නිශ්පාදන ක්‍රියාවලියේ දී පිරිවැය හැසිරෙන ආකාරය
කෙටිකාලීන නිෂ්පාදනයේ මූලිකාංග:
කටිකාලීන ආයාතනයේ කටිකාලීන නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය තුල විචල්‍ය සාධක හා ස්ථාවර සාධක යන දෙවර්ගයම භාවිතා වන බැවින් කෙටි කාලීන පිරිවැය දෙවර්ගයකි.
- මුළු ස්ථාවර පිරිවැය (TfC)
- මුළු විචල්‍ය පිරිවැය (TVC)
මෙම පිරිවැය දෙකෙහි එකතුවෙන් මුළු පිරිවැය (TC) ලැබේ.
මුළු ස්ථාවර පිරිවැය (TfC)
"නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ කරගනු ලබන ස්ථාවර සාධක සඳහා දරණු ලබන පිරිවැය ස්ථාවර පිරිවැය වේ"
නිමැවුම් ප්‍රමාණය සමඟ සම්බන්ධතාවයක් පෙන්නුම් නොකරන අතර නිමැවුම් ශුන්‍ය අගයක් ගනු ලැබුවද අවශ්‍යයෙන් ම දැරිය යුතු වියදමකි. නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ කරගනු ලබන ස්ථාවර සාධක සඳහා දරන නොවැලැක්විය හැකි පිරිවැයක් ලෙස සැලකිය හැක. ඊට අයත් ප්‍රධාන සංරචක ලෙස
- ක්‍රම ක්ෂය ගාස්තු
- දේපළ බදු
- රක්ෂණ වාරික
- බලපත්‍ර ගාස්තු
- ප්‍රාග්ධනය සදහා පොළි ගෙවිම්
- කොන්ත්‍රාත් පදනම මත බඳවා ගත් කළමණාකරුවන්ට ගෙවනු ලබන වැටුප්
- ප්‍රමාණික ලාභ
තාර්කික නිෂ්පාදකයෙකු කෙටි කාලීන නිෂ්පාදන තීරණ ගැනිමේදී ස්ථාවර පිරිවැය නොසලකාහරි. මක්නිසාදයත් එය දැනටමත් දරා ඇති යටකළ පිරිවැයක් බැවිණි.
මුළු ස්ථාවර පිරිවැය නිවැවුම් ප්‍රමාණය සමග සම්බන්ධතාවක් නොදක්වන බැවින් තිරස් අතට සමාන්තර සරල රේඛාවක් සේ ප්‍රස්ථාරිකව නිරූපනය කළ හැක.
මුළු විචල්‍ය පිරිවැය (TVC)
"මුළු විචල්‍ය පිරිවැය යනු නිමවුම් මට්ටම සමඟ වෙනස් වන පිරිවැයයි නැතහොත් සියළුම විචල්‍ය යෙසවුම් සදහා දරණු ලබන පිරිවැයයි."
කෙටිකාලීන නිෂ්පාදන පිරිවැය තුළ ඇතුළත් මුළු විචල්‍ය පිරිවැය නිමැවුම් වෙනස්විමත් සමඟ වෙනස් වේ. නිමැවුම ශුන්‍ය වන විට විචල්‍ය සාධක අවශ්‍ය නොවන බැවින් විචල්‍ය පිරිවැය ශූන්‍ය වන අතර නිමැවුම් වැඩිවෙන විට විචල්‍ය පිරිවැය ද වැඩිවේ. නිමැවුම වැඩිවන විට විචල්‍ය පිරිවැය වැඩි වීමේ වේගය විවිධ නිමැවුම් මට්ටම් අතර වෙනස් වේ. ඒ අනුව නිමැවුම ශුන්‍යයේ දී ශූන්‍ය අගයක් ගන්නා මුළු විචල්‍ය පිරිවැය නිමැවුම් පහළ මට්ටම්වල දී අඩුවන වේගයකින් වැඩි වී නිමැවුම් ඉහළ මට්ටම්වල දී වැඩිවෙන වේගයකින් ඉහළ නගී. මුළු විචල්‍ය පිරිවැය තුළ අඩංගු පිරිවැය සංරචක ලෙස
- අමුද්‍රව්‍ය වලට දරන පිරිවැය
- ශ්‍රමයට දරන පිරිවැය
- ඉන්ධන විදුලි ගාස්තු වලට දරන පිරිවැය
මුළු පිරිවැය (TC)
නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට යොදා ගනු ලබන සමස්ත විචල්‍ය යෙදවුම් ප්‍රමාණය හා සමස්ථ ස්ථාවර යෙදවුම් ප්‍රමාණය වෙනුවෙන් දරන මුළු වියදම මුළු පිරිවැයයි.
