදුවූයේ එය නොවේ

       ඔහු මලේ සොරමුලක් අතින් බව සියළු  දන 

      තුංමන්හන්දියකි හොරු කඩාපැන  

      මරා දැමූහ  ඔහු........" 

    බිසව මෙම තතු පැවසුවේ රජුගේ සසල වු  සිත නිසල කරන අටියෙනි .එහෙත් සිදුවූයේ සිත තවත් සසල වීමයි..පුවත කන වැකෙත්ම ඔහු තිගැස්සේ .ලායියුස් රජු මියගියේ තුංමන්හන්දියකි යැයි කියු පුවත ඔහුට  ප්‍රශ්නයක් විය .ලායියුස් ඝාතනයේ ඝාතකයා තමාද යන සැකයේ මුල්  බීජය නිදන්ගත වන්නෙ මෙහිදීය .එහෙයින් රජු දිගින් දිගටම  ප්‍රශ්න කරයි.ජොකස්ටා මෙම  සිද්ධිය දිගින් දිගටම ඊඩිපස් ඉදිරියේ  දිග හරිනුයේ ඔහු සැනසීමටය එහෙත් සිදුවූයේ අනෙකකි .මෙහිදි මතුවන  උත්ප්‍රාසය අතිශයින් ප්‍රබලය .මෙවැනි උත්ප්‍රාසකාරී සිද්ධි නාට්‍ය ආකෘතිය ඔප් නංවන අතර පසුකාලීන  නාට්‍ය විචාරකයෝ මතුපිටින් යහපතත් , ඇතුලතින් අයහපතක් ගෙන එන මෙවැනි සිද්ධි වල එන උත්ප්‍රාසාත්මක ලක්ෂණ වලට " සොෆොක්ලියානූ උත්ප්‍රාසය " යැයි නම් කළහ.

   ජොකස්ටා පවසන   තොරතුරු අසා රජු දැඩි ලෙස  කැළබේ .රජු අසන ප්‍රශ්න  වලින් ජොකස්ටා ද බියට පත්වේ.මේ තොරතුරු දේවියට පැවසූයේ කවුදැයි  අසයි .ඔහු සමග ගිය  සේවකයෙකුගෙන් බව බිසවගෙන්  දැන ගැනීමෙන් අනතුරුව  සැකය දුරු කර  ගැනීම පිණිස රජු  ඔහු ගෙන්වීමට කටයුතු  කරයි.රජුද තමා  අතින් සිදුවු සිද්ධි මුල්වරට  දේවිය ඉදිරියේ තබයි .මේ සිද්ධි  බොහෝ විට එකිනෙකට ගැලපේ .එක් කරුණක් පමණක් එහි ගැටේ.එම කරුණ මෙයයි.බිසව තමාට ලැබුණු  ආරංචිය අනූව මේ අපරාධය  කලේ සොරමුලක්  යයි පවසයි .එහෙත් ඊඩිපස් මෙයට මුහුණ දුන්නෙ තනිවමය.එහෙත් ලායියුස්  ට දාව උපන් පුත්‍රයා මියගිය බව  දේවිය දැඩිව විශ්වාස කරයි .මේ තොරතුරු  දේවිය දැනගත්තේ  රජු සමග ගිය සේවකයෙකුගෙන් බව පැවසීමෙන්  ඔහු ගෙන්වීමට තීරණය කරයි.එහෙත් මේ වන විට  තමා නිර්දෝශී යැයි  රජු තැබූ විශ්වාසය  ඉරි තැලී ගොස්  හමාරය .එසේ වුවද  මේ පිළිබඳව ඇසු දුටු සාක්ෂි කැදවීමට ගත් තීරණය ඊඩිපස්  චරිතය , හෘද සාක්ෂියට එකගව කටයුතු කිරීමේ ස්වාභාවය මොනවට හෙලි කරනු ලබයි..

 03 වන අංකය 

    03 අංකය ඇරඹෙනුයේ ජොකස්ටා  දෙවියන් ඉදිරියේ යදින  දර්ශනයෙනි .රජු චිත්ත මායා දමක පැටලී අවසිහියෙන් සිටිනවා යැයි  සිතන දේවිය  ඔහු වෙනුවෙන්   දෙවියන් යදී.පණිවිඩ කරුවෙකු පැමිණෙන්නේ  මේ අතරය .ඔහු ගෙන එන්නෙ  සුබ ආරංචිය කි.ඔහු පැමිණෙන්නේ කොරෙන්ති දේශයේ රජු  වු පොලිබස්  රජු  මියයෑම හේතුකොට ගෙන  එම දේශයේද රජු ලෙස  ඊඩිපස් රජු පත්කර ගැනීමට රට වැසියන්ගේ අභිලාෂය එලිකරනු පිණිසය .රජු සතුටු වේ.රජු සතුටු වූයේ හුදෙක්  එම රාජ්‍යයේ රජු ලෙස ඔහු  පත්කිරීම නිසාම නොවේ .තමා අතින්ම තම පියා මියයයු ඇතැයි යන්න  එපුවතින් බොරුකළ  හෙයිනි .එහෙත් තව බියක් ඔහුට ඇත.ඒ තම මව හා විවාහ වන  පුවතයි .එහෙඑහෙයින් පොලිබස් දේවිය වූ මෙරෝපේ ගැන  යලි අසනු  ලබයි.ඇය ජීවිතයට  තර්ජනයක්  වන්නෙ කෙසේදැයි අසත්ම ඊඩිපස් රජු  මහා නපුරු දේව පණිවිඩකරුට පවසයි .මේ පණිවිඩකරු අනෙකෙකු නම්  නොවේ.සිතීරියන් කදුකරයට ගෙන  ගොස් දැමූ ළදරු කුමාරයා හදාවඩා ගත්  එඩේරායි .මේ නම් ඇරිස්ටෝටල් උසස් නාට්‍යයක ,සංකීර්ණ කතා වින්‍යාසයේ එන ප්‍රත්‍යාවර්තන  අවස්ථාවට හා ප්‍රත්‍යාභිඥාණය  අවස්ථාවට නාට්‍ය පත්කිරීමයි .

මේ පිළිබඳව අදහස් දක්වන ඇරිස්ටෝටල් ඊඩිපස්  නාට්‍ය උදාහරණයට ගනිමින් එය විස්තර කරන්නෙ මෙසේයි.

" ප්‍රත්‍යාවර්තන යනු ක්‍රමයෙන්  අනාවරණය වෙමින් ආ සිද්ධි මාලාව  ආපසු පෙරලීමයි .මෙයද සිදුවිය යුත්තේ පූර්ව සිද්ධියකට අනිවාර්ය හෝ ගම්‍යමාන හේතුකාරක  වශයෙනි .ඊඩිපස් ශෝකාන්තය උදාහරණයක් ලෙස  ගතහොත් ඊඩිපස්  උද්‍යෝගිමත් කරමින්  ඔහුගේ මව කෙරේ තිබුන සංවේගය පහ කිරීමේ අපේක්ෂාවෙන් එන දූතයා ස්වකීය අනන්‍යතාව අනාවරණය කරමින්  ඊඩිපස් තුල යලි චකිතය ඇති කරයි.ප්‍රත්‍යාභිඥාණය  යනු මේ වෙනස නිසා  පහලවන අවබෝධය නැතහොත් අඥාතබාවයේ සිට ඥාණබාවයට පත්වීම ඊඩිපස් නාට්‍යයේ දී ප්‍රත්‍යාභිඥාණය  සහ බැදගෙනම ප්‍රත්‍යාවර්තනද සිදුවේ." 