මුළු පිරිවැය = මුළු ස්ථාවර පිරිවැය + මුළු විචල්‍ය පිරිවැය
TC = TFC + TVC
නිමැවුම ශුන්‍ය වුවද පිරිවැයක් පවති. හේතුව ශුන්‍ය නිමැවුමක දී මුළු විචල්‍ය පිරිවැය ශුන්‍ය වුවද මුළු ස්ථාවර පිරිවැයක් පැවතීමයි. ඒ නිසා මුළු පිරිවැය වක්‍රය ආරම්භ වන්නේ ස්ථාවර පිරිවැය ආරම්භ වන ලක්ෂ්‍යයෙනි
නිමැවුම ක්‍රමයෙන් වැඩි කිරිමත් සමග මුළු පිරිවැය පහළ නිමැවුම් මට්ටම්වල දී අඩුවන වේගයකින් හා ඉහළ නිමැවුම් මට්ටම්වල දී වැඩිවන වේගයකින් ඉහළ යයි. කෙටි කාලීන නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේදී නිමැවුම වැඩිවන විට මුළු ස්ථාවර පිරිවැය (TFC) නොවෙනස්ව පවතිද් දී මුළු විචල්‍ය පිරිවැය (TVC) පමණක් වෙනස් වන නිසා මුළු පිරිවැය (TC) වෙනස් වීමට බලපාන්නේ මුළු විචල්‍ය පිරිවැය වෙනස් විමයි. එම නිසා මුළු පිරිවැය වක්‍රයේ හැඩය ම මුළු විචල්‍ය පිරිවැය වක්‍රයට ලැබේ.
මුළු පිරිවැය (TC) හා මුළු ස්ථාවර පිරිවැය (TFC) සහ මුළු විචල්‍ය පිරිවැය (TVC) සම්බන්ධතාවය:
- නිමවුම ශූන්‍ය වුවද මුළු පිරිවැයක් පැවතීමයි.
හේතුව ශූන්‍ය නිමවුමකදි මුළු විචල්‍ය පිරිවැය ශුන්‍ය වුවද ස්ථාවර පිරිවැයක් පැවතීම නිසා මුළු පිරිවැය වක්‍රය ආරම්භ වන්නේ ස්ථාවර පිරිවැයේ අගයට සමාන අගයකින් වීම.
- නිමවුම ක්‍රමයෙන් වැඩි කිරිමෙදී මුළු නිමවුම පහළ නිමවුම් මට්ටම් වලදී අඩු වන වේගයකින් සහ ඉහළ නිමවුම් මට්ටම් වලදී වැඩිවන ඉහළ යාම.
එයට හේතුව කෙටි කාලීන නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියෙදී නිමවුම වැඩිවන විට මුළු ස්ථාවර පිරිවැය නොවෙනස්ව පවතිද්දී මුළු විචල්‍ය පිරිවැය පමණක් වෙනස්වන නිසා මුළු පිරිවැය වෙනස් වීමකට බලපාන්නේ මුළු විචල්‍ය පිරිවැයේ වෙනස් විමයි. මේ නිසා මුළු පිරිවැයේ වකුයේ හැඩය මුළු විචල්‍ය පිරිවැය වක්‍රයේ හැඩයට සමරූපී වේ
- මුළු පිරිවැය වක්‍රය හා මුළු විචල්‍ය පිරිවැය වක්‍රය අතර ලම්භ වන ඹ්නෑම දුරකට මුළු ස්ථාවර වක්‍රයේ අගය සමාන වේ.
- TFC අගයත් TC හා TVC අතර ලම්බ දුරත් එකතු විමෙන් TC වක්‍රය ලැබේ.
සාමාන්‍ය ස්ථාවර පිරිවැය (AFC)
"නිමවුම් ඒකකයකට දරණ ස්ථාවර පිරිවැය සාමාන්‍ය ස්ථාවර පිරිවැයයි."