කකුලේ තිබුන කැලැල මතකයට නංවමින් රජුගේ අනන්‍යතාව කුලු ගැන්වීමත් සමග රජු  ලැබුණු ආකාරය ගැන විමසයි .තමාට ළදරු කුමරුවා ලායියුස් රජුගේ සේවකයෙකුගෙන් යැයි පවසයි .

" මාගේ හිතවත් වැසියනි.ඔබලා අතරේ යමෙක් දනිත්ද මේ කියන එඩේරා  ගැන ? යම් කෙනෙක් මේ නගරයේ තන පිටියක ඔහු  දැක ඇත්ද ? එය කියන්න දන්නෙ නම්  දැන් හෙලිවේවි අපට .මේ අභිරහසේ පත්ලටම යාමට " 

                   රජු දේවියගෙන් විමසයි.දැදැඩිලෙස බියට පත්ව සුදු මැලිව සිටි බිසව එය සෙවීමෙන් ඵලක් නැති විමසයි .එහෙත් රජුට මෙය සොයාගත යුතුම විය.එහෙයින් මෙසේ පැවසීය.

"වියරුවෙන්ද ඔබ.මා මේ හෙලිවුනු මග දිගේ අන්තයටම යා යුතුයි.මාගේ පිළිබඳව වු රහස හෙලිකරගන්නා තෙක්ම යා යුතුයි."  

      ඒ සදහා ලායියුස්  රජුගේ සේවකයා කැදවාගෙන ඒමට පණිවුඩ යවයි .මෙයින්ද රජුගේ චරිත ස්වාභාවය  යලිදු එලිදක්වනු  ලබයි .ප්‍රතිඵලය කුමක් වුවද එයින් අත්වන ඉරණම කුමක් වුවද  සත්‍ය හෙලිදරව්  කරගැනිම අපේක්ෂාවයි .එහෙත් සත්‍යයයේ ඉව මේ වන විටත් දේවිය දැනගෙන හමාරය .

" ශාපලත් මිනිස.මරණය යහපති නුඹට , ඔය කියන සත්‍යය දැනගන්නවට වඩා ." 

   අවසානයට ගයනු ලබන අත්වැල  නාට්‍යයේ  සිද්ධි දාමයේ එන භාවමය පරිසරය තව දුරටත් තිවෘ කරනු ලබයි.

04 වන අංකය

04 වන අංකය ඇරඹෙනුයේ රජුගේ සේවක මහලු එඩේරා එනතෙක් ඊඩිපස් රජු බලා සිටින දර්ශනයෙනි .ඔහු පැමිණේ .පණිවිඩකරු හා ගොපල්ලා මුණ ගැස්වුවද ඔවුන් එකිනෙකා හදුනා නොගනී.පණිවිඩකරු මහලු ගොපල්ලා ගේ මතකය අවධි කරනු ලබයි.ගොපල්ලා කරුණු සැගවීමට තැත් කරයි .රජු බල කරයි .කරුණු තව දුරටත් සැග වුවහොත් මරණ බවට තර්ජනය කරයි. 

" අහෝ දැන් සියල්ල පැහැදිලියි.සියළු සැගවිලි දැන් නිමයි.අහෝ ! ආලෝකය මින් මතු මම නොබලමි ඔබ දෙස.පාපකාරීය මා උපත ! පාපකාරීය  විවාහය  ! පාපකාරීය පිතෲ ඝාතනය  " 

අනතුරුව තවත් දුක්බර පුවතක් සේවකයෙකු ගෙන එනු ලබයි.ඒ රජ දේවිය ජොකස්ටා සිරි යහන් ගැබ තුල එල්ලි මිය ගිය පුවතයි .අනතුරුව ගෙන එන පුවතද දුක්බරය.ඒ දේවියගේ  මළ සිරුර ඇද මත බාවා ඇගේ ඇගෙහි දවටා තිබු කූරක් ගලවා රජු දෙඇසට ඇණ දෙඇස් අන්ධකරගත් පුවතයි .විදවනවාට වඩා මැරුණානම්  හොදයැයි කිවූවද ඊඩිපස් එය  පිළිනොගනි .මෙවන් අයෙකුට දිය හැකි උපරිම  දඩුවම එය යැයි  කියයි .ඇස් අන්ධ වීමෙන් පසු  වේදිකාව මත පෙනී සිටින දර්ශනය  සැබැවින්ම සංවේදීය .තමා ඇස් අන්ධ කරගත්තේ තමන්ගේ දෘෂ්ටිය පවා දූෂණය වී ඇති නිසා යැයි  කියයි.

                   ඊඩිපස් සිය දෙනෙත් අන්ධ කරගනු  ලැබුවේ චරිත ස්වාභාවය විදහා දක්වමිනි .සියතින්ම තමාට එවැනි දරුණු දඩුවමක්  කර ගැනීමට ඔහුට සිදුවූයේ  ඝෘජු , ධාර්මික , සදාචාරසම්පන්න චරිත ස්වාභාවය නිසාය .ඔහු සිතා මතා පාපකර්මයක් කර නැත .කරන ලද  කැලැල එනම් පිතෘ ඝාතනය  ,මව සමග මෙවුන්දම් සේවණයේ යෙදීම ,එම නොදැනගැනීමට වඩා බරපතල යැයි ඔහු සිතයි .ඊඩිපස් තමාගේ  දුර්භාග්‍ය ගැන වැලපුනද තමාට එම දඩුවම  ගෙනදුන් යුක්ති ධර්මයට දොස් නොපරවන්නෙ එහෙයිනි .

    සොෆොක්ලීස් හුදු කතාන්දර කාරයෙකු ලෙස මුල සිට අගට පුරාවෘත්තයේ එන කතාන්දර  දිග ඇරියේ නැත.පුරාවෘත්තයේ සිද්ධි ඔහු නාට්‍යයට බද්ධ කලේ නිසි තැනට නිසිතැන් බලා බව ඔබට දැන් පසක්වෙනු ලබයි.

නාට්‍ය අවසානයට අත්වැල තුලින් දෙන පණිවිඩය අතිශයින් වැදගත් වේ.ඒ නාට්‍යයේ  ජීවන ප්‍රවෘත්තිය කෙටිකර දැක්වීමකි .සොෆොක්ලීස් භාවය මගින් දුන් අරුත ගෙන හැර පෑමකි .

" තිබයේ පුතුනි  , දූවරුණි .බලනු මැනවි.මේ යන්නෙ ඊඩිපස්ය .මිනිසුන්  අතර ශ්‍රේෂ්ඨ ඊඩිපස්ය .විශ්වයේ ගැඹුරු ගැටලු දැන සිටියේය ඔහු .ධන ධාන්‍ය සම්පත් වලට ඔහු සතු, ඊර්ෂ්‍යා කළහ අන් අය.ඒත් බල මැනවී.මහ වතුරක් සේ පැමිණි අභාග්‍ය .ඇද දැමූ හැටි ඔහු.සිත දරාගත  මැනවි.මේ දෙයින් පුහුදුන් මිනිසා සෑම විටම සිහිකළ යුතුය සිය අවසානය ගැන.කිව නොහැක ඔහු සතුටු සිත්  ඇත්තන් යැයි හැකි නොවුනහොත් ඔහුට සිය සතුට ගෙන යන්නට මිනීවල වෙත යන විට " 

                මේ සියල්ල කියාපාන්නේ  ඊඩිපස් නාට්‍ය හුදෙක් පරමාදර්ශී ශෝකාන්ත නාට්‍යයක් පමණක් නොව අරුත්බර ගැඹුරු ජීවන දැක්මක් දක්වන අගනා කලා කෘති යක් බව නොවේද ? 

----- ඊඩිපස් රජ නාට්‍යයේ සියලු අංක නිමි --------  

    රචනය ✍️ සදුනි නිසංසලා