මුළු ස්ථාවර පිරිවැය නිපදවනු ලබන භාණ්ඩ එකක ගණනින් බෙදිමෙන් සාමාන්‍ය ස්ථාවර පිරිවැය ලබා ගත හැක.
සාමාන්‍ය ස්ථාවර පිරිවැය = මුළු ස්ථාවර පිරිවැය / මුළු නිමැවුම් ප්‍රමාණය
AFC = TFC / Q
නිමැවුම් ඒකක ප්‍රමාණය වැඩිවන විට ක්‍රමයෙන් හීනවන නමුත් ශුන්‍ය නොවේ.
ඒ අනුව සාමාන්‍ය ස්ථාවර පිරිවැය වක්‍රය සෘජුකෝණාස්‍රාකාර බහුවලයක් හැඩය ගනියි. එසේ වන්නේ සාමාන්‍ය ස්ථාවර පිරිවැය නිමැවුමෙන් ගුණ කිරිමෙන් ලැබෙන මුළු ස්ථාවර සෑම අවස්ථාවනදීම එකම සමාන වන නිසාය.
සාමාන්‍ය විචල්‍ය පිරිවැය (AVC)
සාමාන්‍ය විචල්‍ය පිරිවැය යනු මුළු විචල්‍ය පිරිවැයෙන් නාමවුම් ඒකකයක් සඳහා අදාළ වන ප්‍රමාණයයි. නැතහොත් නිමවුම් එකකයක සාමාන්‍ය පිරිවැයයි.
මුළු විචල්‍ය පිරිවැය නිමැවුම් ප්‍රමාණයෙන් බෙදීමෙන් සාමාන්‍ය විචල්‍ය පිරිවැය ලබාගත හැක. ජ්‍යාමිතික හැඩය ඉංග්‍රිසි U අක්ෂරයක හැඩය ගනියි.
සාමාන්‍ය විචල්‍ය පිරිවැය = මුළු විචල්‍ය පිරිවැය / නිමවුම් ප්‍රමාණය
AVC = TVC / Q
සාමාන්‍ය මුළු පිරිවැය (ATC)
"එක නිමවුම් එකකයකට දරණ මුළු පිරිවැය සාමාන්‍ය පිරිවැයයි. නැතහොත් මුළු පිරිවැය එක නිමවුම් එකකයකට අදාළවන පිරිවැයයි."
නිමවුම වැඩි කරන විට සාමාන්‍ය පිරිවැය පහළ ගොස් නැවත පිරිවැය ඉහළ යයි.
මුළු පිරිවැය නිමවුම් ඒකක ප්‍රමාණයෙන් බෙදිමෙන් සාමාන්‍ය මුළු පිරිවැය ලබා ගනි.
සාමාන්‍ය මුළු පිරිවැය = මුළු පිරිවැය / නිමවුම් ඒකක ප්‍රමාණය
ATC = TC / Q
නැතහොත් සාමාන්‍ය විචල්‍ය පිරිවැය හා සාමාන්‍ය ස්ථාවර පිරිවැය එකතු කිරිමෙන් සාමාන්‍ය මුළු පිරිවැය ලබා ගනි.
සාමාන්‍ය මුළු පිරිවැය = සාමාන්‍ය විචල්‍ය පිරිවැය + සාමාන්‍ය ස්ථාවර පිරිවැය
ATC = AVC + AFC
ATC වක්‍රයේ හැඩයද ඉංග්‍රිසි U අකුරේ හැඩය ගනි.
එයට හේතුව නිෂ්පාදනය වැඩි නිරිමෙදී මුළු විචල්‍ය පිරිවැය මුලින් අඩු වන වේගයකින් ඉහළ ගොස් නිශ්පාදනය තව දුරටත් ඉහළ දැමිමේන් පසුව මුළු විචල්‍ය පිරිවැය වැඩිවන වේගයකින් ඉහළ යාමයි.
නැතහොත් නිශ්පාදනය වැඩි කිරිමෙදී මුළු පිරිවැය මුලින් අඩුවන වේගයකින් ඉහළ ගොස් නිශ්පාදනය තව දුරටත් ඉහළ දැමිමෙන් පසුව මුළු පිරිවැය වැඩිවන වේගයකින් ඉහළ යාමයි.
සාමාන්‍ය මුළු පිරිවැය සෑම විටම සාමාන්‍ය විචල්‍ය පිරිවැය වක්‍රයට ඉහලින් පිහිටයි.
